Từ lâu, hình ảnh những cô gái thanh niên xung phong đã là một nguồn cảm hứng dồi dào, bất tận cho các nhà văn, nhà thơ thời kỳ kháng chiến. Hình ảnh những cô thanh niên mơn mởn tuổi xuân nhưng kiên cường, bất khuất đi sâu vào trong thơ ca, ta có thể kể đến những tác phẩm tiêu biểu như bài thơ "Gửi em cô gái thanh niên xung phong" của nhà thơ Phạm Tiến Duật hay bài hát "Cô gái mở đường" của cố nhạc sĩ Xuân Giao... Cũng cùng chung nguồn cảm hứng đó, nhà văn Lê Minh Khuê đã cho ra đời truyện ngắn "Những ngôi sao xa xôi" và khắc họa vô cùng thành công hình ảnh những cô gái xung phong phá bom, mở đường thật chân thực: hồn nhiên, trong sáng, giàu mộng ước, lạc quan, yêu đời và rất dũng cảm, mạnh mẽ trong chiến đấu. Trong ba nhân vật chính của truyện gồm Thao, Nho và Phương Định, mỗi một nhân vật đều có những nét đặc biệt riêng, nhưng có lẽ nhân vật Phương Định là nhân vật mà để lại cho người đọc ấn tượng sâu sắc nhất.

Phương Định là một cô gái Hà Nội mộng mơ và vừa mới bước vào tuổi đôi mươi, cái tuổi đẹp nhất của đời người. Phương Định luôn sống với những kỉ niệm của thiếu nữ vô tư, chỉ gặp một trận mưa đá ở cô lập tức toát lên niềm vui con trẻ. Cô nhặt những viên mưa đá rồi bâng khuâng ngơ ngác khi thấy nó tan biến bất ngờ, cũng nhanh như khi nó ập đến, cô nhớ đến tuổi thơ của mình, những kỉ niệm đó làm dịu mát tâm hồn cô trong hoàn cảnh khốc liệt trong cái không khí ”nóng bỏng” của chiến tranh. Phương Định còn được miêu tả là một cô gái xinh đẹp, dễ thương với “hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài loa kèn”, và đặc biệt, theo như lời nhận xét của anh lái xe thì Phương Định còn có một vẻ đặc biệt nữa, đó là đôi mắt “sao mà xa xăm”. Cũng vì sự dễ thương ở ngoại hình, đáng yêu trong tính cách mà Phương Định luôn nhận được những lời thăm hỏi của các anh pháo binh cũng như các anh lái xe.

Tuy nhiên, trái ngược với vẻ ngoài mộng mơ và xinh đẹp ấy, công việc của Phương Định ở nơi chiến trường vô cùng gian khổ và nguy hiểm, đó là cùng hai người đồng đội của mình là Thao và Nho ngày đêm làm lấp hố bom, đảm bảo cho các chuyến xe kịp thời hành quân vào giải phóng miền Nam. Những quả bom nằm sâu trong lòng đất có thể phát nổ bất cứ lúc nào, chính vì vậy mà Phương Định cùng các đồng đội luôn trong tình trạng căng thẳng, đòi hỏi tập trung cao độ: “…thần kinh căng như chão, tim đập bất chấp cả nhịp điệu chân chạy mà vấn biết rằng khắp chung quanh có nhiều quả bom chưa nổ”. Công việc nguy hiểm là vậy nhưng Phương Định chưa bao giờ nản lòng, cô là người có trách nhiệm cao trong công việc, đồng thời cũng rất quan tâm đến đồng đội. Khi Thao và Nho lên cao điểm làm việc, Phương Định ở nhà nhưng lòng nóng như lửa đốt, nghe thấy tiếng trực thăng, tiếng súng hỗ trợ của các chiến sĩ thì sự lo lắng ấy càng bị nâng lên cao độ, thậm chí cô còn nổi cáu, "nói như gắt vào máy" với đội trưởng: “Trinh sát chưa về”. Rồi khi Nho bị thương cô chăm sóc tận tình như một cô ý tá, sự chăm sóc tận tình của Phương Định đã làm cho Nho nhanh chóng khỏe lại. Trong cuộc sống gian khổ nơi rừng núi, trong không khí dữ dội của chiến tranh thì những tình cảm giữa những cô gái thanh niên xung phong gan dạ ấy vẫn sáng lên rực rỡ, như vầng trăng đẹp đẽ tỏa sáng lung linh giữa bầu trời đêm.

Bằng chính những trải nghiệm thực tế của mình, Lê Minh Khuê đã xây dựng nên một nhân vật Phương Định với những nét tính cách tiêu biểu của người con gái thanh niên xung phong Việt Nam thời kì ấy: mơ mộng, hồn nhiên, lạc quan nhưng đầy sự can đảm, gan dạ và tinh thần trách nhiệm. Họ đã sống và chiến đấu hết mình vì độc lập tự do của Tổ quốc, cuộc sống của họ dù có thể kết thúc bất cứ lúc nào nhưng vẫn tràn ngập sức trẻ, tràn ngập tình yêu.