Xác định số TB con tạo ra, số giao tử (trứng, tinh trùng)
NOTE: Để làm được các dạng bài tập cần nắm chắc một số kiến thức:
Dạng 2:
- Trước khi bước vào giai đoạn phân chia, NST đã được nhân đôi 1 lần ở pha S của kỳ trung gian, sau đó phân
chia 2 lần ở giảm phân I và giảm phân 2.
- Trạng thái của NST ở các kỳ của quá trình giảm phân
+ giảm phân I
kỳ đầu I : NST kép, bắt đầu co xoắn
kỳ giữa I: NST kép, co xoắn cực đại và xếp thành 2 hàng trên mp xích đạo
kỳ sau I: NST kép được phân li đồng đều về 2 cực của tế bào
kỳ cuối I : NST kép và dãn xoắn. Cuối kỳ cuối tế bào chất phân chia tạo thành 2 tế bào con
* Kết quả của GPI:
1 TB(2n) 2 TB con(n kép)
+ giảm phân II
kỳ đầu II : NST kép, bắt đầu co xoắn
kỳ giữa II: NST kép, co xoắn cực đại và xếp thành 1 hàng trên mp xích đạo
kỳ sau II: Mỗi NST kép tách thành 2 NST đơn và được phân li đồng đều về 2 cực của tế bào
kỳ cuối II : NST đơn và dãn xoắn. Cuối kỳ cuối tế bào chất phân chia tạo thành 2 tế bào con
* Kết quả của quá trình GP:
1 TB(2n) 4 TB con(n đơn)
- Số tâm động = số NST
- Mỗi NST kép gồm có 2 cromatit số cromatit gấp 2 lần số NST kép.
Dạng 1, 3,4:
- Xảy ra ở tế bào sinh dục chín.
- TB sinh dục phải trải qua các giai đoạn thì mới giảm phân tạo ra giao tử( tinh trùng/trứng)
- Mỗi tế bào sinh dục chỉ giảm phân 1 lần duy nhất. Kết quả của quá trình giảm phân:
1 TB sinh dục(2n) 4 TB con(n)
+ ở cơ thể đực: 1 tế bào sinh tinh giảm phân(2n) 4 tinh trùng(n)
+ ở cơ thể cái : 1 tế bào sinh trứng giảm phân(2n) trứng(n) + 3 thể định hướng(n)
Dạng 1: Xác định số TB con tạo ra, số giao tử(trứng, tinh trùng)
Cho một loài có bộ NST là 2n. Gọi a là số tế bào tiến hành giảm phân.
- Số giao tử(trứng hoặc tinh trùng) tạo ra:
+ ở cơ thể đực: a tế bào sinh tinh giảm phân 4a tinh trùng
+ ở cơ thể cái : a tế bào sinh trứng giảm phân a trứng
- Số NST môi trường cung cấp cho quá trình giảm phân = a × 2n
VD 1: Có 5 tế bào của cơ thể ruồi giấm cái( 2n=8) tiến hành giảm phân. Hãy xác định:
a- Số giao tử tạo ra
b- Số NST môi trường cung cấp cho quá trình giảm phân
Giải: Vì là ruồi giấm cái 5 tế bào trên là tế bào sinh trứng giảm phân
a- số giao tử( trứng) tạo ra = 5 trứng.
b- số NST môi trường cung cấp cho quá trình giảm phân = 5× 2n = 5× 8 = 40 NST
VD 2: Có 6 tế bào của cơ thể ruồi giấm đực( 2n=8) tiến hành giảm phân. Hãy xác định:
a- Số giao tử tạo ra
GP I
GP I, II
Tinh trùng/trứng(n)
GP
TB sinh tinh/sinh trứng(2n)
NP
TB sinh dục sơ khai(2n)
)
(Tinh nguyên bào)
Vùng sinh sản Vùng chín
GP
I, II
b- Số NST môi trường cung cấp cho quá trình giảm phân
Giải: Vì là ruồi giấm đực 6 tế bào trên là tế bào sinh tinh giảm phân
a- số giao tử( tinh trùng) tạo ra = 4 × 6 = 24 tinh trùng.
b- số NST môi trường cung cấp cho quá trình giảm phân = 6× 2n = 6× 8 = 48 NST
Dạng 2: Xác định số NST đơn, NST kép, cromatit, tâm động trong các kỳ của quá trình giảm phân.
