Việt Nam là quốc gia gắn liền với nền nông nghiệp với cây trái xanh tốt quanh năm. Một trong những loài cây mang lại giá trị kinh tế cao và thân thuộc với con người chính là cây dừa.

Dừa là loại cây thường sống ở khí hậu nhiệt đới, phát triển trên đất pha cát và có khả năng chống chịu tốt cũng như nó ưa thích các nơi sinh sống có nhiều nắng và lượng mưa bình thường (750–2.000 mm hàng năm), điều này giúp nó trở thành loại cây định cư bên các bờ biển nhiệt đới một cách tương đối dễ dàng. Ở Việt Nam có nhiều giống dừa khác nhau rất đa dạng: dừa xiêm, dừa lửa, dừa nếp, dừa sáp,… mỗi loại có một đặc điểm khác nhau nhưng cùng mang lại giá trị kinh tế cao cho con người.

Trung bình một câu dừa cao từ 10m trở lên. Thân cây cao khỏe, có màu nâu sậm, hình trụ và có những nốt vằn trên thân. Lá dài, màu xanh, có nhiều tàu. Trên phía ngọn dừa mọc ra chùm hoa trắng nhỏ, chùm hoa đó lớn dần thành buồng quả, mỗi buồng thường có 15 quả. Quả phát triển từ hoa, vỏ ngoài màu xanh, dày, bên trong có cơm dừa màu trắng và nước dừa trong suốt, có vị ngọt thanh mát.

Dừa là giống cây hữu ích. Các bộ phận của dừa đều mang lại công dụng tốt cho con người. Nước dừa có giá trị dinh dưỡng cao dùng để uống trực tiếp hoặc chế biến với các món ăn (thạch dừa, nấu chè, kho cá, kho thịt,…). Phần cơm dừa làm kẹo, mứt hay làm nước cốt dừa, dầu dừa,…; thân dừa được dùng làm cột nhà, làm cầu bắt qua sông,…

Từ những công dụng hữu ích trên, cây dừa xứng đáng là người bạn thân thiết của con người Việt Nam.

Dang tay đón gió gật đầu gọi trăng
Thân dừa bạc phếch tháng năm
Quả dừa lủng lẳng- con nằm trên cao

Nhắc đến loài cây ấy, tôi cứ mãi nhẩm đi nhẩm lại mấy câu thơ đã học thuộc lòng từ ngày thơ bé. Bạn hãy cùng tôi tìm hiểu về cây dừa nhé.

Nguồn gốc của cây Dừa này không ai rõ, các nhà khoa học chưa xác định đúng chính xác. Trong đó một số học giả cho rằng nó có nguồn gốc ở khu vực đông nam châu Á trong khi những người khác cho rằng nó có nguồn gốc ở miền tây bắc Nam Mỹ. Các mẫu hóa thạch tìm thấy ở New Zealand cho chúng ta nhận thấy rằng các loại thực vật nhỏ tương tự như cây dừa đã mọc ở khu vực này từ khoảng 15 triệu năm trước. Có nhiều hóa thạch có niên đại sớm hơn cũng đã được phát hiện tại Rajasthan và Maharashtra, Ấn Độ.

Họ hàng nhà dừa rất phong phú và đa dạng.Kể đến như dừa xiêm: là loại có quả nhỏ, có màu xanh, nước dừa rất ngọt, thường dùng để uống. Dừa bị thì trái thường to, vỏ màu xanh đậm, thường được dùng trong chế biến thực phẩm. Dừa nếp lại có trái vàng xanh mơn mởn. Hay dừa sáp là loại có cơm dừa vừa xốp, vừa mềm mại lại dẻo như bột đã được nhào sệt, đồng thời lại có màu vàng đục như sáp,… Mỗi loại dừa sẽ có cách sử dụng khác nhau tuỳ theo nhu cầu người dùng.

