Trong vườn nhà em có rất nhiều loại cây ăn quả, nào là xoài, bưởi, na…Cây nào cũng tốt và cho rất nhiều quả. Trong tất cả các loại cây, em thích nhất cây mít vì em thích ăn quả mít nhất.

Cây mít nhà em rất to, vì đã được trồng từ rất lâu rồi. Khi em lớn lên thì cây mít trước sân đã to như vậy và hàng năm cho rất nhiều quả. Nghe bà em kể lại thì cây mít đó không do ai trồng mà là tự mọc, vì gần giếng ẩm ướt nên rất phát triển, thấy vậy bà em chăm sóc và lớn lên to như bây giờ. Thân cây to, một mình em dang tay ôm cũng không thể hết được.

Vỏ cây không được nhẵn mà sần sùi, thậm chí có cả rêu mọc, chính vì vậy sau mỗi cơn mưa cây mít rất trơn không thể nào trèo lên được. Cây mít nhà em chia thành hai nhánh lớn, mỗi nhánh lại phát triển thêm một vài cành con, lá mít có màu xanh, những lá già và chuẩn bị rụng thì có màu vàng, chúng em hay nhặt lá mít làm tiền để chơi trò chơi, các cụ ở đình chùa thì hay lấy lá mí đóng những ông oản làm từ gạo nếp để phát lộc cho những ai ra chùa làm lễ, em nghe bà em kể, những đứa trẻ nào chậm biết nói, có thể lấy những lá mít này đập nhẹ vào miệng ba cái thì sẽ nhanh biết nói hơn, thật là kì diệu. Những cành và lá mít còn xanh và non khi bị bẻ gẫy sẽ có nhựa, nhựa này màu trắng và rất dính.

Đến mùa, mít bắt đầu là hoa, hoa mít rất đặc biệt chúng em hay lấy những cánh rụng xuống thả vào chậu nước làm thuyền vì hoa những cánh hoa mít rất giống chiếc thuyền. Hoa kết thành quả, quả mít non ăn với muối rất non, chúng em hay hái trộm, và hay bị bà mắng những lúc bị phát hiện. Khi mít chín mùi thơm lan tỏa mọi nơi.

Bên ngoài vỏ sần sùi và nhiều gai nhưng bên trong thì thật tuyệt. Mặc dù mít chín vào mùa hè và ăn mít rất nóng nhưng em vẫn thích ăn, những múi mít vàng ươm, thơm lừng, mít có thể ăn ngay, để tủ lạnh hoặc chế biến thành mít sấy rất ngon.

Cây mít đã gắn bó rất lâu với gia đình em, mang đến cho mọi người những quả mít ngon tuyệt mùi thơm lan tỏa khắp xóm làng.

Trước nhà nội có cây mít thật to, nội trồng nó khi nào hay nó tự mọc lên tôi cũng chẳng biết. Nhưng có lẽ nội trồng thì đúng hơn, vì nó nằm ngay hàng thẳng lối với mấy cây còn lại. Dãy mít trước nhà nội non mươi gốc, tôi không nhớ chính xác nữa. Cây mít to ấy nằm ở cuối hàng. Cạnh đó còn có một cây ổi sẻ, cây bình bát với cây lêkima.

