Tuổi thơ trong chiến tranh - Chương 3

BA VÀ ANH NẾM MÙI... ROI VỌT!

Hôm đó là một buổi chiều mùa đông năm 1967.

Trời mưa rả rích suốt cả ngày không ngớt. Và phía Tây mâyđen vẫn đùn lên lớp lớp tầng tầng, báo hiệu sẽ còn mưa to gió lớn. Con suối nhỏtrước nhà tôi, len chảy giữa ranh giới Đồng Máng với đồng Gò Cao, nước đục ngầucứ duềnh lên tràn ngập cả đôi bờ. Đoạn hàng rào ấp chiến lược gần con suối nhỏcó mấy lỗ hổng vì dòng nước xoáy xiết cuốn trôi bùn đất. Mấy lỗ hổng khá rộng,không cần phải vạch thêm ra, người lớn cũng có thể bò qua rúc lại dễ dàng...

Anh Hai tôi chăn thả bầy vịt đẻ ở Đồng Máng. Do chểnh mảngtrong chốc lát, anh Hai tôi đã để bầy vịt lội ra con suối nhỏ và chúng vừa đậpcánh gọi nhau “cặp cặp”, “cạc cạc”, vừa bơi ngược dòng nước, hướng về phía bờrào ấp chiến lược. Hốt bùn đất ném đuổi chúng quay lại không được, anh Hai tôikhóc bù lu bù loa và réo gọi ba tôi ra lùa giúp. Lúc bấy giờ khoảng bốn giờ chiều.Những con chim bìm bịp đậu ở đâu đó trong các lùm cây ven suối bên ngoài bờ ràoấp chiến lược, cất tiếng kêu đổ hồi vang vọng giữa mênh mông hoang vắng. Ba vàanh Hai tôi ra sức tấn [15] bầy vịt lên Đồng Máng nhưng chúng ngoan cố, khôngchịu phục tùng, cứ bay chạy lung tung. Ba tôi cởi bỏ áo mưa, bơi qua bên kiasuôi để cùng với anh Hai tôi ở bên này suối, dồn đuổi chúng quay về. Thế nhưng,bầy vịt vẫn ung dung nối đuôi nhau bơi ngược dòng nước lên sát bờ ràược, mặccho chủ nhân của chúng đang lo sốt vó! Sợ bầy vịt bơi ra ngoài rồi ngủ qua đêmgiữa đông không mông quạnh sẽ làm mồi cho lũ rái cá và các loài thú khác, batôi vội chui qua lỗ hổng bờ rào ấp chiến lược, dồn ngược chúng quay trở lại. Vàlần này ba tôi đã thành công!

Bỗng có tiếng súng bắn kêu ba phát một vang lên từ bót gác ởsát cổng ấp chiến lược thôn Hữu Lâm. Bọn lính nghĩa quân đứng lố nhố trên đườngcái quan chỉ chỏ, réo gọi ba và anh Hai tôi đến. Khi hai người lội ruộng bì bõmtới nơi, gã Trung đội trưởng nghĩa quân có bộ giò đi quẹt lửa, nửa thân trên ễnhvề phía trước và có cặp mắt ngó dài dại như mắt chó điên [16] (do vậy, gã đượcbà con dân làng gán cho cái tên “gã mắt chó”) cầm khẩu carbine chĩa thẳng nòngsúng vào ngực ba tôi, với tư thế sẵn sàng nhả đạn. Gã quát lớn:”Hai cha con màyvạch rào làm dấu cho bọn Cộng sản đột nhập vào bên trong ấp chiến lược tấn cônglính Quốc gia, phải không?”. “Dạ thưa ông, không ạ! Tôi chỉ bước qua lùa bầy vịt...”.Ba tôi trả lời. “Đồ Cộng sản gộc, Cộng sản nòi! Chúng mày định chối, hả?”. “Gãmắt chó” gầm lên và túm cổ áo ba tôi, nện! Dân tản cư tò mò chạy đến xem cóchuyện gì xảy ra nơi cổng ấp chiến lược? Và mọi người trong gia đình tôi cũng lậtđật ba chân bốn cẳng phóng tới. Anh em tôi đứng chết lặng như trời trồng khinhìn thấy ba và anh Hai tôi bị “gã mắt chó” đánh đập vô cùng dã man tàn bạo. Gãlấy báng súng carbine nện vào đầu, vào lưng, vào ngực, vào bụng... ba và anhHai tôi. Báng súng carbine gãy. Gã chộp khẩu garant của tên lính nghĩa quân đứnggần bên cạnh và tiếp tục đánh. Gã vừa đánh vừa luôn mồm chửi bới: “Này, cho màychết để hết làm Cộng sản! Này, cho đồng đảng của mày có giỏi thì ra đây giải cứu...”.

