Chắc hẳn không ai là không biết đến Phan Châu Trinh là một nhà cách mạng lỗi lạc của dân tộc. Bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn” của ông đã để lại ấn tượng sâu sắc cho bạn đọc về hiện hình ảnh những người tù cách mạng bị tù khổ sai, phải làm những công việc khổ sai cực nhọc ở nhà tù Côn Đảo.

Nhắc đến Côn Đảo (Côn Lôn) là nhắc đến địa ngục trần gian. Đó là nơi đã giam giữ, tra tấn rất nhiều chiến sĩ cách mạng lừng lẫy của nhân dân ta. Nơi mà máu của những người chiến sĩ này rơi xuống để mở ra cánh cửa hòa bình độc lập dân tộc. Với những câu thơ đầu tiên thể hiện ý chí làm trai sống phải ngẩng cao đầu, hiên ngang đầu đội trời, chân đạp đất:

“Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn
Lừng lẫy làm cho lở núi non”

Hình ảnh người chiến sĩ cách mạng hiện lên thật hiên ngang, trong tư thế vươn cao thẳng người, ưỡn ngực không khúm núm, không cong lưng uốn gối. Dù cuộc sống ở Côn Đảo vô cùng khổ sở, bị tra tấn một cách dã man nhưng các chiến sĩ của chúng ta không hề nao núng. Hành động những người tù khổ sai phải “đập đá” được tác giả Phan Châu Trinh thể hiện vô cùng sinh động, chân thực, nhưng không kém phần anh hùng, khí thế. Câu thơ có nhịp nhanh thể hiện khí thế oai hùng hào sảng của người chiến sĩ:

“Xách búa đánh tan năm bảy đống
Ra tay đập bể mấy trăm hòn”

Người đọc như hình dung ra trước mắt mình hình ảnh đầy mạnh mẽ của người tù cách mạng. Sự anh hùng, dứt khoát, mạnh bạo của người tù cách mạng trong công việc khổ sai là đập đá hàng ngày của mình. Tác giả đã khôn khéo tinh tế khi sử dụng hình ảnh ước lệ tương phản giữa số ít “năm bảy đống” với số nhiều “mấy trăm hòn” để nêu lên công việc nặng nhọc, khối lượng vô cùng nhiều của người tù cách mạng phải làm.

Những câu thơ tiếp theo lại càng đặc sắc hơn nữa:

“Tháng ngày bao quản thân sành sỏi
Mưa nắng càng bền dạ sắt son”

Giữa nơi hoang sơ, xung quanh chỉ toàn là roi vọt, phải làm việc và đối xử như trâu như ngựa nhưng những người chiến sĩ vẫn hiên ngang không hề e ngại, vẫn tỏ rõ được khí chất của mình. Trong hoàn cảnh khó khăn họ càng thể hiện rõ tinh thần quyết tâm theo cách mạng của mình. Cụm từ “dạ sắt son” thể hiện sự trung thành tuyệt đối của những chiến sĩ cách mạng với con đường mình đã chọn, với tương lai vận mệnh của dân tộc. Những người chiến sĩ tin tưởng vào tương lai chiến thắng của dân tộc:

“Những kẻ vá trời khi lỡ bước
Gian nan chi kể việc con con”

Khi đọc hai câu thơ cuối cùng, chắc hẳn chúng ta sẽ liên tưởng đến một truyền thuyết nổi tiếng “Nữ Oa vá trời”. Chính từ đó mà khiến cho những người chiến sĩ hôm nay thấy mình cũng đang giống như bà Nữ Oa xưa, cũng đang đập đá để vá trời. Hai từ “lỡ bước” thể hiện sự sa cơ, khi chẳng may bị bắt bớ tù đày nhưng cũng không làm lung lay ý chí kẻ anh hùng. Cho nên dù có khó khăn, nhưng cũng chẳng xá chi, với những người luôn có ý chí, vượt mọi khó khăn thử thách thì việc này chỉ là hành động cỏn con mà thôi. Một khí chất ngang tàng, một châm ngôn bất hủ khiến người đọc vô cùng nể phục, ngưỡng mộ ý chí sắt đá của những người chiến sĩ cách mạng ở Côn Đảo.
 

Như vậy, bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn” được tác giả viết bằng ngòi bút khoáng đạt, lời thơ vô cùng khí thế, hào hùng thể hiện hình ảnh người chiến sĩ cách mạng hiên ngang. Hình ảnh ấy chắc chắn sẽ còn để lại những ấn tượng sâu đậm trong lòng mỗi người đọc.