Hồi còn nhỏ, mấy anh em tôi hay ra gốc mít chơi. Tôi không biết vì sao mình lại hay chơi dưới gốc cây mít ấy, một gốc cây còn hằng lên những vết đạn chiến tranh. Và cả thảy mấy anh em đều ùa ra cây mít đó mỗi khi chơi trò. Anh hai Tí chuột, con Út và thằng Hải nhà cô Năm, con Linh lùn nhà cô Bảy đều khoái tung tăng dưới cây mít đó. Cây mít già cằn cỗi, gốc nó to đùng, ba bốn đứa ôm không hết. Rễ nổi ngồn ngộn lên trên mặt đất. Thân nó xù xì lốm đốm trắng trông như những đám mây bồng bềnh lơ lững trên bầu trời xanh. Gần dưới gốc có chỗ bị sâu ăn, da nó khô nức nẻ sần sùi. Ấy vậy mà tán lá mỗi mùa đều xum xuê mát rượi. Cành cây thấp đến nỗi con Linh lùn tịt cũng trèo lên được. Chỉ cần nắm một trong những cái cành nhỏ của nó, lấy trớn, nhảy một cái là tót lên được. Ranh giới trên cây mít được chia rạch ròi. Tí chuột là anh lớn, con cậu Hai nên anh ra vẻ là một “đại ca”. Anh chia mỗi đứa một nhánh mít. Lên cây là phải ngồi đúng “nơi quy định”. Anh lớn nên anh tự “chia” cho mình nhánh cây cao nhất. Như sợ chúng tôi phân bì, anh phân bua: -“Tụi bây còn nhỏ, trèo cao té chết queo!”. Mấy đứa còn lại mỗi đứa một nhánh dưới thấp. Đấy là nơi ngồi “hội họp” trước khi chơi trò. Nếu chơi “năm mười” thì khỏi chia đội. Cả bọn chọn cây mít này làm chủ. Đứa nào chăng thì úp mặt vào gốc mít chủ mà đếm năm, mười, mười lăm… cho đến một trăm. Mấy đứa còn lại túa ra chạy trốn, nấp dưới cây rơm gần đó, hoặc gốc mít khác, cây lêkima, hay phía bên kia cây ổi... chờ cho đứa chăng rời khỏi cây chủ đi tìm kiếm mọi người thì mình ùa ra, chạy đến và “binh binh” vào gốc mít để ra hiệu chiến thắng. Cứ mỗi lượt chơi, mỗi đứa “binh binh” vào cây mít năm bảy cái. Không biết cây mít có đau không?! Chắc nó cũng cười tươi vui cùng lũ nhóc. Còn khi chơi cướp cờ thì những cành lá mít dưới thấp bị bẻ làm cờ. Qua một bàn chơi, phải bẻ nhánh khác vì “lá cờ” bị hai đội giành giật tơi tả.

Có những buổi trưa hè, anh Tí chuột nhờ nội đâm lộp cộp cho một chén muối ớt để cả bọn cùng nhau “tàn sát” bông mít. Không đứa nào chịu ăn bông của mấy cây mít kia vì chát. Trong một hàng cây mít, bông của cây này chấm muối ớt ăn ngọt và tuyệt nhất. Lâu lâu, có người đến mua trái mít, nhưng nội không bao giờ bán cho ai cả. Trái của nó ngon, giòn và ngọt lịm, nội để giành bà cháu ăn và biếu hàng xóm.

Từ ngày nội mất, cây mít cũng khô héo dần đi, không biết vì quá tuổi hay nó buồn vì không có nội. Cây mít không còn, tuổi thơ tôi cũng qua đi. Bóng nội không còn nữa để che mát cuộc đời tôi. Tôi muốn đứng nơi gốc mít ngày xưa mà gào lên thật to, cho nội ở nơi xa xôi nào đó nghe thấy: “Nội ơi, con đã lớn”.

Trước cổng nhà ông ngoại em có một cây mít do ông trồng cách đây đã hơn chục năm.

Thân cây lớn bằng cả một vòng tay ôm, màu nâu sẫm. Cành lá sum suê, toả bóng rợp một đám đất rộng. Lá mít hình bầu dục, dày và xanh bóng. Lúc già, lá đổi thành màu vàng tươi rồi vàng sậm. Từ thân và cành nảy ra những chùm trái non cỡ ngón tay hoặc ngón chân cái, được bao bọc trong lớp phấn trắng. Những trái mít lớn khá nhanh. Thấm thoắt, chúng đã bằng chiếc ấm giỏ, rồi bằng chiếc thùng tưới nhỏ của em. Lúc gần chín, trái mít căng tròn gai nở đều và chuyển dần từ màu xanh sang màu nâu sẫm.

Một chiều hè nắng vàng rực, trái mít đầu tiên đã chín, mùi thơm lừng một góc vườn. Bà ngoại vỗ vỗ vào trái, nghe bồm bộp, liền cười bảo: “Trái này hai ngày nữa là vừa ăn cháu ạ! Bà cắt cuống rồi khệ nệ bưng trái mít để lên nóc bể nước. Được phơi nắng, trái mít mềm đều, thơm nức. Sau bữa cơm tối, cả nhà em quây quẩn giữa sân, dưới ánh trăng sáng. Bà bổ trái mít làm tư, lấy lá mướp tươi lau cho sạch nhựa rồi cắt thành miếng nhỏ, đưa cho từng người. Múi mít vàng như nghệ, mật đọng trong lòng múi như mật ong. A cũng tấm tắc khen mít ngon, ông em vừa ăn vừa ngồi nhìn con cháu ăn, vẻ hài lòng lắm!

