Đặt tại Công viên trung tâm thành phố Vinh, Quảng trường Hồ Chí Minh là nơi hội tụ sắc trời thành Vinh và hương biển Cửa Lò, với gió từ núi Hồng, núi Quyết và sông Lam, Bến Thủy, đồng thời lại tạo được vẻ hài hòa với không gian, kiến trúc của thành phố. Tượng đài Bác Hồ cao 12m bằng đá hoa cương dựng theo mẫu của nhà điêu khắc Đỗ Như Cẩn gây ấn tượng sâu sắc đã được lựa chọn trong nhiều mẫu dự thi. Tượng đài được đặt trên đế, bệ và khán đài cao gần 6m ốp đá hoa cương. Hình ảnh của Bác uy nghi mà giản dị, vẫn phong thái ung dung tự tại, chiếc áo đại cán đã phai màu, đôi dép cao su quen thuộc như ngày nào Bác về thăm quê giữa cánh đồng vàng trĩu bông. Với hai cây hoa đại bên chân tượng, 35 cây cau vua, gần 100 cây cau, 14 cây vạn tuế, 11 chậu hoa sứ, kiến trúc tượng đài càng thêm phần trang trọng, hài hòa, hoành tráng mà gần gũi với nhân dân.

Đặc biệt hơn cả, toàn bộ tượng đài dựa lưng vào dãy núi Chung (mô phỏng từ núi Chung ở huyện Nam Đàn), một địa danh đã gắn bó với Bác Hồ từ thuở ấu thơ. Nơi đây, thời niên thiếu, cậu bé Nguyễn Sinh Cung cùng với bạn bè đã từng mải mê với cánh diều trong những chiều hè lộng gió. Ban đầu, việc đắp núi giữa lòng thành phố gặp không ít lời phản đối, nghi ngờ cho là chuyện ảo tưởng, nhưng cuối cùng ý tưởng vừa thiết thực vừa lãng mạn ấy đã được triển khai. Người ta lấy đất từ Nam Đàn để đắp nên thành núi. Cây tre, trúc, cỏ lấy từ 61 tỉnh, thành phố trong cả nước tạo cho núi một màu xanh bao phủ. Du khách có thể dễ dàng lên núi Chung để ngoạn cảnh bằng những lối mòn được lát đá đỏ từ mỏ đá Nghi Thiết (Nghi Lộc - Nghệ An). Đứng trên mỏm núi cao 11m có thể nhìn bao quát cả quảng trường. Sân hành lễ dài 100m, rộng 80m, có sức chứa khoảng 30.000 người được chia thành 99 ô cỏ. Dưới sân hành lễ được bố trí một hệ thống thoát nước, hệ thống ống và vòi phun để tưới nước cho cỏ. Phía ngoài cùng giáp bùng binh là sân bán nguyệt có thể làm một sân khấu khổng lồ. Hồ nước với đài phun nước nghệ thuật nhạc và nước màu hiện đại không chỉ phục vụ nhu cầu vui chơi giải trí cho người tham quan mà còn làm dịu mát không khí nắng nóng trong những ngày hè.

Tượng đài Bác Hồ và Quảng trường Hồ Chí Minh từ lâu đã trở thành một điểm sinh hoạt văn hóa, xã hội của người dân xứ Nghệ, một điểm đến của du khách muôn phương mỗi khi hành hương về quê Bác và sẽ là chốn dừng chân thật ý nghĩa vào mỗi dịp sinh nhật của Người khi không gian nơi đây ngập trong hương sen thơm ngát.

Công trình tượng đài Bác Hồ và Quảng trường Hồ Chí Minh được xây dựng vào năm 2000, khánh thành vào 19 tháng 5 năm 2003 đúng dịp kỷ niệm 113 năm ngày sinh nhật của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Tượng đài Bác Hồ được làm bằng chất liệu đá granit Bình Định cao 18 m, nặng 150 tấn. Tượng được đặt tại Quảng trường mang tên Người rộng gần 11 ha với nhiều hạng mục như: lễ đài, cột cờ, đường diễu hành, sân hành lễ, hệ thống điện chiếu sáng, thảm cỏ, cây xanh, hệ thống đài phun nước tạo cảnh, núi Chung mô phỏng theo núi Chung ở Làng Sen quê của Người.

Từ khi thành lập đến nay, nơi đây không chỉ là một trong những biểu tượng văn hóa của nhân dân Nghệ An, mà còn là địa chỉ quan trọng của du khách trong và ngoài nước ghé thăm trên con đường di sản miền Trung.

Ban Quản lý Công trình được thành lập với nhiệm vụ chính là quản lý, bảo vệ, phát huy các giá trị về văn hóa, chính trị, xã hội của công trình luôn cố gắng phấn đấu để hoàn thành những nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước giao phó.