Mẹ và anh em tôi lăn xả vào che chắn, van xin, nhưng “gã mắtchó” đá cho mỗi người một đá văng ra. Nhiều bà con tản cư bất bình, phẫn nộ. Họxúm vào can ngăn. Nhưng lúc đó, “gã mắt chó” giống như một con ác thú say mồi,đâu có chịu dừng tay! Mãi đến khi ba và anh Hai tôi ngã quay lơ45;t, người ngợmmềm oặt, máu me đầm đìa, nằm sóng soài bất động, trông như đã chết rồi, “gã mắtchó” còn lấy chân mang giày vải đen, đế đúc, thúc vào lưng vào ngực xem đã quỵthực sự hay là giả vờ... Dùng chân lật qua lật lại hai con người bị trọngthương đang thoi thóp thở, “gã mắt chó” nở nụ cười tàn độc trên môi. Rồi gãquay lại quát vào mặt mẹ tôi: “Khiêng chồng con mày về nhà, mau! Bộ để đó địnhgiở trò ăn vạ Chính phủ Quốc gia đấy phỏng? Ông không cho một phát đạn, mà chỉgiần cho một trận là may mắn lắm! Có hiểu không, con mụ nạ dòng kia?”. Mẹ tôi vộinhờ mấy người đàn ông tản cư đứng quanh đấy, xốc nách ba và anh Hai tôi cõnglên vai đưa về nhà lo tìm thầy chạy chữa thuốc thang... “Gã mắt chó” nói oang oangvới dụng ý ngầm răn đe cho bà con tản cư tò mò chạy đến xem, đang đứng tụm ba tụmbảy, nghe thấy: “Tiếp tay cho Cộng sản, không ăn đạn thì cũng ăn đòn nhừ thân!Chúng mày nên nhớ, đối với những phần tử “ăn cơm Quốc gia, thờ ma Cộng sản”,chính quyền luôn có những biện pháp cứng rắn để trừng trị thích đáng...”.

Lúc bấy giờ tôi còn nhỏ quá, chưa hiểu hết những nguyên nhânsâu xa dẫn đến việc ba và anh Hai tôi nếm mùi... roi vọt! Nhưng sau này, lớnlên, tôi được biết bọn tề ngụy ở xã Phước Kỳ có mối thâm thù với gia đình tôingay từ hồi kháng chiến chín năm. Theo lời mẹ tôi kể, ông nội tôi thời trai trẻmải chuyên tâm vào chuyện học hành. Và nhờ học hành mà ông trở thành “cửu phẩmvăn giai”. Là con trai của một đại địa chủ có máu mặt nhất vùng, nhưng ông khôngtham gia “quan trường” ở địa phương, mà sống ẩn dật bằng nghề dạy học nên đượcmọi người gọi bằng cái tên đầy kính trọng: Thầy Cửu! Cuối đời, ông cùng với ôngnội bác, ông nội chú của tôi góp tiền của xây dựng chùa Tế Nam để làm nơi chonhững người thất cơ lỡ vận, hoặc chán cảnh hồng trần, có chỗ nương thân vào cửaPhật. Ông không xuống tóc quy y ở chốn thiền môn, mà ở nhà ăn chay trường theokiểu tu tại gia. Mùa thu năm 1945. Cách mạng tháng Tám nổ ra và nhanh chónggiành được chính quyền về tay nhân dân. Ông nội tôi hết sức vui mừng phấn khởitrước vận hội mới của đấ nước. Chính vì vậy, khi cuộc kháng chiến chống thựcdân Pháp xâm lược đất nước ta lần thứ hai bắt đầu, ông nội tôi đã ủng hộ “Chínhphủ Cụ Hồ” bằng những hành động cụ thể. Ông hiến ruộng nương, vườn tược, trâubò, thóc lúa, nồi đồng, mâm thau, vòng vàng, nhẫn xuyến... cho cách mạng. Việclàm của ông được ủy ban hành chính kháng chiến xã và huyện công nhận ông nộitôi là “gia đình địa chủ kháng chiến” và huy động thiếu niên nhi đồng trong thônxóm sắp hàng đi ngang qua trước ngõ nhà hô vang những lời biểu dương ca ngợi...

