a. Tác giả

·         Nguyễn Khuyến là một nhà thơ nổi tiếng trong nền văn học trung đại Việt Nam.

·         Thuở nhỏ thông minh lớn lên học rộng hiểu nhiều nên đã thi đỗ tiến sĩ.

·         Ban đầu thì Nguyễn Khuyến cũng thi hỏng nhưng lần sau ông thi đỗ cả ba kì thi Hương Hội Đình nên người đời gọi ông là tam Nguyên yên đổ.

·         Tuy nhiên khi ấy thực dân Pháp sang xâm lược nước ta cùng với những phong trài Tây hóa, ông chán ghét quan trường nên cáo quan về quê ở ẩn.

·         Các sáng tác của Nguyễn Khuyến chia làm hai mảng chính:

o    Mảng thơ trữ tình: chùm thơ thu và những bài thơ về nông thôn, nông dân.

o    Mảng thơ trào phúng: tiến sĩ giấy…

b. Tác phẩm

·         Hoàn cảnh sáng tác: Nguyễn Khuyến cáo quan về quê sống với ruộng vườn dân dã, đến một hôm có người bạn tri kỉ đến chơi nhà nhưng không có gì thiết đãi bạn nhà thơ làm bài thơ này tự cười chính bản thân mình.

·         Thể thơ: Thất ngôn bát cú đường luật.

·         Bố cục: Chia làm 3 phần

o    Phần 1 (1 câu đầu): Giới thiệu sự việc.

o    Phần 2 (6 câu tiếp): Hoàn cảnh của nhà thơ khi bạn đến chơi.

o    Phần 3 (câu cuối): Tình bạn thấm thiết, chân thành.

• Bài thơ thể hiện cuộc sống dân dã của nhà thơ khi cáo quan về quê, sống bình dị yên lành không có mâm cao cỗ đầy để tiếp bạn chỉ có tình cảm thắm thiết chân thành để đáp lại tình cảm bạn đến chơi nhà mà thôi.