Bài thơ "Vịnh đời người" của Hồ Xuân Hương là một tác phẩm ngắn gọn nhưng chứa đựng những suy tư sâu sắc về cuộc đời và con người. Thông qua những câu thơ, tác giả thể hiện cái nhìn phê phán, chán ngán trước những thực trạng của xã hội và cuộc sống con người. Dưới đây là phân tích bài thơ này:
1. Khổ 1: Cái nhìn về thời gian và cuộc sống con người
"Trăm năm ba vạn sáu ngàn ngày,
Dẫu có ngàn vàng khó đổi thay."
Hai câu thơ mở đầu tạo ra một hình ảnh rõ ràng về cuộc sống con người: một đời người chỉ kéo dài khoảng ba vạn sáu ngàn ngày (tương đương với 100 năm). Hồ Xuân Hương không chỉ dùng con số này để nói lên sự ngắn ngủi của đời người mà còn thể hiện một cái nhìn bi quan về sự vô thường của cuộc sống.
Câu thơ "Dẫu có ngàn vàng khó đổi thay" thể hiện sự bất lực của con người trước quy luật vô thường của thời gian. Dù có nhiều tiền bạc hay danh vọng, cũng không thể thay đổi được dòng chảy của cuộc đời.
2. Khổ 2: Chán nản với danh lợi và sự gian trá
"Trong núi ngàn năm cây vẫn có,
Dưới trần trăm tuổi dễ không ai."
Tác giả so sánh sự trường tồn của cây cối với sự ngắn ngủi của con người. Cây trong núi có thể sống hàng nghìn năm, nhưng con người, dù sống lâu, cũng chỉ có thể sống trăm tuổi mà thôi. Sự sống của con người quá ngắn ngủi, mỏng manh so với thiên nhiên.
"Nghĩ đường danh lợi lòng thêm chán,
Thấy kẻ gian ngoan bụng lại đầy."
Hồ Xuân Hương bày tỏ sự thất vọng và chán nản về con đường danh lợi. Mặc dù cuộc sống con người luôn khát khao danh vọng, tiền tài, nhưng khi nhìn thấy những kẻ gian xảo, lừa lọc lại có thể thành công, bụng đầy quyền lực và vật chất, tác giả không khỏi cảm thấy bất bình, xót xa.
3. Khổ 3: Cảm giác cay đắng và thất vọng
"Đắng xót ghê thay mùi tục luỵ,
Bực mình theo Cuội tới cung mây."
Câu "Đắng xót ghê thay mùi tục luỵ" cho thấy cảm giác cay đắng của tác giả đối với những thói đời hạ lưu, tầm thường và sự giả dối trong xã hội.
Câu "Bực mình theo Cuội tới cung mây" là một hình ảnh đầy ẩn dụ, thể hiện tâm trạng muốn thoát khỏi trần gian, thoát khỏi những nỗi đau và chán chường của cuộc sống. Cuội là một nhân vật trong thần thoại, người từng bị đẩy lên cung trăng vì tội gian lận, đây là một cách nói vui của Hồ Xuân Hương về sự khao khát tìm một nơi thoát khỏi cái tục, cái giả dối của đời sống trần gian.
Tổng kết:
Bài thơ "Vịnh đời người" thể hiện những suy tư chán chường và bi quan của Hồ Xuân Hương về cuộc đời ngắn ngủi, những bất công trong xã hội và những giá trị thật sự trong cuộc sống. Tác giả phê phán một xã hội đầy rẫy gian trá, và thể hiện mong muốn thoát khỏi những tiêu cực của cuộc sống trần gian. Thông qua đó, Hồ Xuân Hương đã truyền tải thông điệp về sự mong manh, vô nghĩa của đời người và khát vọng hướng đến cái đẹp, cái thiện.