Tác giả tác phẩm: Nắng mới – sự thành thực của một tâm hồn giàu mơ mộng - Ngữ văn 8 Kết nối tri thức

Nắng mới – sự thành thực của một tâm hồn giàu mơ mộng - Ngữ văn lớp 8

- Lê Quang Hưng (10/04/1956)

- Quê ở huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh

- Ông là PGS.TS chuyên ngành nhân văn

- Đã từng được trao tặng giải thưởng và huân huy chương: Kỉ niệm chương Vì thế hệ trẻ.

- Được nhận tặng thưởng “Các tác phẩm lí luận, phê bình văn học, nghệ thuật xuất bản năm 2018”.

Trong Thi nhân Việt Nam, Hoài Thanh đã bộc lộ thành thực một tâm trạng: “… Dầu có ưa thơ người này người khác, mỗi lúc buồn đến, tôi lại trở về với Lưu Trọng tư. Có những bài thơ cứ vương vấn trong trí tôi hàng tháng, lúc nào cũng như văng vẳng bên tai. Bởi vì thơ Lư nhiều bài thực không phải là thơ, nghĩa là những công trình nghệ thuật, mà chính là tiếng lòng thổn thức cùng hòa theo tiếng thổn thức của lòng ta”.

Khi viết những dòng ấy, chắc hẳn nhà phê bình có nghĩ đến bài Nắng mới.

Trong cuộc đời mỗi con người, ai mà chẳng có tình cảm mẹ con. Bao kỉ niệm tươi vui và đau buồn của tình cảm ấy không ít khi làm cho ta thổn thức. Nắng mới đã rọi vào cái tình cảm muôn thuở mà bảo giờ cũng mới mẻ ấy. Bài thơ có chất mộng của hoài niệm, của tâm trạng “chập chờn sống lại” nhưng rất thành thực, thành thực đến mức kì lạ. Nắng mới đã hội tụ được những vẻ đẹp nơi tâm hồn thơ Lưu Trọng Lư: thành thực phiêu lưu trong cõi mộng, cứ để lòng mình tràn lan trên mặt giấy.

Bài thơ được cấu tứ theo một mô–típ khá “cổ điển”: từ một điểm gợi hứng ở hiện lại nhớ về dĩ vãng xa xưa. Kể cũng lạ: một tay tranh luận,một nhà diễn thuyết hùng hồn từng hăng hái cổ vũ cho Thơ mới như Lưu Trọng Lư mà khi sáng tác lại khá chừng mực. Người thanh niên có khi dõng dạc, to tiếng (đến hơi quá đáng) ấy lại hay mơ màng trong bao vần thơ êm ái ru ta về quá khứ xa xưa với những không gian huyền diệu.

Hai chữ ”nắng mới” vừa ghi nhận một thời điểm đặc biệt trên dòng chảy thời gian vừa diễn tả không gian. Cái nắng đầu mùa, mỗi năm chỉ có một lần, báo hiệu đã hết những tháng ngày lạnh ẩm. Thời điểm ấy, trong cuộc đời một con người, một gia đình, dễ nhớ kĩ, nhớ sâu lắm. Bởi nó gắn với sự bừng nở, sự rộng rãi, phơi phong. Nỗi nhớ nhưng của Lưu Trọng Lư cũng được gợi lên từ đó. Song có một điều lạ: nắng mới lúc này sao mà buồn, mà mung lung đến thế. Nói khác đi, ngay khi đặt bút viết Nắng mới, thi sĩ đã chập chờn sống trong cõi mộng:

Mỗi lần nắng mới hắt bên song

Xao xác, gà trưa gáy não nùng

Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng

Chập chờn sống lại những ngày không.

