Hồ Baikal

Hồ Baikal, nằm ở phía nam Siberia, thuộc lãnh thổ Nga, còn được biết đến với cái tên "Con mắt xanh của Siberia". Với độ sâu 1.637m, Baikal được coi là hồ nước ngọt sâu nhất thế giới, hồ nước lâu đời nhất trên thế giới, đồng thời là hồ có trữ lượng nước ngọt lớn nhất thế giới, chiếm xấp xỉ 20% trữ lượng nước ngọt trên toàn thế giới, theo tính toán, lượng nước này đủ dùng cho cả nhân loại trong vòng 40 năm. Baikal cũng là một trong những hồ có nước trong nhất thế giới.

Hồ Baikal: chiều dài 636 km, chiều rộng 79 km, độ sâu 1.186,5 m, diện tích 31.722 km2, hồ Baikal có diện tích bề mặt lớn hơn bất kỳ hồ nước ngọt nào khác của châu Á và là hồ sâu lớn nhất thế giới so với mực nước biển, phần đáy của hồ sâu 1.642 m dưới mực nước biển. Về mùa đông, nhiệt độ xuống đến -19 độ C và cao nhất vào mùa hè là 14 độ C.


Hồ Baikal và dãy núi Sayan - Baikal vào mùa hè.


Ô tô đi trên mặt nước đóng băng của hồ Baikal - Baikal vào mùa Đông.

Baikal được UNESCO công nhận là Di sản thế giới vào năm 1996.

Hồ Baikal nằm trong một thung lũng tách giãn, được tạo thành bởi đới đứt gãy Baikal, nơi lớp vở trái đất bị tách ra. Phần đáy của hồ sâu 1.642,5 m dưới mực nước biển, song bên dưới đó là 7 km trầm tích vì thể điểm đáy của đứt gãy sâu 8–11 km dưới mặt đất xung quanh. Đây là đứt gãy trên lục địa sâu nhất trên trái đất và sẽ mở rộng khoảng 2 cm mỗi năm. Có khoảng 330 con sông và nhánh sông khác nhau chảy vào hồ, nhưng nó lại chỉ có một đường thoát nước là đổ vào sông Angara.



Rộng 31.722km2, hồ Baikal như chiếc gương khổng lồ với làn nước màu xanh ngọc bích trong trẻo và sâu thẳm, soi bóng những núi đá hùng vĩ cùng lớp lớp bạch dương nối đuôi nhau. Được coi như chốn thiên đường nghỉ dưỡng, cảnh vật quanh hồ vẫn giữ được vẻ nguyên sơ, bên làn nước trong vắt tới mức ở độ sâu hàng chục mét vẫn có thể nhìn thấy đá cuội và sinh vật dưới lòng hồ.





Bên cạnh đó, hồ Baikal còn sở hữu hệ động thực vật vô cùng phong phú, là "nhà" của hơn 2500 loài động thực vật, trong đó có đến 2/3 loài chỉ cư trú và sinh trưởng tại đây, không thể tìm thấy ở nơi nào khác trên thế giới. Một số loài động vật quý hiếm nổi tiếng gồm loài hải cẩu có tên gọi nerpa Baikal, loài cá golomianka độc đáo với thân mình trong suốt và không đẻ trứng mà đẻ ra cá con.


Hải cẩu Nerpa ở hồ Baikal


Đoàn thám hiểm trên hồ Baikal



Tảng đá pháp sư trên đảo Olkhon

Trong hồ cũng có những đảo nhỏ, lớn nhất là đảo Olkhon. Đây là hòn đảo trên hồ lớn thứ ba thế giới và nó cũng có vô vàn các truyền thuyết thú vị. Có truyền thuyết cho rằng đây là nơi sinh ra Thành Cát Tư Hãn của Mông Cổ. Còn Chúa Giê-su đã đến thăm khu vực này và ban phước lành cho phần phía bắc của hồ Baikal nhưng lại nguyền rủa khu vực phía Nam và phía Tây của khu hồ này khiến người dân địa phương không thể trồng trọt được gì.



