Cứ mỗi dạo tháng tư về, những hạt mưa đầu mùa đã bắt đầu lất phất, rồi đến những cơn mưa rào như rửa sạch những hạt bụi vương trên những cành cây, cây cối đang sung sướng vươn mình đón lấy những giọt nước mát như gội rửa những cái nắng chói chang, oi bức mà tháng 3 để lại. Ấy cũng chính là thời gian mà những cây xoài trứơc hiên nhà tôi lại đơm hoa kết trái.
Đứng trước hiên nhà, ngước nhìn lên cao tôi chỉ toàn thấy một màu xanh. Nhìn kỹ lắm, lâu lắm mới có thể nhận ra màu xanh đậm của những chiếc lá và màu xanh mơn mỡn, tươi tắn của những trái xoài non. Chúng quấn quýt với nhau như đang sợ phải xa rời. Cành xoài như một cánh tay lực lưỡng vươn dài vững chắc, đón lấy và che chở những trái xoài bắt đầu to dần nặng dần theo ngày, theo tháng. Tất cả đang rũ xuống về một hướng như cô gái đang xõa mái tóc mượt mà của mình đang trải lòng mình về một nơi nào đó xa xăm….
Cây xoài ấy, nếu ông tôi không kể thì tôi cũng chẳng biết nó được trồng khi nào, đã qua bao nhiêu lần đơm hoa, kết trái, đã qua mấy bận truân chuyên để giữ lại cho gia đình tôi bây giờ một món quà lưu niệm đáng quý về những ngày tháng vất vả, khó nhọc của ông.Cây xoài này được ông tôi trồng bằng hạt chứ không phải bằng xoài cắt nhánh như bây giờ. Hạt xoài ông mang về từ những ngày đi gặt lúa mướn, phải chăm bón rất vất vả nó mới được cao lên, vậy mà nó không chịu cho trái. Bà tôi thấy vậy, bảo ông tôi chặt bỏ đi nhưng ông không nỡ và vẫn tin một ngày nào nó sẽ cho ông quả xoài ngon như ông từng được ăn. Nó may mắn được cứu sống, hình như nhờ vậy nó mới chịu có trái. Nó là cây ăn quả đầu tiên mà ông tôi trồng được.
Mẹ tôi bảo ngày đầu tiên mẹ về với cha thì cây xoài trước hiên đã bắt đầu đơm hoa, nhưng cây xoài ngày ấy nó không cao và nghiêng về phía nhà mình như bây giờ. Nó đứng thẳng, sum xuê lá và chi chít những bông li ti, vàng óng. Rồi ngày mẹ bắt đầu có tôi trong bụng, mẹ đã được ăn những trái xoài thật ngon, ấy thế chả nhẽ chẳng phải là tôi đã được ăn từ lúc còn trong bụng mẹ sao?
Thời gian dần dần đi qua, cây xoài đã qua mấy độ thu đến xuân về, không biết được bao nhiêu tuổi, nhưng hình như nó đã bị chia bớt tình cảm cho những cây cam, quýt…xung quanh nhà, hình như nó đang bị lãng quên. Nhưng ông tôi thì không quên nó, ông vẫn chăm bón nó thường xuyên, lâu lâu lại phun thuốc mấy con rầy đen bám trên lá,trên trái .
Rồi tôi lớn lên, tôi đã được chứng kiến tận mắt những ngày mùa xoài đến khi tôi lên sáu tuổi, cây xoài từ những bông nhỏ vàng lấm tấm rồi đến những trái xanh non, và những chùm xoài chín vàng óng ánh được giở lồng tre đem xuống, trông thật là ngon và hấp dẫn mà chưa chắc một loại xoài nào bây giờ có được. Được thưởng thức một quả xoài chín mọng, được nghe ông tôi kể về cây xoài này, tôi càng cảm thấy quý nó và yêu ông tôi thêm. Lúc nhỏ, tôi là một đứa con gái bướng bỉnh mà quậy phá y hệt là con trai. Có một lần không nhớ rõ việc gì mà tôi đã làm ông tôi giận, ông xách cây roi rượt tôi chạy vòng vòng nhà, chạy mệt mà đường cùng rồi, tôi leo tót lên cây xoài rôi vẫy tay với ông. Thật hết biết nói, nhưng ông tôi thấy cây cao, sợ tôi ngã nên năn nỉ tôi leo xuống, thế là ông hết giận.
