Có thể thấy được tác phẩm “Chiếc lược ngà’ chính là một trong những truyện ngắn xuất sắc của nhà văn Nguyễn Quang Sáng đã viết thật xúc động, chân thực về tình cha – con và nỗi đau trong chiến tranh do quân giặc gieo rắc thời chống Mĩ. Ông Sáu được khắc họa đó chính là một trong những nhân vật thể hiện sâu sắc chủ đề ấy mà nhà văn gửi gắm.

Ông Sáu- chính là một người nông dân Nam Bộ giàu lòng yêu nước đã tham gia vào cả hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ ác liệt của dân tộc, và ông cũng đã anh dũng hi sinh. Ông Sáu đã ra đi đánh giặc từ năm 1946 mãi đến năm 1954, hòa bình lập lại, ông mới được về thăm quê một vài ngày.

Ngày ra đi bộ đội, đứa con gái bé bỏng thân yêu của ông mới lên một tuổi, ngày về thì con đã 8, 9 tuổi. Dường như chính cái khao khát của một người lính khi đã xa nhà, những năm dài vào sinh ra tử được trở lại quê hương, được gặp lại vợ con thân yêu của mình. Và nhất là khi được nghe con cất tiếng gọi "ba" một tiếng cũng không trọn vẹn.

Quả thực đó chính là bi kịch thời chiến tranh không chỉ riêng ông Sáu lúc bấy giờ. Và trong lúc chia tay vợ con lần thứ hai để bước vào một cuộc chiến đấu mới, ông Sáu ngay lúc này đây mới được một khoảnh khắc hạnh phúc khi đứa con gái ngây thơ đã có thể"nhận ra" ba mình và kêu thét lên: "Ba… ba!". Ông Sau đã thật xúc động ôm con, ông như đã "rút khăn lau nước mắt rồi hôn lên mái tóc con".

Đặc biệt hơn đó chính là ông Sáu đã ra đi với nỗi nhớ thương vợ con không thể nào kể xiết. Chiến tranh thật tàn khốc, bom đạn giặc đã làm thay đổi hình hài ông. Có lẽ rằng chính cái vết thẹo dài trên má phải – vết thương chiến tranh. Vết thương tàn khốc của chiến tranh cũng như đã làm cho đứa con gái thương yêu, như thật là bé bỏng không nhận ra gương mặt người cha nữa.

Có lẽ rằng ông như cũng đã ra đi, mang theo hình ảnh vợ con, với lời hứa mang về cho con gái chiếc lược ngày ông cũng đã kỳ công làm cho con. Ta như thấy được cùng với nỗi ân hận day dứt "sao mình lại đánh con " dường như cũng cứ giày vò ông mãi. Có thể thấy được rằng chính nỗi đau, nỗi nhớ thương và mất mát… do quân giặc đem đến cho ông Sáu, và cũng như đã cho bao người lính, cho bao bà mẹ, em thơ trên khắp mọi miền đất nước ta có bao giờ nguôi ngoai được.

Chính sự hi sinh của thế hệ đi trước để làm nên độc lập, thống nhất, dân chủ, hòa bình là vô giá. Vào thời điểm sau năm 1954, ông Sáu cũng không tập kết ra Bắc, ông lại nhận nhiệm vụ mới ở lại miền Nam "nằm vùng" hoạt động bí mật hoạt động rất nguy hiểm. Và điều đáng nói ở đây trong những ngày ở rừng, ở cứ bị giặc bị khủng bố triền miên, ông đã nhặt được miếng ngà và tỉ mẩn làm thành một chiếc lược có khắc dòng chữ "Yêu nhớ tặng Thu con của ba".

Chiếc lược ngà với dòng chữ ấy dường như cũng đã mang theo bao tình cảm sâu nặng của người cha đối với đứa con bé bỏng. Ta như thấy được chính tình thương con của ông Sáu thật vô cùng tha thiết. Điều đó dường như cũng đã cho thấy ở ông Sáu cũng như hàng triệu chiến sĩ, đồng bào ta hi sinh chiến đấu vì đất nước và dân tộc, họ hi sinh cũng chỉ vì hạnh phúc gia đình, vì tình vợ chồng, tình cha con.

Chiếc lược ngà như một vật kí thác thiêng liêng của người lính về tình phụ – tử như thật là sâu nặng mà bom đạn quân thù không thể nào tàn phá được. Ngay cả khi bị trúng đạn máy bay Mỹ bắn vào ngực, khi mà hấp hối, ông đã "đưa tay vào túi, móc cây lược" như cũng đã đưa cho bạn, ông như nhìn bạn hồi lâu như còn muốn nói nhiều thế nhưng ông tắt thở…

Và ông Sáu đã hi sinh trong những ngày đen tối cũng như gian khổ. Và đau đớn hơn đó chính là ngôi mộ ông là "ngôi mộ bằng phẳng như mặt rừng". Nhưng dường như cũng chỉ có "tình cha con là không thể chết được”. Ta như thấy được hình ảnh ông Sáu, hình ảnh người cha trong truyện Chiếc lược ngà sâu nặng tình cha – con.

Hình ảnh chiếc lược ngà với dòng chữ mãi mãi là kỉ vật, nó dường như cũng chính là nhân chứng về nỗi đau, về những bi kịch đầy máu và nước mắt đã để lại nhiều ám ảnh bi thương trong lòng ta. Ông Sáu dường như cũng chính là người lính của một thế hệ anh hùng đi trước mở đường đã nếm trải nhiều thử thách, gian khổ và hi sinh.

Tựu chung lại ta như thấy được truyện “Chiếc lược ngà” và cả hình ảnh về ông Sáu- người cha đáng kính cũng như nhân vật bé Thu đã khơi gợi trong lòng ta bao ý nghĩ về tình cha con sâu nặng và cao đẹp nhất ngay cả là trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh. Và qua đó chính bài học "uống nước nhớ nguồn "càng thêm thấm thía đối với chúng ta.