Ông nội tôi là người tu hành nhưng thức thời. Cùng với việchiến gần hết gia sản cho kháng chiến, ông còn động viên, tạo điều kiện cho batôi tham gia việc nước. Nhờ vậy, ba tôi sớm trở thành đảng viên Đảng Cộng sảnĐông Dương và công tác tại Cơ quan Huyện Đoàn thanh niên Tiên Phước. Được ông nộidày công rèn cặp, dạy dỗ ngay từ thuở nhỏ, do đó, ba tôi rất giỏi chữ Hán, rấtrành chữ Nho và chữ Quốc ngữ. Đồng thời, ba tôi cũng là người trực tính và tinhthông kinh dịch, am tường lý số... So với thời bấy giờ, ba tôi là một trí thức.Bọn tề ngụy ở xã Phước Kỳ không ưa “cái lý lịch đen như... mực Tàu” của ba tôicó từ hồi kháng chiến chín năm. Rồi cái sự “không ưa” ấy lại được đẩy lên một nấcthành “căm ghét” khi bọn chúng bắt ba tôi tập trung lên quận học tập “cải huấn”gần một năm trời vào thời “Ngô Tổng thống” được quan thầy Mỹ đưa lên cầm quyền ởmiền Nam. Theo lời ông Nguyễn Địch, ông Chín Ra - chồng bà Hạnh, ở xóm Chùa vànhiều người khác nữa (cùng bị bắt tập trung lên quận học tập “cải huấn” một lượtvới ba tôi) kể lại, thì ba tôi là người có lắm lý lẽ, nhiều lần dám cả gan bắtbẻ lại tên Quận trưởng Hồ Ngọc Tuấn, khiến y cứng họng, song không làm gì đượcông! Cương nhu đúng lúc đúng nơi với cách lập luận sắc sảo và đầy sức thuyết phục,ba tôi đã buộc bọn tề ngụy phải thả ông ra, dù rằng ông nhất quyết không chịuxé cờ Đảng, không chịu ly khai kháng chiến!

Cuộc binh biến vào cuối năm 1963 đã đặt dấu chấm hết đN với“nền đệ nhất Cộng hòa” và “chế độ gia đình trị của triều đại nhà Ngô”. “Nền đệnhị Cộng hòa” được dựng lên thay thế và đế quốc Mỹ đổ quân ào ạt vào miền Nam.Chiến tranh ngày càng leo thang ác liệt. Gia đình tôi phải dời nhà lần thứ haivào bên trong ấp chiến lược làm bằng cọc sắt và dây kẽm gai. Tuy nhiên, hằngngày ba mẹ và các anh tôi, cũng như nhiều người dân tản cư khác nữa, vẫn đượccho ra ngoài ấp chiến lược để chăn thả trâu bò, hái rau, kiếm củi... Chẳng biếtkẻ nào làm mật vụ cho bọn tề ngụy đã “chỉ điểm” rằng, ba tôi là “Cộng sản nằmvùng” từng nhiều lần lén lút gặp gỡ với Đội công tác Phước Kỳ. Lập tức, bọnchúng ngày đêm bí mật theo dõi nhưng không bắt được quả tang ba tôi “hoạt độngCộng sản”! Bọn chúng hậm hực, tức tối. Và rồi, nhân cơ hội ba tôi rúc rào chuiqua ấp chiến lược, “gã mắt chó” vin vào cớ đó, đánh cho hai cha con một trận thậptử nhất sinh! Hành động tàn ác của bọn chúng khiến gia đình tôi, cũng như nhiềugia đình tản cư khác “có người thân đi theo Cộng sản” thêm căm thù chế độ bùnhìn tay sai...

TIẾNG THỦ PHÁO DỘI VÀO TRỜI ĐÊM...

Nhà tôi có căn hầm nổi xây bằng đá và đất sét khá chắc chắnvà to rộng, kê chiếc giường đôi vẫn còn một khoảng trống đủ để cho cả chục ngườingồi thoải mái! Nó được làm ra cho cả nhà trú ẩn lúc đạn bom. Nhưng gia đìnhtôi bị bắt ép vào sinh sống ở trong ấp chiến lược thôn Hữu Lâm, “được Chính phủQuốc gia bảo vệ” ngày đêm nên nó đâm ra... thừa! Mẹ tôi biến nó thành cái khochứa đồ tạp nham, còn anh em tôi thì làm nơi chơi trò trốn tìm, đuổi bắt nhausuốt ngày không biết chán! Nhưng rồi, sau trận đòn roi của “gã mắt chó” khônglâu, ba tôi âm thầm sửa sang lại căn hầm nổi để anh Haianh Ba, anh Bốn và tôivào ngủ ở chiếc giường đôi kê sát góc vách. Mẹ tôi với thằng Cu Đen và thằng CuEm nằm ở cái chõng tre đặt liền kề miệng hầm. Còn ba tôi, hôm nào được nghỉngơi, không phải chống gậy, đeo mõ đi canh gác ấp chiến lược thì ngủ ở bộ phảnngựa kê giữa nhà.