Mười mấy năm trôi qua, cây xoài lớn dần lên, cao lên, to ra, tôi và em tôi nắm tay nhau mới vòng hết thân cây xoài. Nó lớn hơn tôi cả chục tuổi vậy mà lá vẫn xanh, mùa nào ra trái cũng to, ăn cũng ngọt đậm đà, lạ thiệt. Cho đến khi một cơn bão lớn ở đâu ập tới bất ngờ, gió thổi mạnh, mọi cây cối xung quanh nhà ngã rạp, và cây xoài không đủ sức chống chọi với sức gió mạnh đã ngã về phía hiên nhà, tán lá rũ về một phía. Cơn bão đi cũng là lúc cuộc sống của gia đình bắt đầu thiếu vắng ông bởi cái quy luật sinh tử của tạo hóa đã vĩnh viễn cướp mất ông trong cuộc sống thường nhật của gia đình.
Ông tôi mất, cây xoài vẫn đứng đó nhưng hình như trông có vẻ nó già cỗi đi vì không ai săn sóc, lớp vỏ ngoài thân xù xì, nâu sạm đi. Tuy vậy, nó vẫn đứng ngày ngày trong nắng, trong gió, trong cái cuộc sống bình dị hằng ngày cùng với gia đình tôi nhưng tôi có thể cảm nhận được trong nó có chút gì đó u buồn, cô đơn khi nghe những tiếng xào xạc trên lá trong mỗi chiều tắt nắng.

Trong khu vườn xinh đẹp nhà em trồng rất nhiều loại cây. Nào là cây cải đang ra hoa vàng óng, cây chanh nho nhỏ, buồng chuối trĩu quả, cây bưởi lúc lỉu những quả non. Nhưng em thích nhất là cây xoài vì cây không chỉ cho bóng mát mà còn cho ra những quả xoài vàng ươm, thơm ngọt.
Cây xoài đã được ông em trồng từ lâu. Bây giờ cây đã to lớn lắm rồi. Nhìn từ xa, cây như người bảo vệ khổng lồ, canh gác cho khu vườn. Những chiếc rễ nhỏ mọc ra chi chít, bám sâu vào lòng đất hút chất dinh dưỡng để nuôi cây. Thân cây không to lắm nhưng rất vững chắc. Mỗi mùa bão đi qua, nhà em không phải trèo chống gì nhiều, vậy mà cây vẫn chịu được gió rét, vươn mình lên mạnh mẽ. Vỏ cây màu nâu đen, sần sùi như da cóc. Điểm vào mặt vỏ là những chiếc mấu to, nhỏ khác nhau nhuốm màu năm tháng. Từ thân lại mọc ra những chiếc cành mập mạp, rồi từ cành mập mạp đó lại đâm ra chi chít những cành nhỏ, vươn ra tứ phía để đón ánh nắng mặt trời. Xoài nhiều lá lắm! Những lá xoài thon, dài, những đường gân nổi ngoằn ngoèo trên mặt lá. Lá đã già thì xanh đậm, lá còn non thì xanh nhạt.
Khi cái lạnh của mùa đông dần bước qua nhường chỗ cho những cơn mưa phùn lấm tấm chuẩn bị về, thì cũng là lúc hoa xoài đua nhau trổ. Từng chùm hoa kết lại dọc theo chiếc cuống dài. Hoa xoài nhỏ li ti như hoa khế. Nhưng hoa khế tim tím còn hoa xoài vàng nhạt, càng về sau, màu vàng rõ hơn. Hoa càng nhiều thì quả càng nhiều. Mùa hè đến thì cũng là lúc những quả xoài chín rộ. Mặc dù không được to như ngoài chợ nhưng xoài nhà em vẫn thơm ngọt, đượm hương vị quê hương. Vì thích ăn xoài xanh nên khi còn khoác trên mình chiếc áo xanh bóng, ba đã bứt xuống cho em. Mẹ bổ xoài ra làm nhiều miếng nhỏ, trộn với muối ớt, đường và nước mắm để làm món xoài dầm. Mỗi buổi trưa hè, em và lũ bạn lại cùng nhâm nhi món xoài mẹ làm, tám đủ mọi chuyện. Cái ngọt, cái cây hơi chút mằn mặn quyện vào nhau, là hương vị mà em không bao giờ quên. Ngày qua ngày, quả xoài lớn dần lên. Quả nào quả nấy đều như hai bàn tay úp vào nhau. Quả xoài lớn đến một độ nhất định thì không lớn được nữa. Chúng từ từ thay màu áo. Từ màu xanh non, quả xoài chuyển thành màu vàng óng, lấp lánh dưới ánh mặt trời. Xoài chín toả mùi hương thơm ngọt thoang thoảng. Mẹ em chọn những quả to nhất, đẹp nhất dâng lên bàn thờ, còn một ít đem biếu hàng xóm và họ hàng. Quả lúc chín vỏ căng mịn, bổ ra có rất nhiều thịt, màu vàng ươm.
Em rất yêu quý cây xoài nhà em. Em sẽ cố gắng chăm sóc cây thật tốt để cây luôn toả bóng mát và cho quả thơm ngon. Mai này dù có đi đâu xa, chắc chắn em sẽ không quên được cái chua ngọt đượm hương vị quê nhà.