Lời thoại; thủ pháp trào phùng; chủ đề; tư tưởng thông điệp thông qua hình thức nghệ thuật
Tóm tắt phần trước: Nhân vật Ác-pa-gông (Harpagon) là một người vô cùng keo kiệt, tích cóp bằng cách cho vay nặng lãi, dè sẻn chi tiêu. Lão chôn trong vườn cái tráp đựng một vạn đồng tiền vàng nên luôn cảnh giác với mọi người. Lão không biết con trai mình Clê-ăng (Cleante) – đang yêu cô gái nghèo Ma-ri-an (Marianne), còn con gái E-li-dơ (Elise) đã thầm ước hẹn với anh chàng quản gia Va-le-rơ (Valere). Ác-pa-gông toan tính sắp đặt cuộc đời các con theo hướng khác để “tiết kiệm được một món to”.
Hồi 1, Lớp 5
[..] Ác-pa-gông: Chiều nay tạo định gả nó cho một người vừa giàu có lại vừa từng trải, thể mà con bé dám bảo thẳng vào mặt tao là nó chẳng thèm. Thế thì mày bảo sao nào?
Va-le-rơ: Cháu bảo sao ấy à?
Ác-pa-gông: Phải Va-le-ro: Ò... Ò...
Ác-pa-gông: Gì kia?
Va-le-rơ: Cháu bảo là đại để cháu cũng nghĩ như ông; mà cũng chẳng có lí nào ông lại không phải được. Song, cô thì cũng không phải hoàn toàn không đúng, và...
Ác-pa-gông: Sao hử? Ngài Ăng-xen-mơ là một đám có giá trị lớn; một bậc quý tộc chính cống, hiền lành, trang trọng, từng trải, lại của cải như nước, người ta goả vợ mà không còn một đứa con nào của vợ trước. Hỏi có đám nào hơn thế nữa không?
Va-le-rơ: Đúng thế đấy ạ. Nhưng cô có thể bảo rằng cưới ngay như thế thì khi hấp tấp, ít ra cũng phải khoan khoan, xem tính tình cô cháu có hợp với...
Ác-pa-gông: Một cơ hội như thế, phải nắm ngay chứ. Ở đám này, tao thấy có một cái lợi mà không đảm nào hòng có được: ông ấy bằng lòng lấy cô mà không đòi của hồi môn.
Va-le-rơ: Không đòi của hồi môn?
Ác-pa-gông: Phải.
Va-le-rơ: Ủi chà! Thế thì cháu còn nói thế nào được nữa. Ông thấy không? Li lẽ ấy thuyết phục được hoàn toàn, phải bỏ tay mà chịu.
Ác-pa-gông: Như thế, tạo tiết kiệm được một món to.
Va-le-rơ: Đúng quá, còn ai cãi lại được. Song kể thì cô cũng có thể bảo rằng việc trăm năm là một việc trọng đại hơn người ta tưởng nhiều, và có quan hệ đến cả một đời người sướng hay khổ, cho nên lấy nhau để ăn đời ở kiếp với nhau, bao giờ cũng phải hết sức thận trọng mới được.
Ác-pa-gông: Không của hồi môn.
Va-le-rơ: Ông nói phải: cái lí lẽ ấy quyết định tất cả, điều đó dễ hiểu thôi. Có người có thể bảo ông rằng trong những trường hợp như thế này, cũng nên chú ý xem lòng dạ người con gái như thế nào mới phải; chứ tuổi tác quá chênh lệch, tỉnh tình, tình cảm quá khác nhau như thế thì lấy nhau chỉ gây ra tai hoạ, rất rầy rà.
Ác-pa-gông: Không của hồi môn.
Va-le-rơ: À, như thế thì còn bẻ vào đâu được; điều ấy, ai cũng biết rõ rành rành, mà nào dám nói trái được. Nhưng không phải là không có vô số ông bố muốn coi trọng việc làm toại ý con hơn là đồng tiền có thể bỏ ra cho con; không muốn vì tiền tài mà hi sinh con và chẳng mong gì hơn là tìm cho con được nơi vừa đôi phải lửa để cho cuộc đời con luôn luôn giữ được thanh danh, được êm ả và vui vẻ, với lại,...
Ác-pa-gông: Không của hồi môn.
Va-le-rơ: Đúng thể; không của hồi môn, lí lẽ ấy đủ bịt mồm thiên hạ. Cái lí lẽ như thế, ai còn cưỡng lại cho nổi.
Ác-pa-gông (nhìn ra ngoài vườn, nói một mình): – Úi chà! Hình như có tiếng chó sủa. Có kẻ muốn lấy trộm tiền của mình chăng? (Nói với Va-le-rơ) Đừng đi đâu, tao vào ngay nhả. (Vào).
(Đỗ Đức Hiểu dịch, giới thiệu và chú thích, “Lão hà tiện” hài kịch của Mô-li-e-rơ, NXB Giáo dục)
xung đột , hành động , nhân vật
lời thoại , thủ pháp trào phùng , chủ đề , tư tưởng , thông điệp thông qua hình thức nghệ thuật