Bài thơ "Tự trào" của Nguyễn Khuyến là một bức chân dung tự họa tinh tế, qua đó ta thấy được vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ. Đó là một tâm hồn thanh cao, giàu lòng tự trọng, luôn hướng tới những giá trị chân chính.

• Tâm hồn trong sáng, yêu thiên nhiên: Nguyễn Khuyến tìm thấy niềm vui trong những thú vui tao nhã như đọc sách, thưởng trăng, ngắm cảnh. Ông trân trọng vẻ đẹp của thiên nhiên, của cuộc sống bình dị.
• Lòng tự trọng cao: Dù sống trong thời loạn lạc, ông vẫn giữ vững khí tiết của một bậc nho sĩ. Ông không màng danh lợi, không bon chen, sống một cuộc đời thanh bạch.
• Tâm hồn hài hước, dí dỏm: Qua những câu thơ tự trào, Nguyễn Khuyến đã thể hiện một tâm hồn lạc quan, yêu đời. Ông không hề bi lụy, than vãn trước những khó khăn của cuộc sống.
• Ý thức về trách nhiệm xã hội: Dù sống ẩn dật, Nguyễn Khuyến vẫn luôn quan tâm đến vận mệnh đất nước. Ông trăn trở trước cảnh đất nước loạn lạc, nhân dân lầm than.

Tôi hoàn toàn đồng tình với ý kiến trên. Tiếng cười trong bài thơ "Tự trào" không phải là tiếng cười sảng khoái, mà là tiếng cười chua chát, ẩn chứa nhiều nỗi niềm. Đó là tiếng cười tự giễu bản thân, là tiếng cười chua xót trước thực tại.

• Tiếng cười lương tâm: Nguyễn Khuyến cười chính mình vì đã không làm được gì nhiều cho đất nước, cho dân tộc. Ông day dứt vì không thể thực hiện được lý tưởng của mình.
• Tiếng cười của ý thức liêm sỉ: Ông cười trước những thói hư tật xấu của con người, của xã hội. Ông không muốn hòa mình vào dòng đời xô bồ, mà chọn cho mình một lối sống thanh cao.
• Tiếng cười thâm thúy: Tiếng cười của Nguyễn Khuyến không đơn thuần chỉ là để mua vui, mà còn mang hàm ý sâu xa. Nó là sự kết hợp hài hòa giữa bi và hài, giữa trào phúng và trữ tình.
• Tiếng cười đẫm nước mắt: Dưới lớp vỏ hài hước, ta cảm nhận được nỗi buồn sâu thẳm của nhà thơ. Đó là nỗi buồn trước sự suy tàn của đất nước, trước những bất công của xã hội.

Nguyễn Khuyến là một trong những nhà thơ lớn của văn học Việt Nam, được biết đến với phong cách sáng tác tinh tế, hóm hỉnh và sâu sắc. Bài thơ "Tự trào" thể hiện một phần tâm hồn Nguyễn Khuyến, vừa phản ánh vẻ đẹp tự nhiên, bình dị, vừa bộc lộ sự tự ý thức sâu sắc và tinh thần nhân văn của ông.

Nguyễn Khuyến tự nhận xét bản thân bằng giọng điệu hài hước, nhưng ẩn sau đó là tinh thần tự trọng và ý thức rõ ràng về vị trí, vai trò của mình trong xã hội. Ông viết:

Văn chương phú lục chẳng làng nhàng,
Tuổi tác mà chơi cũng lỡ làng.

Qua cách dùng từ giản dị mà dí dỏm, Nguyễn Khuyến vừa tự nhận mình không xuất sắc, không danh tiếng lẫy lừng, vừa tỏ ra bình thản trước sự phù phiếm của công danh. Tinh thần tự trào giúp ông vượt lên những áp lực xã hội và thể hiện một nhân cách khiêm nhường, không màng danh lợi.

Nguyễn Khuyến luôn gắn bó sâu sắc với thiên nhiên, điều này phản ánh rõ trong các sáng tác của ông, kể cả trong "Tự trào". Ông coi trọng sự thanh thản, ung dung, tìm niềm vui trong những điều giản dị nhất. Cuộc sống nơi thôn quê, xa rời chốn quan trường bon chen, là môi trường lý tưởng để ông giữ gìn tâm hồn thanh cao và sống thật với chính mình.

Bài thơ không chỉ là sự tự trào mà còn chứa đựng tinh thần châm biếm nhẹ nhàng đối với xã hội đương thời. Nguyễn Khuyến nhìn nhận bản thân với vẻ khiêm tốn, nhưng sâu xa hơn, ông cũng gửi gắm sự phê phán đối với những giá trị lệch lạc của xã hội, nơi công danh và tiền bạc được coi trọng hơn phẩm chất và tài năng thực sự.

Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Khuyến còn thể hiện qua thái độ sống tự tại, bình thản trước thời cuộc. Ông chọn cách rời xa quan trường khi nhận thấy mình không thể dung hòa với những bất công, suy đồi. Thái độ đó không phải là sự buông xuôi mà là sự thức tỉnh, cho thấy bản lĩnh sống mạnh mẽ và sự trung thực với lương tâm.

Qua bài thơ "Tự trào", Nguyễn Khuyến đã thể hiện một tâm hồn thanh cao, tự trọng, yêu thiên nhiên và có tinh thần châm biếm nhẹ nhàng nhưng sâu sắc. Ông là hình mẫu của một con người trí thức, sống giản dị, trung thực và luôn giữ được phẩm giá trong mọi hoàn cảnh. Đây chính là vẻ đẹp tâm hồn làm nên giá trị bền vững trong sự nghiệp văn chương của Nguyễn Khuyến.