Cái động của tiếng gà trưa xao xác chỉ thêm rõ cái tĩnh, vẻ mông lung mà thôi. Các từ láy: xao xác, não nùng, chập chờn gợi một nỗi buồn nhẹ, một tâm trạng quạnh hiu, xa vắng. “Mỗi lần” lại nhắc nhớ “mỗi lần”. Nói là “chập chờn sống lại” nhưng nhà thơ nhớ rõ lắm. Nhớ tiếng reo của nắng mới tưng bừng ngoài nội. Nhớ màu áo mẹ từng đưa phơi trước giậu:

Tôi nhớ mẹ tôi, thuở thiếu thời

Lúc người còn sống, tôi lên mười

Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội

Áo đỏ người đưa trước giậu phơi.

Cái nắng mới của hoài niệm này nao nức. tươi vui bởi gắn với một cậu bé lên mười, với một người mẹ chăm chút, hiền dịu. Màu đỏ của chiếc áo trong tiếng nắng reo làm cho câu thơ sáng hơn, ấm nóng hơn. Có lẽ cũng nhờ màu đỏ ấy mà việc phơi áo của mẹ càng trở thành một điểm son trong nỗi nhớ về tuổi thơ.

Từ “nắng mới hắt bên song” nhớ “nắng mới reo ngoài nội”, nhớ người mẹ phơi áo trước giậu. Cứ thế, nỗi nhớ ngày một thành hình, rõ nét hơn. Dù đã có tả nhưng khổ thơ thứ hai vẫn thiên về xác định thời điểm, địa điểm. Song khổ thơ cuối, cảnh và tình mới thật quấn quyện, mới thật là “thi trung hữu họa”:

Hình dáng mẹ tôi chửa xoá mờ

Hãy còn mường tượng lúc vào ra:

Nét cười đen nhánh sau tay áo

Trong ánh trưa hè trước giậu thưa.

Dáng vào ra của người mẹ như đang hiện lên rõ rệt trong tâm tưởng nhà thơ. Chi tiết gây ấn tượng nhất trong Nắng mới là “nét cười đen nhánh” của người mẹ. Không phải “miệng” cười hay “nụ” cười mà là “nét”. Lại “đen nhánh”! Hình ảnh thơ bỗng sắc, bỗng lấp lánh hơn. Nét cười ấy lại thêm sáng, thêm duyên khi thấp thoáng “sau tay áo”. Chính vì thấp thoáng thế mà nó càng đáng nhớ, càng được nhớ lâu, nhớ mãi. Sau này, tâm hồn thi sĩ, ngòi bút tài hoa của Hoàng Cầm cũng khiến ta chẳng thể nào quên nụ cười của những cô gái miền quê Kinh Bắc:

Những cô hàng xén răng đen

Cười như mùa thu tỏa nắng.

(Bên kia sông Đuống – 1948).

Với Lưu Trọng Lư, khuôn mặt, nét cười đáng kính, đáng yêu của người mẹ cứ thấp thoáng trong một không gian ấy thôi: “Trong ánh trưa hè, trước giậu thưa”. “Nắng mới” và “giậu thưa” qủa đã thành một thời gian – không gian nghệ thuật ám ảnh không tách rời hình ảnh người mẹ… Có thể nói mẹ là tâm điểm của nỗi nhớ về tuổi thơ trong nắng mới, là nét son giữa những ngày không khiến nó đi suốt cuộc đời với nhà thơ.

Nắng mới là một bài thơ hết sức thành thực của một tâm hồn giàu mơ mộng. Tác giã đã thả hồn mộng đi tận hết cõi lòng để trở về với những hồi ức thấm thía.

Ngôi buồn nhớ mẹ ta xưa…

(Ca dao)

Bài thơ có cấu tứ đơn giản với không nhiều hình ảnh nhưng hình ảnh nào cũng linh động, cũng rất có hồn. Chính vì thế, Nắng mới gợi niềm đồng vọng sâu xa ở tâm hồn nhiều bạn đọc. Nó đã chạm gợi tới một trong những tình cảm thiêng liêng, ấm cúng nhất trong mỗi con người. Nói kỉ niệm riêng nhưng chính Lưu Trọng Lư đã làm bao người đọc phải chập chờn bâng khuâng.