Tối hôm đó, trời có trăng nhưng chỉ sáng mờ mờ. Tôi ngồi họcbài ê a bên ngọn đèn dầu hạt đỗ. Các anh tôi cũng mỗi người một góc, chúi đầuchúi mũi vào vở tập. Ba tôi đến phiên, lại phải lọ mọ chống gậy đi canh gác ấpchiến lược với ông già Lũy và một tên dân vệ tại bót gác phía sau nhà bà Chỉ. Mẹtôi vừa bồng thằng Cu Em, vừa chụm lửa nấu nồi cám heo. Bà Cả Chững đến chơi, ngồinhai trầu, nói chuyện tào lao với mẹ tôi. Có tiếng người cười nói lao xao ngoàiđường cái quan. Rồi có tiếng bước chân nện thình thịch nơi ngõ nhà bà Chánh Vọng.Đám lính nghĩa quân và bọn “Bình định nông thôn” đang kéo nhau tới tụ tập ở đấy.Không rõ bọn chúng có chuyện chi vui mà dồn đến nhà bà Chánh Vọng làm gà nấucháo, ăn uống say sưa với nhau, rồi cãi vã la lối om sòm. Bà Cả Chững bảo với mẹtôi: “Bọn lính nghĩa quân và bọn “Quần dài đen” chấu đầu nhậu nhẹt, chắc làngày mai bọn chúng lại đi càn quét, ở đâu đó cũng nên?”. Mẹ tôi làm thinh khôngnói gì! Bà Cả Chững lại bảo: “Để em vào coi thử thế nào!”. Lững thững đi vàonhà bà Chánh Vọng, lát sau quay ra, bà Cả Chững bảo với mẹ tôi: “Ôi chu cha! Cảbọn nằm ngồi ngả ngón khắp nhà trên, nhà dưới, nhà ngang mà vẫn không đủ chỗ,nhiều thằng phải mắc võng ngủ ở ngoài hè, ngoài sân, ngoài vườn...”.

Tối hôm đó, bà Cả Chững ngủ luôn tại nhà tôi. Khuya. Rấtkhuya. Khoảng một giờ sáng. Tôi đang năm ngủ say như chết, bỗng giật mình thứcgiấc vì những tiếng nổ ùng oàng dữ dội cứ nối tiếp nhau tạo thành một chuỗi âmthanh hãi hùng khủng khiếp. Mẹ tôi vội bồng thằng Cu Em, còn bà Cả Chững vội ẵmthằng Cu Đen quờ quạng chui vô hầm trú ẩn. Tôi tỉnh ngủ hẳn. Từ cửa hầm nhìnra, qua kẽ phên, tôi nhìn thấy những ánh chớp nhoáng nhoàng sáng màu da cambùng lên khắp sân vườn nhà bà Chánh Vọng, đồng thời kèm theo đó là những tiếngnổ đinh tai nhứBà Cả Chững thì thầm với mẹ tôi: “Thủ pháo tự tạo của mấy ông Cộngsản!”. Bị tấn công bất ngờ, đám lính nghĩa quân và bọn “Quần dài đen” trở nên hỗnloạn. Chúng kêu la oai oái. Rồi chúng tranh nhau bỏ chạy thục mạng về hướng nhàbà Mỹ. Và hình như tại đấy, chúng lại bị đối phương phục chờ sẵn, quăng thủpháo và bắn điểm xạ đì đoàng từng loạt, từng loạt... Đám lính ở trên đồn Động Caobiết đồng bọn ở phía dưới đang bị lâm nguy nên ra sức yểm trợ bằng cách giộngđèn chiếu sáng và dùng súng đại liên nã đạn xối xả xuống khu vực từ nhà bàChánh Vọng đến nhà bà Mỹ. Đạn lửa đỏ lừ cứ nối đuôi nhau cắm thẳng vào nhữngnơi có ánh chớp nhoáng nhoàng bùng lên...