Gốc mít già là nơi bọn trẻ chúng em tụ tập hằng ngày, chơi đủ mọi trò thú vị: trốn tìm, bắn bi, đá cầu… Mỗi lần có cơn gió thổi qua,

Trước nhà nội có cây mít thật to, nội trồng nó khi nào hay nó tự mọc lên tôi cũng chẳng biết. Nhưng có lẽ nội trồng thì đúng hơn, vì nó nằm ngay hàng thẳng lối với mấy cây còn lại. Dãy mít trước nhà nội non mươi gốc, tôi không nhớ chính xác nữa. Cây mít to ấy nằm ở cuối hàng. Cạnh đó còn có một cây ổi sẻ, cây bình bát với cây lêkima.

Hồi còn nhỏ, mấy anh em tôi hay ra gốc mít chơi. Tôi không biết vì sao mình lại hay chơi dưới gốc cây mít ấy, một gốc cây còn hằng lên những vết đạn chiến tranh. Và cả thảy mấy anh em đều ùa ra cây mít đó mỗi khi chơi trò. Anh hai Tí chuột, con Út và thằng Hải nhà cô Năm, con Linh lùn nhà cô Bảy đều khoái tung tăng dưới cây mít đó. Cây mít già cằn cỗi, gốc nó to đùng, ba bốn đứa ôm không hết. Rễ nổi ngồn ngộn lên trên mặt đất. Thân nó xù xì lốm đốm trắng trông như những đám mây bồng bềnh lơ lững trên bầu trời xanh. Gần dưới gốc có chỗ bị sâu ăn, da nó khô nức nẻ sần sùi. Ấy vậy mà tán lá mỗi mùa đều xum xuê mát rượi. Cành cây thấp đến nỗi con Linh lùn tịt cũng trèo lên được. Chỉ cần nắm một trong những cái cành nhỏ của nó, lấy trớn, nhảy một cái là tót lên được. Ranh giới trên cây mít được chia rạch ròi. Tí chuột là anh lớn, con cậu Hai nên anh ra vẻ là một “đại ca”. Anh chia mỗi đứa một nhánh mít. Lên cây là phải ngồi đúng “nơi quy định”. Anh lớn nên anh tự “chia” cho mình nhánh cây cao nhất. Như sợ chúng tôi phân bì, anh phân bua: -“Tụi bây còn nhỏ, trèo cao té chết queo!”. Mấy đứa còn lại mỗi đứa một nhánh dưới thấp. Đấy là nơi ngồi “hội họp” trước khi chơi trò. Nếu chơi “năm mười” thì khỏi chia đội. Cả bọn chọn cây mít này làm chủ. Đứa nào chăng thì úp mặt vào gốc mít chủ mà đếm năm, mười, mười lăm… cho đến một trăm. Mấy đứa còn lại túa ra chạy trốn, nấp dưới cây rơm gần đó, hoặc gốc mít khác, cây lêkima, hay phía bên kia cây ổi... chờ cho đứa chăng rời khỏi cây chủ đi tìm kiếm mọi người thì mình ùa ra, chạy đến và “binh binh” vào gốc mít để ra hiệu chiến thắng. Cứ mỗi lượt chơi, mỗi đứa “binh binh” vào cây mít năm bảy cái. Không biết cây mít có đau không?! Chắc nó cũng cười tươi vui cùng lũ nhóc. Còn khi chơi cướp cờ thì những cành lá mít dưới thấp bị bẻ làm cờ. Qua một bàn chơi, phải bẻ nhánh khác vì “lá cờ” bị hai đội giành giật tơi tả.

Có những buổi trưa hè, anh Tí chuột nhờ nội đâm lộp cộp cho một chén muối ớt để cả bọn cùng nhau “tàn sát” bông mít. Không đứa nào chịu ăn bông của mấy cây mít kia vì chát. Trong một hàng cây mít, bông của cây này chấm muối ớt ăn ngọt và tuyệt nhất. Lâu lâu, có người đến mua trái mít, nhưng nội không bao giờ bán cho ai cả. Trái của nó ngon, giòn và ngọt lịm, nội để giành bà cháu ăn và biếu hàng xóm.

Từ ngày nội mất, cây mít cũng khô héo dần đi, không biết vì quá tuổi hay nó buồn vì không có nội. Cây mít không còn, tuổi thơ tôi cũng qua đi. Bóng nội không còn nữa để che mát cuộc đời tôi. Tôi muốn đứng nơi gốc mít ngày xưa mà gào lên thật to, cho nội ở nơi xa xôi nào đó nghe thấy: “Nội ơi, con đã lớn”.