Ai là người chỉnh sửa bản mẫu Quốc Huy Việt Nam của Bình Trang Chước thành dạng hoàn chỉnh như ngày nay?

Trần Văn Cẩn là một họa sĩ nổi tiếng của Việt Nam, được mệnh danh là một trong bộ tứ danh họa hàng đầu của nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam: Nhất Trí, nhì Vân, tam Lân, tứ Cẩn
Ghi dấu ấn trên biểu tượng quốc gia

Đầu năm 1953, Nhà in Bộ Tài chính đã biệt phái họa sĩ Bùi Trang Chước sang Ban Pháp chê, Phủ Thủ tướng làm nhiệm vụ sáng tác Bằng khen, Huân, Huy chương cho Chính phủ. Tại đây, ông bắt đầu tham gia cuộc vận động sáng tác mẫu Quốc huy Việt Nam do Chính phủ phát động từ tháng 6-1951.

Trong Di bút "Tôi vẽ mẫu Quốc huy" ngày 26-4-1985, họa sĩ Bùi Trang Chước kể về ý tưởng sáng tạo biểu tượng cho đất nước: "Phác thảo mẫu Quốc huy Việt Nam cuối cùng của tôi hồi đó là trình bày theo hình tròn, hai bên chung quanh là các bông lúa Việt Nam, có mấy bông rủ vào bên trong ôm cái đe ở giữa phía dưới, tượng trưng cho công nông nghiệp. Dưới đe là dải lụa sau này có chữ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, hai đầu dải lụa quấn hai bên bông lúa từ dưới lên mỗi bên hai đoạn.

Ở giữa phía trên trong nền là ngôi sao vàng trên nền đỏ. Dưới ngôi sao gần giữa trung tâm nền là vòng cung mặt trời có tia chiếu sáng chung quanh, gợi lên hình ảnh của buổi bình minh. Toàn bộ Quốc huy tôi dùng hai màu vàng và đỏ, khi thực hiện sơn mài là sơn son thiếp vàng, màu cổ truyền hoành phi câu đối của dân tộc ta hay dùng. Số mẫu này tôi làm hai bản: Một bản đưa đồng chí Côn đệ trình lên Bác Hồ và được Bác Hồ góp ý: Hình tượng cái đe là thủ công nghiệp cá thể, nên dùng hình tượng tượng trưng cho nền công nghiệp hiện đại. Còn một bản hiện nay tôi vẫn giữ"...

Từ năm 1953 đến 1955, bằng tài năng và sự lao động miệt mài, nghiêm túc, họa sĩ Bùi Trang Chước đã có 94 bản vẽ nghiên cứu, phác thảo và hàng chục bản vẽ chì chi tiết những nội dung mà ông muốn thể hiện trong mẫu Quốc huy. Từ những nghiên cứu đó, ông hoàn thành 15 bản vẽ mẫu Quốc huy đa dạng nhưng thống nhất về ý tưởng để gửi cấp trên lựa chọn. Đến tháng 10-1954, đã có hơn 300 mẫu Quốc huy của các họa sĩ tham gia sáng tác, cuối cùng Ban giám khảo đã chọn 15 mẫu của tác giả Bùi Trang Chước để trình Chính phủ.

Sau đó, do nhiệm vụ đặc biệt và tuyệt mật của Chính phủ giao, ông lên đường sang Trung Quốc để vẽ tiền và in tiền. Chính vì vậy, họa sĩ Bùi Trang Chước không có điều kiện chỉnh sửa, hoàn thiện Quốc huy theo sự góp ý của Trung ương sau kỳ họp Quốc hội vào tháng 9-1955. Nhiệm vụ chỉnh sửa, hoàn thiện mẫu Quốc huy sau đó được giao cho họa sĩ Trần Văn Cẩn. Chính điều này đã gây ngộ nhận và nhầm lẫn về tác giả vẽ mẫu Quốc huy trong suốt mấy chục năm qua.

Ngày 27-2-2004, Văn phòng Chính phủ đã có Công văn thông báo ý kiến của Thủ tướng Phan Văn Khải tại cuộc họp về việc xác định tác giả vẽ mẫu Quốc huy Việt Nam: "Việc xây dựng mẫu Quốc huy Việt Nam được thực hiện theo chủ trương của Bác Hồ, Đảng và Nhà nước ta. Mẫu Quốc huy Việt Nam là một cống hiến chung của giới mỹ thuật cách mạng Việt Nam, trong đó phải kể đến công lao của họa sĩ Bùi Trang Chước - người đã vẽ những mẫu Quốc huy để làm cơ sở lựa chọn, hoàn thiện và họa sĩ Trần Văn Cẩn - người đã chỉnh sửa, hoàn thiện mẫu Quốc huy theo chỉ đạo, để trình Quốc hội phê duyệt".