Cho một loài có bộ NST là 2n. Số NST đơn, NST kép, cromatit, tâm động trong các kỳ của quá trình giảm phân I,II là:
Kỳ trung gian Kỳ đầu I Kỳ giữa I Kỳ sau I Kỳ cuối I
NST đơn 0 0 0 0 0
NST kép 2n 2n 2n 2n n
Cromatit 4n 4n 4n 4n 2n
Tâm động 2n 2n 2n 2n n
Kỳ trung gian Kỳ đầu II Kỳ giữa II Kỳ sau II Kỳ cuối II
NST đơn 0 0 0 2n n
NST kép n n n 0 0
Cromatit 2n 2n 2n 0 0
Tâm động n n n 2n n
VD: Một tế bào lúa nước có bộ NST lưỡng bội 2n = 24 trải qua quá trình giảm phân hình thành giao tử.
Hãy xác định số tâm động, số cromatit, số NST đơn, số NST kép ở các kỳ của giảm phân I, II.
Kỳ trung gian Kỳ đầu I Kỳ giữa I Kỳ sau I Kỳ cuối I
NST đơn 0 0 0 0 0
NST kép 24 24 24 24 12
Cromatit 48 48 48 48 24
Tâm động 24 24 24 24 12
Kỳ trung gian Kỳ đầu II Kỳ giữa II Kỳ sau II Kỳ cuối II
NST đơn 0 0 0 24 12
NST kép 12 12 12 0 0
Cromatit 24 24 24 0 0
Tâm động 12 12 12 24 12
Dạng 3: Số hợp tử
Số hợp tử = số trứng thụ tinh = số tinh trùng thụ tinh.
Dạng 4: Hiệu suất thụ tinh
Hiệu suất thụ tinh = giao tử được thụ tinh/ tổng số giao tử tạo ra × 100%
số hợp tử = số giao tử × hiệu suất thụ tinh
VD1: Có 100 tế bào sinh tinh tiến hành giảm phân tạo giao tử. Biết hiệu suất thụ tinh là 20%. Tính số hợp tử tạo ra.
Giải:
- tổng số giao tử( tinh trùng) tạo ra = 4 × 100 = 400
- số tinh trùng được thụ tinh = tổng số giao tử tạo ra × hiệu suất thụ tinh / 100% = 400 × 20/100% = 80
- Số hợp tử tạo ra = số tinh trùng được thụ tinh = 80
VD2: Tính số tế bào sinh tinh và số tế bào sinh trứng cần thiết để tạo ra 1000 hợp tử. Biết hiệu suất thụ tinh của tinh
trùng là 50%, của trứng là 80%.
Giải: Để tạo ra 1000 hợp tử = 1000 tinh trùng được thụ tinh kết hợp với 1000 trứng được thu tinh
1) số tinh trùng được thụ tinh = 1000 và hiệu suất thụ tinh của tinh trùng là 50%
tổng số tinh trùng tạo ra là = 1000/ 50 × 100% = 2000
số tế bào sinh tinh = tổng số tinh trùng/ 4 = 2000/4 = 500
2) số trứng được thụ tinh = 1000 và hiệu suất thụ tinh của trứng là 80%
tổng số trứng tạo ra là = 1000/ 80 × 100% = 1250
số tế bào sinh trứng = tổng số trứng tạo ra = 1250
BÀI TẬP
Câu 1: Có 1 tế bào của ruồi giấm(2n=8) đang giảm phân, người ta quan sát thấy các NST kép xếp thành 2 hàng trên mặt
phẳng xích đạo của thoi vô sắc.
a- Tế bào đang ở kỳ nào của quá trình giảm phân?
b- Hãy xác định: số tâm động, số cromatit, số NST đơn, số NST kép ở các kỳ của giảm phân I.
