Soạn bài: Ba cống hiến vĩ đại của Các-Mác

I. Về tác giả, tác phẩm

1. Tác giả

Phri-đrích Ăng-ghen (1820 – 1895) là nhà triết học người Đức, bạn thân của Mác và là nhà hoạt động cách mạng nổi tiếng của phong trào công nhân thế giới và Quốc tế cộng sản. Di sản lí luận của ông là một phần quan trọng trong lí luận của chủ nghĩa Mác.

Các-Mác (1818- 1883) là nhà triết học và lí luận chính trị vĩ đại người Đức, lãnh tụ thiên tài của giai cấp công nhân và nhân dân lao động trên toàn thế giới. Học thuyết về chủ nghĩa cộng sản khoa học của Mác mở đường cho nhân loại bước vào kỉ nguyên xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa. Ông sáng tạo chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, xây dựng học thuyết kinh tế mác xít và chủ nghĩa xã hội khoa học,... Học thuyết của ông là vũ khí lí luận và hành động của gia cấp công nhân trong cuộc đấu tranh chống ách thống trị tư sản.

2. Tác phẩm

Văn bản Ba cống hiến vĩ đại của Các-Mác là bài điếu văn của Ăng-ghen đọc trước mộ Mác, trong đó ông đã đánh giá cao cống hiến to lớn của Mác và biểu lộ tình cảm tiếc thương của những người cộng sản trước tổn thất to lớn không gì bù đắp được này. Tên bài do người biên soạn đặt.

II. Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 95 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):

Bố cục ba phần:

   - Phần 1: từ đầu đến “vĩ nhân ấy gây ra”: thông báo thời điểm Mác qua đời và nhận định khái quát về sự cống hiến vĩ đại của Các-Mác.

   - Phần 2: tiếp đến cho đến “thêm nữa”: Đánh giá những cống hiến to lớn của Mác đối với sự phát triển của nhân loại.

   - Phần 3: còn lại bày tỏ niềm tiếc thương vô hạn và khẳng định sự bất diệt của tên tuổi và sự nghiệp của Mác.

Câu 2 (trang 95 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):

Những đóng góp của Mác khiến ông trở thành “nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong số những nhà tư tưởng hiện đại”:

   - Thứ nhất: tìm ra được quy luật phát triển của loài người (Bản chất của quy luật này: cơ sở hạ tầng quyết định thượng tầng kiến trúc).

   - Thứ hai: tìm ra quy luật giá trị thượng dư.

   - Thứ ba: cống hiến quan trọng hơn cả: sự kết hợp giữa lí luận với thực tiễn, biến lí thuyết cách mạng khoa học thành hành động cách mạng.

=> Các cống hiến của Mác mang tầm vóc khái quát thời đại, mở đường cho thời đại.

Câu 3 (trang 95 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):

Để làm nổi bật tầm vóc vĩ đại của Mac, Ăng - ghen đã sử dụng biện pháp so sánh tầng bậc (biện pháp tăng tiến): Giống như A... thì B đã...Nhưng không phải chỉ như A mà B còn...:

   - Nhưng không chỉ có thế thôi (Các-Mác còn phát hiện ra giá trị thặng dư)

   - Nhưng đấy hoàn toàn không phải là điều chủ yếu ở Các-Mác (trước hết các Mác là một nhà cách mạng...)

→ Tác dụng: Nói lên tầm vóc vĩ đại của Các-Mác: là một vĩ nhân, là đỉnh cao của thời đại.

Câu 4 (trang 95 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):

Tình cảm, thái độ của Ăng-ghen đối với Mác:

   - Qua bài điếu văn, Ăng-ghen đã gián tiếp thể hiện sự ngợi ca đối với những đóng góp của Mác cho nhân loại.

   - Nhấn mạnh sự bất tử của Mác.

   - Bày tỏ niềm tiếc tương vô hạn trước sự ra đi của Các-Mác.

→ Lời cầu nguyện của Ăng - ghen dành cho Mác: “Tên tuổi và sự nghiệp của ông đời đời sống mãi”.

Câu 5 (trang 95 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):

Ý kiến: “[...] Ông có thể có nhiều kẻ đối địch, nhưng chưa chắc đã có một kẻ thù đối địch nào riêng cả” , bởi:

   - Mục tiêu phê phán, đấu tranh suốt đời Mác là chủ nghĩa tư bản, là tư tưởng, học thuyết phản động, duy tâm, bất công xã hội chứ không phải một cá nhân cụ thể nào.

   - Những cống hiến của Mác mang lại lơi ích cho toàn thể nhân loại.

→ Lời khẳng định của Ăng - ghen như một lời cầu nguyện giành cho Mác.

Luyện tập

Câu 1 (trang 95 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):

Về những đóng góp của Mác đối với nhân loại:

   - Tìm ra được quy luật phát triển của loài người (Bản chất của quy luật này: cơ sở hạ tầng quyết định thượng tầng kiến trúc).

   - Tìm ra quy luật giá trị thượng dư.

   - Cống hiến quan trọng hơn cả: sự kết hợp giữa lí luận với thực tiễn, biến lí thuyết cách mạng khoa học thành hành động cách mạng.

