Từ thời Mạc đến thời Tây Sơn, Thăng Long trải qua nhiều biến động về chính trị và kinh tế, phản ánh rõ nét sự chuyển đổi và những khó khăn của đất nước.
1. Về chính trị:
- Thời Mạc:
Sau khi nhà Mạc giành quyền từ nhà Lê sơ, Thăng Long trở thành kinh đô dưới triều đại mới. Tuy nhiên, vương triều Mạc phải đối mặt với sự chống đối của các thế lực trung thành với nhà Lê, dẫn đến cuộc chiến kéo dài giữa nhà Mạc và nhà Lê - Trịnh. Sự chia rẽ này khiến Thăng Long trở thành một nơi đầy bất ổn chính trị.
- Thời Lê Trung Hưng
Nhà Lê khôi phục lại quyền lực nhưng chỉ là trên danh nghĩa. Thực tế quyền lực nằm trong tay chúa Trịnh. Chính quyền Lê - Trịnh tại Thăng Long thực hiện các chính sách ổn định, nhưng thường xuyên phải đối phó với các cuộc nổi dậy nông dân và mâu thuẫn nội bộ.
- Thời Tây Sơn
Khi quân Tây Sơn tiến ra Bắc, Thăng Long trở thành trung tâm của những cuộc chiến giữa Tây Sơn và các thế lực Lê - Trịnh, chúa Nguyễn. Dưới thời Quang Trung - Nguyễn Huệ, Thăng Long được chú trọng phát triển nhưng không còn giữ vai trò kinh đô lâu dài.
2. Về kinh tế
- Thời Mạc: Nhà Mạc quan tâm đến phát triển nông nghiệp và thương mại. Thăng Long trở thành một trung tâm thương mại lớn, thu hút thương nhân từ nhiều nơi, cả trong và ngoài nước.
- Thời Lê - Trịnh:
Kinh tế Thăng Long phát triển ổn định, với sự phát triển của các phường nghề và hoạt động buôn bán sầm uất. Tuy nhiên, những cuộc chiến tranh liên miên và chính sách thuế khóa nặng nề đã khiến đời sống người dân gặp nhiều khó khăn.
- Thời Tây Sơn:
Do chiến tranh liên tục và chuyển giao quyền lực, kinh tế Thăng Long chịu nhiều tổn thất. Tuy nhiên, triều Tây Sơn cũng nỗ lực phục hồi sản xuất và xây dựng lại nền kinh tế.
Nhìn chung, từ thời Mạc đến thời Tây Sơn, Thăng Long là trung tâm chính trị quan trọng nhưng bị tác động lớn bởi các cuộc tranh giành quyền lực, dẫn đến sự bất ổn định chính trị và những biến động trong phát triển kinh tế.