"Tiến quân ca" là sáng tác nghệ thuật mà tôi tâm đắc nhất. Bài hát được bao thế hệ đón nhận, trở thành Quốc ca Việt Nam. Mỗi khi nhìn thấy hình ảnh các cháu học sinh cất lên lời hát trong những dịp trọng đại, tôi xúc động vô cùng. Đối với tôi, những ngày tháng sáng tác "Tiến quân ca" gắn với nhiều kỉ niệm. Hôm nay, tôi xin kể lại hoàn cảnh viết nên ca khúc ấy cho mọi người cùng biết.

Trước khi nhận được lời đề nghị sáng tác ca khúc này, tôi rơi vào khoảng thời gian bế tắc. Tôi chưa tìm được lối đi nào cho riêng mình. Trong khi bạn bè nhìn tôi với ánh mắt ngưỡng mộ, họ nghĩ rằng tôi là một người đa tài hiểu biết cả thơ ca và hội họa thì chính trong lòng tôi lại thấy trống rỗng. Đang trong sự tuyệt vọng muốn từ bỏ tất cả, tôi may mắn hội ngộ với Ph.D. Nhờ có anh ấy, tôi có dịp được gặp lại anh Vũ Quý - một người anh mà tôi rất quý trọng. Anh là người luôn dõi theo con đường nghệ thuật của tôi kể từ khi tôi bắt đầu sáng tác. Qua những lần gặp gỡ, tôi lại thấy càng quý anh hơn. Buổi nói chuyện cùng anh Vũ Quý đã giúp tôi như được khai sáng, tôi tìm ra con đường đúng đắn cho chính mình - con đường gắn với cách mạng. Kể từ ngày ấy, lòng tôi luôn háo hức mong chờ ngày được mang khẩu súng trên vai, đôi chân được hành quân trên chiến trường, đội trên mình chiếc mũ có ngôi sao năm cánh thiêng liêng. Khao khát được tham gia vào đội vũ trang luôn thường trực trong tôi. Nhưng rồi, nhiệm vụ mà tôi nhận được từ cấp trên lại là sáng tác nghệ thuật phục vụ kháng chiến. Tôi tuy có chút không vui nhưng vẫn luôn hiểu được rằng bất kì nhiệm vụ nào cũng đều phải hoàn thành, bất kì công việc nào cũng đều góp phần phục vụ cách mạng, vì vậy tôi không nề hà gì cả. Trước đây, các sáng tác của tôi như: "Thăng Long hành khúc ca", "Tiếng rừng" hay "Đống Đa" đều thể hiện lòng yêu nước... nhưng chưa từng có một ca khúc nào tôi viết về cách mạng. Tôi chưa một lần được cầm súng, chưa từng đặt chân đến chiến khu. Trước đây và bây giờ tôi chỉ biết đến đường ga, đường Hàng Bông, đường Bờ Hồ,... những nơi tôi đi qua hằng ngày. Tôi cũng chưa từng gặp các chiến sĩ cách mạng trong khoá chính quân. Nhưng rồi, bằng tất cả lòng nhiệt huyết và tinh thần yêu nước, tôi đã tưởng như mình đang sống trong chiến khu, đang cùng đội quân xông pha vào chiến trận rồi viết nên giai điệu cho "Tiến quân ca". Trên căn gác nhỏ phố Nguyễn Thượng Hiền, tôi đã hoàn thành ca khúc trước sự chứng kiến của anh Ph.D và anh Vũ Quý. Bài hát sau đó được nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi xướng âm. Họ đã vô cùng xúc động trong từng giai điệu, lời bài hát và bảo rằng cả khúc như tiếp thêm sức mạnh, niềm tin và ý chí.

Và các bạn biết không, tôi càng bất ngờ hơn khi chỉ sau một thời gian ngắn, bài hát được nhiều người biết đến. Ngày 17-8-1945, tại Hà Nội diễn ra một cuộc mít tinh của công chức, "Tiến quân ca" đã được hàng ngàn người cất cao lời hát trên Quảng trường Nhà hát Lớn. Giây phút thiêng liêng ấy thật xúc động biết bao. Nước mắt tôi trào ra. Xung quanh tôi lúc ấy là hàng ngàn giọng hát cất lên sôi nổi. Những tờ truyền đơn in lời bài hát "Tiến quân ca" được phát cho từng người trong hàng ngũ tham gia cuộc mít tinh. Đứng lẫn trong dòng người, qua loa phát thanh, tôi nghe thấy giọng hát quen thuộc của anh Ph.D. Lần đầu tiên cũng là lần duy nhất, tôi thấy con người trầm lặng như anh Ph.D cất tiếng hát trước hàng vạn quần chúng.

Lần thứ hai, trong cuộc mít tinh ngày 19-8, lời bài hát "Tiến quân ca" lại được cất lên bởi hàng ngàn giọng hát của người lớn và các em thiếu nhi. Tiếng hát như thét lên tiếng căm thù vào mặt bọn đế quốc với sự tự hào về chiến thắng cách mạng. Tiến quân ca đã ra đời một cách thật đặc biệt như vậy đó. Bây giờ và cho đến mãi về sau, có lẽ tôi cũng sẽ không thể nào quên được những năm tháng tôi sáng tác ca khúc ấy.