Về cấu tạo, dừa gồm có thân, lá, hoa, quả, buồng dừa và quả dừa. Thân dừa cao khỏe, có màu nâu sậm, hình trụ và có những nốt vằn trên thân.Thân dừa cao có những đốt như hổ vằn, thường có màu nâu sậm, đường kính khoảng 45cm, cây dừa khỏe cao đến 25m. Còn thân dừa lùn có màu xanh, nhiều đốt, đốt trên cùng là nơi xuất phát những phiến lá ôm lấy thân rồi tỏa ra. Mỗi cây dừa đều gồm: thân, lá, hoa, buồng, trái. Với những loại dừa cảnh, thân dừa thường có màu xanh, nhiều đốt, đốt trên cùng là nơi xuất phát những phiến lá ôm lấy thân rồi tỏa ra. Lá dừa to, có màu xanh, gồm nhiều tàu,khi già lá sẽ vàng dần rồi héo và có màu hơi nâu. Hoa dừa có màu trắng, nhỏ, kết thành chùm. Cây dừa ra hoa rồi kết trái, quả dừa có lớp vỏ dày bên ngoài. Bên trong mỗi lớp vỏ cứng là cùi dừa và nước dừa. Quả dừa khi mọc sẽ kết thành buồng, mỗi cây có rất nhiều buồng và mỗi buồng dừa có nhiều quả, trung bình mỗi buồng từ 5 đến 10 trái dừa, có buồng lại có hơn 15 trái.

Dừa có nhiều công dụng đối với đời sống của con người. Người ta lấy thân dừa làm cột, làm kèo xây nhà, hoặc sáng tạo ra các mặt hàng thủ công mỹ nghệ khác hoặc làm chén đũa…Bông dừa tươi được hái xuống để cắm trang trí vừa tươi mát lại vừa duyên dáng và độc đáo. Bông dừa già cắt khúc kết lại với nhau làm thành giỏ hoa, chụp đèn treo tường là một trong những mặt hàng thẩm mỹ cao. Đọt dừa non hay còn gọi là củ hủ dừa là một thứ thức ăn dân giã mà lạ miệng. Có thể làm gỏi, xào… rất thích hợp với người ăn chay. Trên thân dừa có những con đuông dừa sinh sống. Do ăn đọt dừa non nên đuông dừa béo múp míp. Người ta chế biến đuông thành nhiều món ăn khoái khẩu và bổ dưỡng. Và nó trở thành đặc sản kì lạ của nhiều nước có trồng dừa.

Trái dừa tươi được chắt ra lấy nước giải khát, có công năng hạ nhiệt, tốt cho hệ tiêu hoá, có thể dùng trong băng bó vết thương.Ngoài ra nước dừa dùng để chế biến món ăn kho cá, kho thịt, thắng nước màu, thổi xôi. Phần cùi dừa dùng để làm mứt, cơm dừa dày được xay nhuyễn, vắt nước cốt làm kẹo dừa, dầu dừa, làm xà phòng. Bã dừa dùng làm bánh dầu, để bón phân hoặc làm thức ăn cho gia súc. Phần vỏ cứng của trái dừa được sử dụng làm than hoạt tính, chất đốt hoặc làm các mặt hàng thủ công mỹ nghệ rất được ưa chuộng ở các nước phương Tây. Xơ dừa được đánh tơi ra dùng làm thảm, làm nệm, làm dép đặc trị cho những người bệnh thấp khớp hoặc bện làm dây thừng, lưới bọc các bờ kè chống sạt lở ven sông.

Cây dừa còn có tác dụng to lớn với nghệ thuật văn chương khi hình ảnh cây dừa trở thành hình ảnh quen thuộc có giá trị với những thi sĩ.

“Tôi lớn lên đã thấy dừa trước ngõ
Dừa ru tôi giấc ngủ tuổi thơ
Cứ mỗi chiều nghe dừa reo trước gió
Tôi hỏi nội tôi: “Dừa có tự bao giờ?”
(Dừa ơi)

Để trồng được một cây dừa phát triển nhanh, cho ra nhiều trái cần người trồng phải có sự chăm sóc cẩn thận trong giai đoạn đầu và giai đoạn cây ra hoa. Lúc này cần chăm bón đầy đủ, theo dõi tình hình cây thường xuyên. Khi mang mầm cây về, người trồng phải chọn nơi thoáng đãng, chuẩn bị đất tơi có cát trộn lẫn để tạo cho cây môi trường sống tốt nhất, thuận lợi nhất cho sự phát triển của nó. Khi thu hoạch cần chú ý với chăm bón tốt để thêm chất dinh dưỡng cho cây. Như vậy mới mong luôn có những trái dừa ngọt mát.

Cây dừa ngày nay vẫn là một trong những nét đặc trưng của các vùng quê miền Tây ven biển. Bờ biển trong xanh cùng hàng dừa sai trái là hình ảnh làm nên thương hiệu cho biển nước ta. Cây dừa sẽ mài theo con người trong cuộc sống tương lai.