Dễ đến mươi, mười lăm phút sau, không gian mới yên ắng trở lại.Chợt có một người đàn ông mặc quần đùi, áo cộc tay, súng ống đeo đầy mình, từ cửahông phía nhà bếp lách vào nhà tôi, vừa bấm chiếc đèn pin đã che bớt ánh sáng,vừa khe khẽ gọi: “Chị Hường ơi, chị Hường! Anh Hường đâu?”. Có lẽ, mẹ tôi biếtrõ người đàn ông ấy là ai, vội chui ra khỏi hầm thì thầm: “Ông ấy đi canh gác ấpchiến lược ở bót gác phía sau nhà bà Chỉ...”. Người đàn ông cười hoan hỉ: “Trậnnày ta bình yên vô sự! Còn chúng nó vừa chết vừa bị thương nhiều lắm! Thôi, tụitôi đi! Nhờ chị nói với anh Hường, tụi tôi gửi lời thăm! Mọi việc vẫn khôngthay đổi. Nơi liên lạc là địa điểm cũ: Chùa Tế Nam!”. Người đàn ông tắt đènpin, lách ra ngõ cửa hông và nhanh chóng biến vào màn đêm. Tiếng bước chân đinghe xa dần. Bà Cả Chững hỏi nhỏ mẹ tôi: “Ai như là ông An ở Đội công tác PhướcKỳ, hả chị?”. Nếu là ban ngày, chắc chắn tôi sẽ nhìn thấy mặt mẹ tôi tái xanhtái ngắt, cắt không còn giọt máu! Nhưng lúc bấy giờ đang là đêm khuya vắng, lạingồi trong căn hầm tối om, tôi không trông rõ mặt mẹ tôi thế nào! Tôi chỉ nghetiếng mẹ tôi thở dài nhè nhẹ đầy vẻ lo lắng. Bà Cả Chững cũng im lặng, không hỏigì thêm...

Khi đối phương đã rút êm ra bên ngoài ấp chiến lược, bọn địchcủng cố lại được lực lượng và hùng hổ mở cuộc phản công. Chúng tập trung rấtđông tại nhà bà Chánh Vọng và đem đèn măng-sông thắp sáng trưng trước ngõ.Chúng sục sạo vào các nhà dân gần đấy, huy động người đi khiêng đám lính bịthương vừa được sơ cứu đưa lên quận. Anh Hai và anh Ba tôi cũng bị bọn chúng gísúng bắt đi làm cái công việc ấy. Tôi lon ton theo hai anh vào nhà bà Chánh Vọng.Chao ôi, bọn chúng chết lủ khủ, nằm ngồi với đủ tư thế sấp ngửa ngổn ngang, sốbị thương cũng rất đông. Những tên này cứ vùng vẫy, la hét, thét gào vì đau đớn.Có nhiều tên kêu cha gọi mẹ ời ời và không ngớt lời chửi bới bọn chỉ huy chưachi đã bỏ chạy thoát thân để cho chúng lãnh đủ thủ pháo tự tạo của đối phương.Như con ác thú bị trọng thương, sau trận đòn đau, bọn địch điên cuồng bắn phára vùng giải phóng, đồng thời bí mật theo dõi gắt gao những gia đình tản cư thuộcdiện nghi vấn, đặc biệt là những gia đình có tên trong “sổ đen”. Ba mẹ tôi ănkhông ngon ngủ không yên vì lo sợ bà Cả Chững nói ra hết trọi những điều tainghe mắt thấy trong đêm hôm đó. Bà Cả Chững mà tố cáo với “Chính phủ Quốc gia”thì lập tức cả nhà tôi tan nát! Ba mẹ tôi sẽ bị bắt đi tù mọt gông. Anh em tôichẳng những không được cắp sách tới trường học tập, mà còn phải sống vất vưởngkhông nơi nương tựa. Nhưng bà Cả Chững không hề hé răng với bất cứ ai về nhữngđiều bí mật mà bà tình cờ biết được trong đêm hôm đó.

Nhờ thế, dẫu có nghi ngờ đến mấy, bọn địch cũng không có chứngcớ để khép tội gia đình tôi là “Cộng sản nằm vùng”! Sau ngày quê hương hoàntoàn giải phóng, bà Cả Chững đến nhà chơi và cười bảo với mẹ tôi: “Hồi ấy, tôibiết gia đình chị có quan hệ mật thiết với Đội công tác Phước Kỳ từ lâu, trướckhi ông An dẫn anh em đàng mình tập kích đám lính nghĩa quân và bọn “Quần dàiđen” tại nhà bà Chánh Vọng, nhưng tôi đâu có nói! Bởi tôi căm thù bọn chúng đãsát hại ông nhà tôi trong cuộc đấu tranh Cây Cốc. Tôi biết gia đình chị là cơ sởcách mạng nên trong cuộc sống hằng ngày tôi cố gắng giúp đỡ bằng khả năng của mình