Sâu thẳm dưới làn nước hồ lạnh lẽo mà trong xanh của vùng Siberia lạnh giá, người dân địa phương tin rằng đây là nơi liên quan đều nhiều bí ẩn cổ xưa nhất của loài người. Từ bí mật về người ngoài hành tinh, sức mạnh siêu nhiên, Đức chúa trời Giê-su hay loài rồng trong truyền thuyết. Nhưng bóc tách các lời đồn đoán kỳ lạ thêu dệt xung quanh hồ nước sâu này sẽ thấy, đây là một địa điểm du lịch hấp dẫn với những vẻ đẹp đáng kinh ngạc và một hệ sinh thái đa dạng. Đó là hồ nước ngọt sâu, lớn và lâu đời nhất thế giới, một quần thể sinh thái độc đáo nhất.


Những khối băng khổng lồ tỏa ánh sáng xanh dưới ánh mặt trời trên mặt hồ Baikal đóng băng, phía nam nước Nga.


Những khối băng khổng lồ tỏa ánh sáng xanh dưới ánh mặt trời trên mặt hồ Baikal đóng băng, phía nam nước Nga.

Hồ Baikal – nơi khởi nguồn cho những truyền thuyết bí ẩn
Có nhiều câu chuyện dân gian kể về sự ra đời của hồ Baikal. Có chuyện kể rằng, thiên thạch đâm vào Trái đất và tạo ra một vết nứt lớn, nơi sau này chính là hồ Baikal. Lại có những câu chuyện khác kể rằng, hồ có năng lực ma thuật siêu nhiên nào đó có thể kéo dài tuổi thọ con người. Đó cũng là lý do vì sao có những người sẵn sàng mạo hiểm ngâm mình trong nước hồ ở nhiệt độ -5 độ C để được bất tử.

Một câu chuyện khác về hồ xoay quanh người đàn ông đầy quyền lực tên Baikal. Thuở xưa, Baikal có một cô con gái xinh đẹp tên Angara. Angara đẹp đến nỗi để bảo vệ nàng, cha Baikal đã nhốt cô trong một tòa tháp cao. Nhưng người con gái xinh đẹp lại đem lòng yêu chàng Yenisey và trốn cha đi theo người yêu. Baikal biết chuyện, nổi giận và nguyền rủa Angara, ném một mảnh núi vỡ chắn đường không cho nàng gặp Yenisey. Angara khóc khô cả họng. Cô van nài cha mình tha lỗi và cầu xin ông ban cho mình nước uống. Thế nhưng, Baikal trả lời rằng, ông chỉ có thể cho cô nước mắt của mình mà thôi… Đó là lý do vì sao nhánh sông Angara thuộc hồ Baikal và sông Yenisey tạo thành hình một giọt nước mắt như ngày nay. Còn về phần Baikal, đau buồn vì chuyện của con gái, ông trở nên lạnh lùng, ủ rũ y như vẻ ảm đạm, lạnh lẽo thường thấy của hồ sau này.



Ngoài ra, còn một truyền thuyết khác kể về sự ra đời của hồ nước rộng lớn nơi đây. Theo đó, khi con người đặt chân tới vùng này, không có dấu tích gì của nước cả. Mọi người tìm kiếm rất lâu nhưng vô ích. Họ chán chường, thất vọng và tức giận vô cùng. May sao, có một người hành hương xuất hiện. Người đó cảm thương số phận của các cư dân sắp chết khát, bèn xé trái tim từ lồng ngực ra, ném xuống đất. Quả tim phá vỡ tầng đất dày phía dưới chân và nước từ đó tuôn ra xối xả, tinh khiết, tạo thành hồ Baikal như ngày nay. Chưa dừng lại ở đó, đảo Olkhon thuộc hồ được cho là nơi Thành Cát Tư Hãn ra đời. Người ta cũng đồn rằng, chúa Jessus đã từng tới nơi đây và ban phước lành, trong khi vùng Cape Ryty thuộc phía Tây hồ Baikal bị nguyền rủa, có thể khiến ai đi qua đây chết“bất đắc kỳ tử”.

Những câu chuyện ly kì về hồ Baikal còn tiếp tục đến ngày nay
Theo thời gian, những câu chuyện, đồn đoán về hồ Baikal càng nhiều hơn. Một tài liệu cũ của hải quân Nga năm 1982 có ghi lại về cuộc gặp gỡ người ngoài hành tinh dưới đáy hồ của một số thợ lặn. Cụ thể, một số thợ lặn hải quân đã vô tình chạm trán các “sinh vật hình người mặc đồ màu bạc” ở độ sâu 50m. Kết cục là 3 người trong số họ đã chết vì đuổi theo, 4 người khác bị thương nặng.

