Người Việt lần đầu đánh bại thủy quân châu Âu dưới thời chúa Nguyễn nào?

Nguyễn Phúc Lan sinh năm 1601, là con trai thứ của chúa sãi Nguyễn Phúc Nguyên. Năm 1635, chúa Sãi mất, Phúc Lan lên thay, trở thành vị chúa thứ ba của chính quyền Đàng Trong, được người thời bấy giờ gọi là chúa Thượng.

Năm 1644, được quân tuần biển báo tin Hà Lan đậu thuyền ngoài biển, cướp bóc lái buôn, chúa Nguyễn Phúc Lan tập trung quần thần lấy ý kiến. Giữa lúc đó, thế tử Nguyễn Phúc Tần chưa được lệnh của cha đã đốc suất chiến thuyền tiến thẳng, bất ngờ đột kích.

"Chiến thuyền trước sau lướt nhanh như bay. Giặc trông thấy cả sợ, nhằm thẳng phía đông mà chạy, bỏ rơi lại một chiếc thuyền lớn. Thế tử đốc quân vây bắn. Tướng giặc thế cùng phóng lửa tự đốt chết. Thế từ bèn thu quân về", Đại Nam thực lục tiền biên chép.

Chúa Nguyễn Phúc Lan nghe tin thế tử đi một mình nên sợ, tự đốc suất đại binh tiếp ứng. Vừa tới cửa biển, trông khói đen bốc mù trời ở phía xa, chúa liền ra lệnh cho các quân tiến lên. Tới khi được tin thắng trận, chúa mừng lắm. Dù trách móc vì thế tử Phúc Tần tự quyết nhưng chúa vẫn khen ngợi và trọng thưởng.

Chiến thắng trước Hà Lan dưới thời chúa Nguyễn Phúc Lan là lần đầu tiên thủy quân Việt Nam đánh thắng một lực lượng thủy quân từ châu Âu.