Trong lịch sử văn học Việt Nam, khi nhắc tới nhà văn – đại thi hào dân tộc Nguyễn Du, người ta thường nhắc ngay đến Truyện Kiều, một tác phẩm kiệt tác “lừng danh muôn thuở”. Tác phẩm đã khắc họa rõ nét về một nhà văn kiệt xuất, tài năng thiên phú của Nguyễn Du, đặc biệt trong đoạn trích “Cảnh ngày xuân” đã cho thấy tài tả cảnh tuyệt vời của ông cũng như bút pháp tả cảnh ngụ tình tài ba.

     Sau một ngày cùng nhau đi du xuân, gặp gỡ những người tâm đầu ý hợp với mình, thời điểm kết thúc lễ hội cũng chính là lúc chị em Thúy Kiều phải ra về, giống như một cuộc vui nào rồi cũng sẽ đến lúc tàn. Không khí buổi sáng lễ hội náo nức, đông vui và nhộn nhịp bao nhiêu thì lúc chiều tà lễ hội lại càng ảm đạm và lắng đọng bấy nhiêu.

“Tà tà bóng ngả về tây

Chị em thơ thẩn dang tay ra về”

     Sáu câu thơ cuối bài của đoạn trích “Cảnh ngày xuân” đã miêu tả cảnh vật và tâm trạng của chị em Thúy Kiều khi đi du xuân trở về. Trước tiên là không khí của lễ hội, khi hội đã tàn, kéo theo cái không khí rộn ràng náo nức cũng không còn, mọi thứ lắng đọng và mờ nhạt dần. Từ láy “tà tà” vừa gợi ra hình ảnh chiều tà lại vừa gợi ra nhịp vận động chậm rãi, từ từ như đang níu kéo khoảnh khắc tươi đẹp của ngày xuân trước khi chìm vào trong bóng đêm. Hình ảnh chiều tà cũng đồng điệu với chính tâm trạng của chị em Thúy Kiều khi đi du xuân trở về. Từ “thơ thẩn” đã biểu lộ rõ trạng thái vô thức, nuối tiếc, luyến lưu của hai chị em sau lễ hội. Dang tay nhưng không phải vì vui sướng mà là sự sẻ chia nỗi buồn không thể nói hết được của tâm trạng con người.

“Bước dần theo ngọn tiểu kê

Lần theo phong cảnh có bề thanh thanh”

     Hai chị em Kiều trơ về bước dọc theo dòng suối nhỏ bên đường, đó là bước chân nhẹ nhàng, chậm rãi như nửa muốn đi nưa muốn dừng. Không gian náo nhiệt đã không còn, thay vào đó là không gian rộng vắng, thơ mộng của cảnh vật, cảnh vật đẹp ngay cả trong cái tĩnh lặng, trầm lắng.

“Nao nao dòng nước uốn quanh

Nhịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc qua”

     Từ láy “nao nao” được tác giả sử dụng hằm gợi lên hình ảnh của một dòng chảy nhẹ nhàng, dòng nước uốn quanh bên đường tạo ra cái động trong bức tranh tĩnh, hay chính là một khung cảnh động nhưng vẫn tĩnh lặng. Nhịp cầu nhỏ bắc qua là một hình ảnh vừa quen thuộc, vừa gần gũi và giản dị, không hề mới lạ nhưng lại mang những cảm xúc mới mẻ cho hai chị em Thúy Kiều, cũng như cho chính người đọc.

     Có thể thấy, bức tranh chị em Thúy Kiều đi du xuân trở về trong đoạn trích “Cảnh ngày xuân” đã đối lập hoàn toàn với sự náo nhiệt, nhộn nhịp và đông vui của buổi sáng. Chiều tà, lễ hội kết thúc, mọi người ra về và bức tranh mùa xuân lại đẹp theo một cách khác. Đó là sự hấp dẫn trong vẻ tĩnh lặng, êm đềm, trầm lắng và nhẹ nhàng, thơ mộng của lễ hội mùa xuân khi sắp tàn.