Tới năm 2009, người ta lại phát hiện ra ở hồ Baikal những vòng tròn kỳ lạ đường kính lên tới 4,4km có thể nhìn thấy từ vệ tinh ngoài Trái đất. Hai năm sau, một chiếc tàu có tên Yamaha đã mất tích ở hồ vì hút vào các xoáy nước lớn. Nhiều người cho rằng, đó là bằng chứng cho sự hiện diện của người ngoài hành tinh và các xoáy nước trên chính là cánh cửa đi tới thế giới địa ngục.

Bản thân người dân sống quanh hồ Baikal cũng kể lại nhiều điều bí ẩn. Rất nhiều người thường xuyên nhìn thấy các khung cảnh lạ trên mặt hồ: từ hình lâu đài cho tới xe lửa, tàu thuyền… Đôi khi, vào ban đêm, từ phía dưới hồ còn phát ra ánh sáng rất đáng sợ. Các nhà khoa học cho rằng, nhiều khả năng các hình ảnh mà người dân địa phương mô tả chính là các ảo ảnh được tạo ra bởi ảnh hưởng của sự chênh lệch nhiệt độ, độ ẩm trong không khí, bề mặt nước và dưới nước tại đây.

Dẫu vậy, hồ Baikal vẫn làm người ta phải hoài nghi về thứ được gọi là “người ngoài hành tinh”. Cho tới nay, câu trả lời thực sự vẫn còn nằm trong bóng tối. Du lịch Nga để đến với hồ Baikal và tận mắt chứng kiến một phần những điều kì diệu này sẽ là một trải nghiệm tuyệt vời cho những du khách ưa khám phá.

Thông tin thêm về hồ Baikal:

Tên gọi
Hồ Baikal (phiên âm tiếng Việt: Hồ Bai-can; tiếng Nga: о́зеро Байка́л, chuyển tự. Ozero Baykal, IPA [ˈozʲɪrə bɐjˈkal]; Buryat: Байгал нуур, tiếng Mông Cổ: Байгал нуур, Baygal nuur, nghĩa là "hồ tự nhiên"; tiếng Kyrgyz: Байкол).

Vị trí
Hồ nằm ở phía nam Siberi thuộc Nga, giữa tỉnh Irkutsk ở phía tây bắc và nước Cộng hòa Buryatia ở phía đông nam, đây là hồ nước ngọt có lượng nước lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 20% tổng lượng nước ngọt không bị đóng băng quanh năm trên bề mặt thế giới.


Bản đồ hồ Baikal


Một mô hình độ cao số hóa của vùng hồ Baikal

Tương tự như hồ Tanganyika, hồ Baikal được hình thành từ một thung lũng tách giãn cổ có hình lưỡi liềm dài với diện tích bề mặt 31.722 km2 (12.248 sq mi), nhỏ hơn so với hồ Superior hay hồ Victoria.

Khu vực bờ đông của hồ Baikal là nơi sinh sống của các bộ lạc người Buryat, họ chăn nuôi dê, lạc đà, bò và cừu, trong một môi trường khắc nghiệt khi nhiệt độ trung bình tối thiểu vào mùa đông là −19 °C (−2 °F) và tối đa trong mùa hè chỉ là 14 °C (57 °F).


Băng của Baikal



Kiểm băng yểm trợ trên thuyền hovercraft Hivus-10

Lịch sử
Hồ Baikal được gọi là "Bắc Hải" (北海) trong các thư tịch cổ Trung Quốc. Hồ nằm trong lãnh thổ của Hung Nô, lãnh thổ này trải dài từ biên giới với nhà Hán ở phía nam đến rừng taiga Siberi ở phía bắc, hồ đã chứng kiến nhiều cuộc chiến tranh giữa Hán và Hung Nô. Người châu Âu có thông tin hạn chế về hồ cho đến khi đế quốc Nga mở rộng ra khu vực này vào thế kỷ 17. Nhà thám hiểm Nga đầu tiên tiếp cận hồ Baikal là Kurbat Ivanov vào năm 1643.