Câu 2: Có một tế bào của một loài đang giảm phân, người ta quan sát thấy có 4 NST kép xếp thành 1 hàng trên mặt
phẳng xích đạo của thoi vô sắc. Hãy cho biết:
a- Tế bào đang ở kỳ nào của quá trình giảm phân
b- Bộ NST lưỡng bội của loài
c- Hãy xác định: số tâm động, số cromatit, số NST đơn, số NST kép ở các kỳ của quá trình giảm phân I.
Câu 3: 1tế bào sinh dục đực sơ khai và 1 tế bào sinh dục cái sơ khai đều nguyên phân liên tiếp 5 lần. Các tế bào con đều
chuyển sang vùng sinh trưởng và qua vùng chín tiến hành giảm phân bình thường. Xác định số giao tử đực và số giao tử
cái tạo ra.
Câu 4: Một loài có bộ NST lưỡng bội 2n = 12. Xét 5 tế bào sinh dục đực sơ khai ở vùng sinh sản đều nguyên phân liên
tiếp 4 đợt. Tất cả các tế bào con đều tham gia giám phân tạo giao tử. Tính:
a- số giao tử tạo ra.
b- số NST môi trường cung cấp cho quá trình giảm phân
Câu 5: Ở ruổi giấm cái có bộ NST lưỡng bội 2n = 8. Xét 3 tế bào sinh dục sơ khai ở vùng sinh sản đều nguyên phân liên
tiếp 5 đợt. Có 25% tế bào con trải qua giảm phân. Tính số giao tử tạo ra.
Câu 6: Ở ruổi giấm đực có bộ NST lưỡng bội 2n = 8. Xét 3 tế bào sinh dục sơ khai ở vùng sinh sản đều nguyên phân liên
tiếp 5 đợt. Có 25% tế bào con trải qua giảm phân. Xác định số NST đơn môi trường cung cấp cho quá trình giảm phân.
Câu 7: Tại vùng sinh sản của một ống dẫn sinh dục cái có 5 tế bào sinh dục sơ khai đều nguyên phân 4 đợt. Các tế bào
con tạo ra đều trở thành các tế bào sinh trứng. Các tế bào này chuyển sang vùng chín tiếp tục nhận của môi trường 6240
NST đơn. Tính bộ NST lưỡng bội(2n) của loài.
Câu 8: Có 1 tế bào tiến hành nguyên phân liên tiếp một số lần đã cần môi trường cung cấp nguyên liệu tương đương 70
NST. Tất cả các tế bào con được tạo ra đều tiến hành giảm phân đã cần môi trường cung cấp 80 NST. Hãy xác định
a- Bộ NST 2n của cơ thể
b- Số lần nguyên phân của tế bào
Câu 9: Có 5 tế bào mầm sinh dục nguyên phân 5 lần, số tế bào con sinh ra phát triển thành tinh nguyên bào thực hiện quá
trình giảm phân tạo tinh trùng.
a- Xác định số hợp tử được hình thành, biết hiệu suất thụ tinh là 12,5%.
b- Biết số hợp tử được tạo ra là 160 hợp tử. Xác định hiệu suất thụ tinh.
Câu 10: Có 5 tế bào tiến hành nguyên phân liên tiếp một số lần đã cần môi trường cung cấp nguyên liệu tương đương 210
NST. 50% tế bào con sinh ra tiến hành giảm phân đã cần môi trường cung cấp 120 NST. Quá trình giảm phân đã tạo ra 20
giao tử. Hãy xác định:
a- Bộ NST 2n của cơ thể và số lần nguyên phân