Trong hoạt động sáng tạo của con người, cảm hứng và tự do có vai trò hết sức quan trọng. Cụ thể:

- Cảm hứng là chất men nuôi dưỡng trí tưởng tượng – yếu tố quyết định năng lực sáng tạo của con người.

- Cảm hứng chỉ có được khi con người hoàn toàn tự do. Như vậy, con người không thể sáng tạo nếu không có tự do.

- Tự do là điều kiện, là không gian cần thiết của sự sáng tạo ở bất cứ lĩnh vực nào. Để làm sáng tỏ điều này, trước hết tác giả đã giải thích rất cặn kẽ: “Con người sáng tạo thông qua năng lực tưởng tượng của mình và cảm hứng chính là chất men nuôi dưỡng năng lực tưởng tượng ấy. Như vậy, rõ ràng, tự do là chất xúc tác cho mọi sáng tạo của con người, và con người không thể sáng tạo được nếu không có tự do. Tự do tạo ra cảm hứng làm chất men nuôi dưỡng năng lực tưởng tượng, đồng thời nó khuyến khích sự phát triển năng lực tưởng tượng và làm bùng nổ năng lực sáng tạo ở mỗi người. Có một thế giới tưởng tượng tràn ngập trong mình, con người mới có đam mê sáng tạo.”. Lí lẽ trên đây trở nên vững vàng

hơn bởi được củng cố bằng các dẫn chứng tiêu biểu: nhờ “thiên thần nhập vào trong tâm hồn” nhờ được “bay trong tự do”, “bay lên cùng với sự thăng hoa của trí tưởng tượng” mà danh hoạ Mi-ken-lăng-giơ mới có thể nằm ngửa trên quang treo và mấy năm ròng để vẽ nên kiệt tác Sáng tạo thế giới khiến hàng trăm năm nay loại vẫn không thôi kinh ngạc, trầm trồ.