Địa lý và thủy văn
Lưu vực sông Enisei, hồ Baikal và các điểm dân cư Dikson, Dudinka, Turukhansk, Krasnoyarsk và Irkutsk.

Đường sắt xuyên Siberi đã được xây dựng từ năm 1896 đến năm 1902. Việc xây dựng tuyến đường sắt thắng cảnh quanh cực tây nam của hồ Baikal cần đến 200 cây cầu và 33 đường hầm. Cho đến khi công trình này hoàn thành, một phà xe lửa sẽ chuyên chở các chuyến tàu qua hồ (từ cảng Baikal đến Mysovaya) trong một số năm. Khi bị đóng băng trong mùa đông, có thể đi bộ qua hồ song có nguy cơ bị tê cóng và giảm thân nhiệt gây chết người do các cơn gió lạnh di chuyển suốt bề mặt bằng phẳng của lớp băng. Bắt đầu từ năm 1956, việc ngăn nước bằng đập Irkutsk trên sông Angara đã làm tăng mức nước của hồ thêm 1,4 m (4,6 ft).

Khi xây dựng tuyến đường sắt, một cuộc thám hiểm địa lý thủy văn do F.K. Drizhenko đứng đầu đã có kết quả là bản đồ đường đồng mức chi tiết đầu tiên của đáy hồ.

Hồ Baikal nằm trong một thung lũng tách giãn, được tạo thành bởi đới đứt gãy Baikal, nơi lớp vở trái đất bị tách ra. Với chiều dài 636 km (395 mi) và chiều rộng 79 km (49 mi) và diện tích 31.722 km2 (12.248 sq mi), hồ Baikal có diện tích bề mặt lớn hơn bất kỳ hồ nước ngọt nào khác tại châu Á và là hồ sâu lớn nhất thế giới với độ sâu 1.642 m (5.387 ft) dưới mực nước biển. Phần đáy của hồ sâu 1.186,5 m (3.893 ft) dưới mực nước biển, song bên dưới đó là 7 km (4,3 mi) trầm tích, vì thể điểm đáy của đứt gãy sâu 8–11 km (5,0–6,8 mi) dưới mặt đất xung quanh: và là đứt gãy trên lục địa sâu nhất trên trái đất.

Theo quan điểm địa chất, đứt gãy này vẫn còn trẻ và đang hoạt động, nó mở rộng khoảng 2 cm mỗi năm. Đớt đứt gãy này cũng có hoạt động động đất, ngoài ra cũng có các suối nước nóng trong khu vực quanh hồ. Hồ Baikal được phân thành ba bồn hay bể: Bắc, Trung và Nam, với độ sâu tương ứng là 900 m (3.000 ft), 1.600 m (5.200 ft), và 1.400 m (4.600 ft). Bồn Bắc và Trung tách biệt nhau qua dãy Academician trong khi khu vực quanh đồng bằng Selenga và vùng yên ngựa Buguldeika tách biệt bồn Trung và Nam. Hồ thoát nước qua sông Angara, một chi lưu của sông Enisei.

Loài hải cẩu Nerpa
Nổi tiếng nhất trong vùng hồ là loài hải cẩu Baikal nerpa. Được cho đã di chuyển đến đây từ Bắc Bắc Dương hơn 800.000 năm trước, những chú hải cẩu nhỏ da trơn này đã trở thành biểu tượng của vùng di sản thiên nhiên Baikal diệu kỳ.

Băng của Baikal
Sự ô nhiễm và nạn săn trộm đã làm giảm phần lớn số lượng nerpa. Hiện chỉ còn khoảng 60.000 con đang sinh sống trong hồ, giảm hơn 100.000 con so với vài năm trước. Hải cẩu Baikal hay ẩn náu nên rất khó quan sát. Du khách đến đây thường chọn cách đến thăm vườn nuôi hải cẩu nerpa ở Irkutsk hoặc Listvyanka.


Hải cẩu Nerpa

Nerpa vốn không có kẻ thù tự nhiên nào nên số lượng lẽ ra phải tăng không ngừng. Tuy nhiên, chúng đã bị săn bắt trong nhiều thập kỷ bởi người Buryat, những cư dân bản xứ vùng hồ Baikal (các nhà thám hiểm người Nga mới chỉ bắt đầu đặt chân đến Baikal từ năm 1643).

​
Hải cẩu Nerpa