Năm 1918, đồng bào Mông vùng Lai Châu khởi nghĩa dưới sự lãnh đạo của ai?

Thủ lĩnh cuộc khởi nghĩa là Vàng Bả Cháy (có tài liệu gọi là Va Tủa Cháy, Giang Tả Chay, Giàng Pà Chay, Bát Chay), một thanh niên người Mông, quê ở vùng Điện Biên. Tương truyền, Vàng Bả Cháy hồi lên 10 tuổi đã bắn rất giỏi. Cậu thường áp đồng xu vào sườn núi, đứng xa giương nỏ bắn, trăm phát đều xuyên qua lỗ đồng xu cả trăm, hoặc tung trái bưởi lên đồi cao đợi bưởi lăn xuống bắn đón không sai phát nào. Năm 16 tuổi, bố mất, cậu bé Bả Cháy hằng ngày đánh dao kéo bễ kiếm gạo nuôi mẹ. Hai năm sau, mẹ bị lòa. Lúc này, thực dân Pháp bắt nhân dân các vùng phải đem nộp thuốc phiện và bạc trắng cho chúng. Dân chúng rất khổ cực, nhiều người phải bỏ bản, lìa nhà dắt díu nhau tránh đi nơi khác, nhưng đến đâu cũng thấy áp bức bóc lột thậm tệ. Trong khi đó, quân Pháp phái tay sai đi lùng bắt họ và phạt tiền, tịch thu tài sản.
Trước tình cảnh đó, Vàng Bả Cháy nghĩ cần phải đứng lên vũ trang đánh lại chúng, bèn vận động nhân dân với khẩu hiệu: “Đánh đuổi Pháp”, “Người Mông sẽ được tự do làm ăn, ấm no sung sướng”.