→ Mác là đỉnh cao của mọi đỉnh cao, nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong số những nhà tư tưởng hiện đại.

Câu 2 (trang 95 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):

Lập dàn ý cho bài điếu văn

Ý chính cần có:

   - Thông báo thời điểm Mác qua đời và nhận định tổng quan về Mác.

       + Nhận định khái quát: Mác là nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong số những nhà tư tưởng hiện đại.

       + Niềm tiếc thương vô hạn trước sự ra đi của Mác.

   - Những cống hiến vĩ đại của Mác:

       + Tìm ra được quy luật phát triển của loài người (Bản chất của quy luật này: cơ sở hạ tầng quyết định thượng tầng kiến trúc).

       + Tìm ra quy luật giá trị thượng dư.

       + Cống hiến quan trọng hơn cả: sự kết hợp giữa lí luận với thực tiễn, biến lí thuyết cách mạng khoa học thành hành động cách mạng.

   - Tình cảm xót thương của Ăng-ghen đối với Các-Mác

       + Đề cao, ngợi ca, tiếc thương vô hạn trước sự ra đi của Các-Mác.

       + Mục tiêu phê phán, đấu tranh suốt đời Mác là chủ nghĩa tư bản, là tư tưởng, học thuyết phản động, duy tâm, bất công xã hội chứ không phải một cá nhân cụ thể nào. Vì thế “Ông có thể có nhiều kẻ đối địch, nhưng chưa chắc đã có một kẻ thù đối địch nào riêng cả”

Soạn bài: Ba cống hiến vĩ đại của Các Mác (Ph.Ăng-ghen)

Xem thêm: Tóm tắt: Ba cống hiến vĩ đại của Các Mác

Câu 1: Bài điếu văn có thể chia làm 3 phần:

- Phần 1 (đoạn 1 và 2): Thông báo sự qua đời của Các Mác, một sự tổn thất lớn của nhân loại.

- Phần 2 (đoạn 3, 4, 5, 6): Đánh giá những cống hiến vĩ đại của Các Mác.

- Phần 3 (đoạn 7 và câu kết): Bày tỏ sự tiếc thương - khẳng định sự bất tử của Các Mác.

Câu 2:

- Các Mác là người tìm ra quy luật phát triển của lịch sử loài người qua các thời kì lịch sử, mà bản chất của quy luật đó là cơ sở hạ tầng quyết định kiến trúc thượng tầng của xã hội.

- Các Mác đã tìm ra quy luật vận động riêng của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa hiện nay và của xã hội tư sản do phương thức đó để ra. Đó là quy luật về giá trị thặng dư.

- Các Mác đã kết hợp giữa lí luận và thực tiễn, biến các lí thuyết cách mạng khoa học thành hành động cách mạng.

Với những cống hiến đó, Các Mác đã trở thành một nhà khoa học, một nhà cách mạng lỗi lạc và là người tiên phong trong sự nghiệp giải phóng giai cấp vô sản hiện đại. Ngoài ra, ông còn là người sáng lập ra hội Liên hiệp công nhân quốc tế. Tất cả những cống hiến và đóng góp đó, Các Mác đã trở thành "nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong các nhà tư tưởng hiện đại".

Câu 3: Để làm nổi bật tầm vóc vĩ đại của Các Mác, Ăng-ghen đã sử dụng biện pháp so sánh kết hợp kết cấu tầng bậc (tăng tiến):

So sánh vượt trội:

- So sánh tương đồng:

    + Đác-uyn đã tìm ra quy luật phát triển của thế giới hữu cơ.

    + Các Mác tìm ra quy luật phát triển lịch sử loài người.

- Tăng tiến:

    + Nhưng không chỉ có thế thôi (Các Mác còn phát hiện ra giá trị thặng dư...)

    + Nhưng đấy hoàn toàn không phải là điều chủ yếu ở Các Mác (trước hết Các Mác là một nhà cách mạng...)

-> Hiệu quả biểu đạt: Các Mác được so sánh với các đỉnh cao cùng thời (so sánh với các vĩ nhân, so sánh với những phát minh nổi tiếng không phải ai cũng làm được) không những thế, Các Mác còn vượt qua những đỉnh cao ấy. Cách lập luận đó đã làm nổi bật tầm vóc vĩ đại của Các Mác và sự kính trọng, tiếc thương của Ăng-ghen và nhân loại trước sự ra đi của ông (Các Mác là đỉnh cao của mọi đỉnh cao).

Câu 4: Niềm tiếc thương và kính trọng đối với Các mác:

- Thái độ: đề cao, ca ngợi.

- Tình cảm: tiếc thương xuất phát tự đáy lòng.

Trong việc trình bày công lao: trình bày các phát hiện của Các Mác đã có sự kết hợp ca ngợi công lao. Đồng thời ca ngợi và khẳng định thể hiện sự thương tiếc của Ăng-ghen đối với Các Mác.

Soạn bài: Ba cống hiến vĩ đại của Các Mác (Ph.Ăng-ghen)