Ai là tác giả của câu nói “ Tôi chỉ muốn làm một người Việt Nam bình thường sống trên quê hương tôi thanh bình độc lập”?

Về xã Tân Kim, huyện Cần Giuộc, nơi chôn nhau cắt rốn của anh, có biết bao kỷ niệm ùa về trong ký ức những người thân yêu và xóm giềng. Cô Biện Thị Tám (Tư Sương) - người em bà con bạn dì với Nguyễn Thái Bình - nhớ lại: “Ảnh học giỏi lắm, hè năm nào ảnh cũng về quê tranh thủ dạy chúng tôi học làm toán, cửu chương”.

Ngôi trường gắn bó với Nguyễn Thái Bình từ những ngày thơ bé nay được mang tên anh - Trường tiểu học Nguyễn Thái Bình tại thị trấn Cần Giuộc. Cô Biện Thị Kim Cương (Ba Cương) - cũng là người em bà con bạn dì với anh Bình - nhắc lại: “Lúc đi học ở Mỹ, lần về thăm gia đình anh tranh thủ ghé về quê, tụi tui hỏi anh đủ chuyện và nói anh ráng học sau này về đây mở xưởng cho tụi tui vô làm công nhân. Ảnh cười kêu ừ để anh ráng học sau này về giúp quê”.

Bà Lê Thị Anh - mẹ liệt sĩ Nguyễn Thái Bình, năm nay đã 89 tuổi nhưng vẫn minh mẫn nhắc chuyện anh: “Có lần nó về chơi, tui hỏi có thương ai thì để má tính tới nhưng nó cười nói chưa lấy vợ được vì còn nhiều trách nhiệm phải làm. Tui cũng biết vậy thôi chứ hổng rành trách nhiệm đó là gì”. Bà bảo gia đình nào hay biết chuyện con trai làm bên Mỹ, chỉ nghĩ Bình đi học chứ đâu biết còn tham gia phong trào phản chiến, đến khi nhận tin con chết, người ta đến khám nhà còn không biết lý do vì sao.

Anh Bình chết, cha anh bị bắt giam gần hai tháng vì nghi ngờ có liên quan đến hành động của con.

38 năm sau ngày ngã xuống, anh vừa được truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Ông Phạm Việt Hưng, nguyên bí thư Huyện ủy Cần Giuộc - một trong những người trực tiếp hoàn thành hồ sơ đề nghị phong anh hùng cho liệt sĩ Nguyễn Thái Bình, nhận xét “một người dám đấu tranh trên nghị trường, dùng lý luận sắc bén của mình để tố cáo tội ác đế quốc Mỹ ngay trong lòng nước Mỹ, kêu gọi chấm dứt cuộc chiến phi nghĩa tại Việt Nam, rồi bị tình báo Mỹ bắn chết, hỏi có mấy người làm được như vậy”.

Nguyễn Thái Bình đã sống trọn vẹn với niềm tự hào vì mình là một người Việt Nam. Chân lý tưởng chừng hết sức đơn giản ấy không phải ai cũng làm được. Như lời mẹ anh - nhắc đi nhắc lại với chúng tôi: “Cảm ơn Nhà nước đã ghi nhận phong anh hùng cho con tôi. Nhưng dù có được phong tặng hay không thì Bình vẫn mãi là một anh hùng trong lòng gia đình”.