Người phi công đầu tiên của cách mạng Việt Nam là ai?

Theo đài Tiếng nói nước Nga, Lê Hồng Phong chính là người Việt đầu tiên tham gia Hồng quân và là phi công đầu tiên của Việt Nam.

Tháng 1/1924, Lê Hồng Phong (1902–1942) cùng 10 thanh niên sang Thái Lan, sau đó qua Quảng Châu (Trung Quốc). Tại đây, ông cùng Lê Hồng Sơn, Lê Quang Đạt gặp lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và được kết nạp vào tổ chức cách mạng Tâm Tâm Xã (còn gọi là Đoàn thanh niên Tân Việt). Ông là một trong 9 hội viên hạt nhân của tổ chức Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí hội.
Lê Hồng Phong là phi công Việt Nam đầu tiên
Mùa hè 1925, ông được giới thiệu vào học Trường quân sự Hoàng Phố. Một năm sau, ông được cử sang học Trường Không quân Quảng Châu. Tháng 8 năm 1927, ông cùng nhóm thanh niên tình nguyện Việt Nam đang theo học tại Trường Không quân Quảng Châu sang học tiếp tại Trường Không quân Liên Xô.
Nhờ có sức khỏe tốt, Lê Hồng Phong là người duy nhất tiếp tục theo học tại Trường Không quân Liên Xô. Từ tháng 10/1926 đến tháng 10/1927, ông sang học trường Lý luận Quân sự tại Leningrad. Từ tháng 12/1927 đến tháng 11/1928, ông học Trường đào tạo phi công Borisoglebsk. Ông tham gia Hồng quân Liên Xô với cấp bậc Trung tá.
Nhà sử học Nga Anatoly Sokolov nhận định: “Chúng ta có quyền gọi Lê Hồng Phong là phi công Việt Nam đầu tiên”.
Có một chi tiết thú vị là tất cả những người Việt Nam những năm ấy đến học ở Nga đều được gửi trực tiếp đến trường Đại học Cộng sản lao động phương Đông ở Moscow. Riêng Lê Hồng Phong là người duy nhất không trực tiếp học tại trường này, mà được gửi đến tổ chức giáo dục khác của Quốc tế cộng sản là Trường Lý luận Quân sự tại Leningrad (10/1926-12/1927) và sau đó được chuyển sang học Trường đào tạo phi công Borisoglebsk.
Trường Không quân số 2 ở Borisoglebsk có học viên sau này là phi công Liên Xô nổi tiếng Valery Chkalov, người đầu tiên thực hiện chuyến bay thẳng qua Bắc Cực từ Nga sang Mỹ.
Hiện nay, có chân dung Lê Hồng Phong thời 20 tuổi trên bảng danh dự của Trường đào tạo phi công Borisoglebsk. Trong bức ảnh, ông mặc áo khoác da phi công, đội mũ bảo hiểm với kính nâng lên trán.
Đầu tháng 12/1928, theo lời khuyên của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, Lê Hồng Phong đã rút khỏi Trường đào tạo phi công Borisoglebsk và trở thành sinh viên của Trường Đại học cộng sản lao động Phương Đông (TAS). Ông nhận thẻ sinh viên số 4650 với tên họ là Mikhail Litvinov, chính là tên mà ông đã dùng trước đây tại Leningrad và Borisoglebsk. Sau khóa đào tạo cơ bản 2 năm, Lê Hồng Phong được ghi danh nghiên cứu sinh tại trường đại học TAS. Hiện nay vẫn giữ được bản thảo khóa luận của ông "Tình hình kinh tế và chính trị ở Đông Dương" - tư liệu quả thực khá phong phú với một loạt tính toán thống kê. Bài viết về chính sách nông nghiệp của chính quyền Pháp trong khu vực đã đưa ra phân tích sâu sắc về tình hình giai cấp công nhân trong cuộc khủng hoảng kinh tế, xác định nhiệm vụ thực tế của cuộc đấu tranh cách mạng. Một phần bài viết liên quan với lịch sử phong trào cộng sản ở Đông Dương, đến nay rất đáng quan tâm đối với các nhà nghiên cứu.
Biết tiếng Nga đến mức tuyệt vời, Lê Hồng Phong thường dịch các tài liệu bắt buộc từ tiếng Nga sang tiếng Việt cho các đồng hương của mình, khi đó có đến vài chục người theo học ở TAS. Năm 1929 ông được kết nạp đảng và trở thành người Việt Nam đầu tiên tham gia Đảng Cộng sản Liên Xô.
Tuy nhiên, Lê Hồng Phong không kịp hoàn thành luận án của mình. Năm 1931, Ban Chấp hành Quốc tế cộng sản đã cử ông làm đại diện tại Việt Nam để khôi phục lại mối quan hệ giữa các tổ chức đảng. Sau khi hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ này, năm 1934, lần thứ hai Lê Hồng Phong lên đường sang Nga.