Nơi đây trở thành một trong 14 đơn vị trong hệ thống bảo tàng và di tích lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trong cả nước theo quyết định số 508/DSVH-BT ngày 01 tháng 7 năm 2008.

Đây cũng là nơi thường xuyên tổ chức các sự kiện văn hóa, thể thao và du lịch của tỉnh. Đến tham quan Quảng trường Hồ Chí Minh, du khách như được trải lòng vào một không gian mênh mông, cảnh sắc tươi đẹp, rực rỡ cờ, hoa và không khỏi bùi ngùi, xúc động khi được nghiêng mình trước tượng đài Bác Hồ, xao xuyến con tim khi được nghe câu hát “Nghĩ về Bác, lòng ta trong sáng hơn, đứng nơi đây mà rộng mở tâm hồn” và như còn nghe ấm áp đâu đây lời nói của Người khi về thăm quê “Người ta đi lâu ngày về thăm quê thì mừng mừng, tủi tủi, còn tôi thì chỉ thấy mừng mừng… Quê hương nghĩa trọng tình cao/ Năm mươi năm ấy biết bao nhiêu tình”.

Quảng trường là điểm nhấn, là nét đẹp hài hòa với không gian, kiến trúc của quê hương xứ Nghệ. Tổng khuôn viên Quảng trường rộng gần 12ha, trong đó có các hạng mục chính: Lễ đài chính là nơi đặt tượng đài Bác Hồ, đường Hành lễ, sân Hành lễ, sân Bán nguyệt, còn phía sau tượng đài Bác Hồ là ngọn núi Chung mô phỏng.

Tượng đài Bác cao 18m, riêng phần tượng cao 12m, nhìn về hướng Đông Bắc, thuận theo ánh sáng tự nhiên để tôn thêm vẻ đẹp hoành tráng của tượng, phía trước là núi Hồng - sông Lam, xa nữa là biển Đông, cửa ngõ nhìn ra thế giới… Với bộ quần áo kaki, chòm râu bạc, đôi dép cao su giản dị, dáng đi khoan thai, ung dung hình ảnh Bác toát lên tình cảm rất gần gũi với mọi người. Phía trước lễ đài là đường hành lễ dùng để diễu binh, diễu hành và duyệt binh trong các ngày lễ lớn. Tiếp theo là hạng mục sân hành lễ, giữa sân hành lễ là 99 ô thảm cỏ, với kích thước 9,8m x 9,8m mỗi ô. Theo một số nhà chuyên môn, đường hành lễ phía trước tượng đài và những ô thảm cỏ tượng trưng cho dòng sông Lam và 99 ngọn núi Hồng Lĩnh điệp trùng, biểu tượng của quê hương xứ Nghệ. Con số 99 cũng là một hằng số văn hóa truyền thống của Phương Đông, tượng trưng cho sự hùng vĩ, trường tồn của công trình, của Bác Hồ kính yêu, những ô cỏ này tạo màu xanh tươi mát cho Quảng trường làm giảm đi sức nóng của mùa hè xứ Nghệ. Phía trước sân Hành lễ là sân bán nguyệt. Giữa sân Bán nguyệt là hồ Elip có đài phun nước nhạc màu, một công trình hiện đại được lắp đặt theo công nghệ ở Anh và Singapo. Đài phun nước có 16 chương trình phun nghệ thuật khác nhau, đó là sự kết hợp giữa âm thanh, ánh sáng, tạo nên sự rực rỡ, vui tươi, hoành tráng cho Quảng trường vào ban đêm.

Để Quảng trường Hồ Chí Minh và tượng đài Bác Hồ trở thành điểm đến thật sự hấp dẫn, thu hút ngày càng nhiều du khách quốc tế đến tham quan, thưởng ngoạn, cần nâng cao chất lượng tuyên truyền về điểm đến, nhất là trên các phương tiện thông tin đại chúng, các sản phẩm, ấn phẩm quảng bá du lịch. Đặc biệt, cần xây dựng, đào tạo đội ngũ thuyết minh viên giỏi, chuyên nghiệp. Thuyết minh viên là người trực tiếp tiếp cung cấp, truyền đạt những thông tin cho du khách, góp phần quảng bá, lôi cuốn, thu hút du khách cũng như giữ gìn và bảo tồn những giá trị văn hoá của công trình. Bố trí, sắp xếp lại các ki ốt trưng bày ấn phẩm, sản phẩm lưu niệm tại Quảng trường phù hợp hơn, mang tính đặc thù, hấp dẫn hơn (có thể làm các Ki ốt theo kiểu nhà tranh tại Kim Liên-Nam Đàn, hoặc nhà sàn dân tộc, hoặc bằng các chất liệu truyền thống, nên tránh bê tông hóa, tôn hóa…), bố trí “Bảo tàng ngoài trời” là những tác phẩm nghệ thuật, các bức tranh vẽ, tượng điêu khắc tiêu biểu, mang nét đặc trưng di sản văn hóa của Nghệ An