Các Biện Pháp Tu Từ Trong Văn Học
Biện pháp tu từ là những cách dùng từ, cấu trúc câu đặc biệt để tạo nên những hiệu quả nghệ thuật, làm cho ngôn ngữ trở nên sinh động, hấp dẫn và giàu sức biểu cảm hơn.
1. Biện pháp tu từ từ vựng:
So sánh: Dùng từ ngữ để so sánh hai sự vật, sự việc có nét tương đồng.
Ví dụ: Cô ấy đẹp như một đóa hoa hồng.
Ẩn dụ: Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng để tăng sức gợi hình.
Ví dụ: Bàn tay mẹ là mái nhà che chở.
Hoán dụ: Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên của một sự vật, hiện tượng khác có quan hệ gần gũi.
Ví dụ: Cái nôi của cách mạng.
Nhân hóa: Gán cho vật, con vật những tính chất, hành động của con người.
Ví dụ: Cây lá reo vui.
Điệp ngữ: Lặp lại một từ, một cụm từ nhiều lần để nhấn mạnh ý.
Ví dụ: Dòng sông, dòng sông/ Ơi con sông./ Lòng mẹ, lòng mẹ/ Mãi theo con.
Nói quá: Phóng đại sự việc, hiện tượng lên để nhấn mạnh.
Ví dụ: Nước sông dâng lên cuồn cuộn như muốn tràn bờ.
Nói giảm nói tránh: Dùng cách diễn đạt khác để giảm nhẹ sự việc, tránh gây cảm giác đau buồn, xót xa.
Ví dụ: Ông cụ đã ra đi.
Liệt kê: Liệt kê nhiều từ, cụm từ cùng loại để nhấn mạnh, tạo ấn tượng.
Ví dụ: Cánh đồng lúa chín vàng óng, một màu vàng rực rỡ trải dài đến tận chân trời.
2. Biện pháp tu từ cú pháp:
Đảo ngữ: Thay đổi trật tự của các thành phần trong câu để nhấn mạnh.
Ví dụ: Xanh xanh những bãi mía.
Câu hỏi tu từ: Đặt câu hỏi không cần trả lời để khẳng định hoặc phủ định một điều gì đó.
Ví dụ: Ai cũng biết tình yêu thương là quý giá.
Phép đối: Sắp xếp các từ ngữ, câu cú tương ứng với nhau về vị trí, cấu trúc, âm thanh để tạo sự cân đối, hài hòa.
Ví dụ: Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng/ Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
Tác dụng của biện pháp tu từ:
Tăng sức gợi hình, gợi cảm: Giúp người đọc, người nghe hình dung sinh động, cảm nhận sâu sắc hơn về sự vật, hiện tượng.
Nhấn mạnh ý: Làm nổi bật những ý chính, quan trọng trong câu, đoạn văn.
Tạo nhịp điệu, âm hưởng: Khiến cho câu văn trở nên uyển chuyển, hài hòa, dễ đọc, dễ nhớ.
Tạo sự hấp dẫn: Thu hút sự chú ý của người đọc, người nghe.
Ví dụ:
Câu thơ: "<em>Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ/ Mặt trời chiếu sáng những con đường</em>" (Xuân Quỳnh)
Biện pháp tu từ: Ẩn dụ ("bừng nắng hạ", "mặt trời chiếu sáng")
Tác dụng: Tạo nên một hình ảnh tươi sáng, đầy sức sống, thể hiện niềm vui, sự phấn khởi của tác giả.