Một ví dụ tiêu biểu về tác phẩm văn học sử dụng biện pháp tu từ chơi chữ là bài thơ "Bánh trôi nước" của tác giả Hồ Xuân Hương. Trong bài thơ, tác giả đã sử dụng nhiều hình ảnh và cách chơi chữ thú vị để diễn tả tâm tư và tình cảm của người phụ nữ.

Câu thơ nổi bật với biện pháp chơi chữ là:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn,
Bảy nổi ba chìm với nước non.”

Trong câu thơ này, từ "trắng" và "tròn" không chỉ miêu tả hình dáng của bánh trôi mà còn tượng trưng cho phẩm giá và cuộc đời của người phụ nữ. Biện pháp chơi chữ này tạo ra sự hài hước nhưng cũng đầy ý nghĩa sâu sắc, phản ánh thân phận và số phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

1. Tạo sự sinh động và hấp dẫn: Chơi chữ giúp hình ảnh trong thơ trở nên sinh động, thu hút sự chú ý của người đọc. Việc kết hợp giữa hình ảnh và ý nghĩa làm cho bài thơ trở nên sâu sắc hơn.

2. Khắc họa tâm trạng và số phận: Qua việc sử dụng các từ ngữ chơi chữ, tác giả đã thể hiện rõ tâm tư, nỗi trăn trở của người phụ nữ trước những khó khăn trong cuộc sống. Sự tương phản giữa hình dáng đẹp đẽ của bánh trôi và thân phận chịu đựng của người phụ nữ tạo nên sự đồng cảm mạnh mẽ từ người đọc.

3. Gợi mở suy ngẫm: Những hình ảnh và ý nghĩa tiềm ẩn trong biện pháp chơi chữ khuyến khích người đọc suy ngẫm về cuộc sống, về vai trò và giá trị của người phụ nữ trong xã hội.

Tóm lại, biện pháp tu từ chơi chữ trong "Bánh trôi nước" không chỉ mang lại giá trị thẩm mỹ mà còn góp phần làm nổi bật thông điệp xã hội của tác phẩm, thể hiện nỗi lòng của người phụ nữ trong bối cảnh lịch sử cụ thể.