Đọc bài thơ này chắc ta chẳng còn thờ ơ trước mỗi năm một lần nắng mới.

Làm được như thế đã là điều vô cùng vinh dự đối với một nhà thơ.

Văn bản thuộc thể loại nghị luận văn học

Theo Đến với văn chương. NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 2007.

Văn bản có phương thức biểu đạt là nghị luận

Hai chữ 'nắng mới' vừa ghi nhận một thời điểm đặc biệt trên dòng chảy thời gian vừa diễn tả không gian.

Những ý chính của văn bản

- Nắng mới đã hội tụ được những vẻ đẹp nơi tâm hồn thơ Lưu Trọng Lư: thành thực phiêu lưu trong cõi mộng, cứ để lòng mình tràn lan trên mặt giấy.

- Hai chữ “nắng mới” vừa ghi nhận một thời điểm đặc điệt trên dòng chảy thời gian vừa diễn tả không gian.

- Sang khổ thơ cuối, cảnh và tình mới thật quấn quyện, mới thật là “thi trung hữu họa”.

- Nhớ mẹ luôn là tình cảm thiêng liêng mà gần gũi ở những người hiếu nghĩa, đa cảm.

- Nắng mới là một bài thơ hết sức thành thực của của một tâm hồn giàu mơ mộng.

Gồm 3 phần

+ Phần 1: Từ đầu đến “tràn lan trên mặt giấy”: Giới thiệu vấn đề, nêu ý kiến khái quát.

+ Phần 2: Tiếp theo đến “tách rời hình ảnh người mẹ”: Làm rõ những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ “Nắng mới”.

+ Phần 3: Phần còn lại: Khẳng định ý nghĩa, giá trị của tác phẩm.

Văn bản thể hiện tâm hồn giàu mơ mộng của nhà thơ Lưu Trọng Lư qua bài thơ Nắng mới.

- Sử dụng hệ thống luận điểm chặt chẽ, lí lẽ, dẫn chứng cụ thể.

- Ngôn ngữ xúc tích, ngắn gọn

Chi tiết nắng mới trong bài thơ Nắng mới của Lưu Trọng Lư.

- Nắng mới đã hội tụ được những vẻ đẹp nơi tâm hồn thơ Lưu Trọng Lư: thành thực phiêu lưu trong cõi mộng, cứ để lòng mình tràn lan trên mặt giấy.

- Hai chữ 'nắng mới' vừa ghi nhận một thời điểm đặc biệt trên dòng chảy thời gian vừa diễn tả không gian.

- Mẹ là tâm điểm của nỗi nhớ về tuổi thơ trong nắng mới, là nét son trong 'những ngày không' đi suốt cuộc đời với nhà thơ.

- Bài chia làm các luận điểm cụ thể, lí lẽ, dẫn chứng đầy đủ giúp người đọc dễ dàng theo dõi.

- Ở mỗi luận điểm, tác giả đều trích dẫn các câu thơ cụ thể và phân tích cúng nhằm làm sáng tỏ luận điểm. Trong mỗi bài luận điểm đều để ý phân tích các chi tiết, hình ảnh, giọng điệu của bài thơ.

- Có so sánh, liên hệ, mở rộng với tác giả khác viết về cùng đề tài để nhấn mạnh giá trị của tác phẩm.

Đoạn văn 'Ai từng ở ...ngoài nội'. Ở đoạn trích đã phân tích chi tiết khổ thơ 'Mỗi lần...những ngày không' làm nổi bật được cái tĩnh lặng của làng quê vào buổi trưa, cái nhịp điệu nhẹ nhàng qua việc phân tích từ ngữ, giọng điệu thơ. Đoạn văn này cũng có sự so sánh, mở rộng với các tác phẩm khác giúp bài phân tích trở nên sinh động, thú vị hơn.