Đám lá tối trời là gì? Đám lá tối trời và Pháo đài đất

Đám lá tối trời là chỉ đám dừa nước rậm rạp, kín bưng là nơi che phủ căn cứ địa kháng chiến của nhân dân.
Ngoài Đám lá tối trời thì còn có Pháo đài đất cũng là điều được nhắc đến khi nói về việc kháng chiến chống Mỹ ở miền Tây Nam Bộ.


Đám lá tối trời (dừa nước)

Ở miền Tây Nam bộ, có vài địa danh lịch sử có tên gọi Đám lá tối trời để chỉ đám dừa nước rậm rạp, kín bưng là nơi che phủ căn cứ địa kháng chiến của nhân dân.

Tỉnh Tiền Giang có Đám lá tối trời thuộc xã Gia Thuận, huyện Gò Công Đông là căn cứ kháng chiến chống thực dân Pháp của nghĩa quân Trương Định trong những năm 1861-1864. Trước đây, đám lá tối trời kéo dài mấy xã, toàn là dừa nước mọc chen chúc nhau, tán cao bóng rợp che khuất ánh mặt trời, đi vào vùng ấy như ban đêm nên gọi là Đám lá tối trời. Đám lá tối trời được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia ngày 10-8-2004. Trà Vinh có đám lá tối trời là căn cứ chống Mỹ ở xã Nhị Long, huyện Càng Long.

Nơi đây, ngoài Đám lá tối trời, còn có Pháo đài đất - một pháo đài bằng đất để dụ bom Mỹ tập trung ném vào đấy, của một nông dân ngoài 50 tuổi là Nguyễn Văn Thanh, trong tay không có bất kỳ vũ khí nào ngoài một chiếc xuồng, bộ cuốc xẻng và cái chày nện đất.


Pháo đài đất - Ký họa của họa sĩ Hữu Trãi (hội VHNT Long An)

Ông Nguyễn Văn Thanh, còn được gọi là Chín Thanh, ông cất chòi ở trong ruộng, cạnh đám lá tối trời. Suốt ngày đêm ông loay hoay đào đắp một cái nền cao và rộng, đắp thành một ụ đất cao, đắp đến đâu, ông dùng chày nện thật chặt rồi đắp tiếp.
Thời gian đắp cái tháp khoảng 3 - 4 tháng, hình vuông, cao khoảng chục mét, như một cái lò nung gạch. Ông Chín làm một đường bậc thang xoắn ốc từ đỉnh xuống đáy tháp. Xung quanh tháp, ông nặn đắp nhiều tượng Phật, để xua bom đạn, ông tin như vậy.
Từ ngày cái tháp của ông Chín Thanh lồ lộ xuất hiện, cả một vùng suốt đêm ngày rung chuyển bom đạn Mỹ. Bà con đinh tai nhức óc vì pháo đài dụ Mỹ thả bom của ông Chín.
Nhiều người dân kể lại, ông Chín như bác Ba Phi, một nông dân rặt lại nghĩ ra cách đùa với đạn bom của Mỹ. Trong khi các phi công Mỹ căng mắt nhìn mục tiêu X để ném bom và nơm nớp lo sợ bị bắn trả từ trong pháo đài, ông bình thản nằm nhổ râu trong tháp và uống nước trà.
Sau mỗi đợt bom, ông ra xem chỗ nào bị sứt mẻ hay sụp lở, lại vác cuốc, chống xuồng chở đất về đắp vá, nện lại như cũ. Nhiều ngày liên tiếp không thấy máy bay đến dội bom, ông rất buồn nghĩ chắc tụi phi công quên chỗ, nên lấy cái thùng phuy sơn 2 màu xanh - đỏ dựng cao trên nóc tháp. Từ trên cao nhìn xuống thấy màu cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, vậy là bom đạn lại ào ào trút xuống.
Ông còn chê tụi phi công Mỹ dở ẹt, ném hoài mà không trúng pháo đài. Vợ con ông cằn nhằn và sợ cho ông, thì ông lý sự: "Một ngày công đào đất đáng giá có 5 đồng, còn mỗi trận bom tụi nó tốn tiền muôn bạc vạn. Lời quá tay còn gì!".
Mấy năm Mỹ ném bom mà ông già Chín khỏe re, cuối cùng ông bị chết vì đạp phải mìn năm 1972. Cái pháo đài sau ngày giải phóng cũng lần hồi bị san bằng và Đám lá tối trời cũng bị con người chặt dọn làm ruộng, vuông tôm.

Phục hồi di tích làm du lịch
UBND tỉnh Long An đã thông qua kế hoạch phục hồi di tích Đám lá tối trời từ cuối năm 2009. Theo thiết kế, diện tích khoảng 11 ha, phục dựng lại những công trình của căn cứ kháng chiến như trạm quân y, khu giải phẫu, phòng điều dưỡng thương binh, phòng họp, kho vũ khí, đài quan sát... Cái tháp của ông Chín Thanh năm xưa có thể cũng sẽ được đắp lại.
Tỉnh Long An hy vọng khu di tích Đám lá tối trời sẽ là điểm đến hấp dẫn của du khách đến với miền đất hiền hòa ven sông Vàm Cỏ Tây.