Trong ngữ liệu "Một làng thương nhớ" của Tế Hanh, nhân vật trữ tình thể hiện rõ nỗi buồn, sự thương nhớ và nỗi tiếc nuối về quá khứ tươi đẹp. Mở đầu bài thơ, không gian "buồn ủ rũ" và hình ảnh "hồn thương nhớ đắm chìm trong dĩ vãng" đã gợi lên một tâm trạng trĩu nặng, như thể nhân vật đang sống trong những kỷ niệm của một thời phong lưu tươi đẹp. Những hình ảnh sống động, như "tơ lụa vàng chói rạng", "dưới trời xanh", hay "tiếng chim ca nô nức" vẽ nên một bức tranh đồng quê thanh bình, nơi mà cuộc sống đầy sắc màu và tình yêu đong đầy. Tuy nhiên, cuộc sống hiện tại lại đầy sự chua xót khi "hồi tơ lụa phải ra đi", một phép so sánh mỉa mai cho thấy sự biến mất của những giá trị xưa cũ, nhường chỗ cho cuộc sống kham khổ, nặng nề với "khoai ngô” và “cỏ từ đây hắt hiu". Sự chuyển mình của cuộc sống khiến những đôi lứa yêu nhau cũng phải chia lìa, mang đến nỗi đau xót và sự cô đơn cho những "trái tim goá bụa giữa tầm thường". Qua từng câu chữ, nhân vật trữ tình không chỉ bộc lộ nỗi nhớ quê hương, mà còn thể hiện sâu sắc những đau thương, sự bi ai của cuộc sống hiện tại, từ đó khơi gợi trong người đọc một cảm nhận sâu sắc về sự mất mát và sự khao khát về những giá trị đã bị lãng quên.