Làm vua được 17 năm thì Lê Nhân Tông bị sát hại. Ai là người đã sát hại ông và cả thái hậu Nguyễn Thị Anh?

Lê Nghi Dân là con trưởng của vua Lê Thái Tông và bà Dương Thị Bí. Ông sinh vào tháng 6/1439 và đến tháng 3/1440 được lập làm hoàng thái tử. Lúc ấy, bà Dương Thị Bí được nhà vua đặc biệt yêu quý nên sinh ra kiêu căng, bởi vậy ai cũng ghét. Nhà vua thấy bà xử sự như vậy cũng không ưa, liền giáng làm Minh nghi (hàng thấp của vợ vua). 

Bà không sửa lỗi lại còn oán hận ra mặt. Vua Lê Thái Tông giận, cho rằng tính khí người mẹ như vậy thì con bà đẻ ra chưa chắc đã là người hiền, bèn giáng bà xuống làm thứ nhân, xuống chiếu ban bố khắp thiên hạ là ngôi thái tử vẫn chưa định. Con bà là Nghi Dân bị truất, xuống làm Lạng Sơn vương.

Ngày 9/6/1441, bà Nguyễn Thị Anh sinh hạ Bang Cơ. Khi Bang Cơ lên 1 tuổi 6 tháng đã được nối ngôi vua và trở thành vua Lê Nhân Tông. Ngôi vị thứ bậc của hoàng tộc đến đó kể như định đoạt xong. Nhưng Lê Nghi Dân vẫn ngầm nuôi ý khác, đặc biệt khi có lời đồn Nhân Tông không phải là con đích của vua Lê Thái Tông. Theo Đại Việt thông sử, Nhân Tông nghĩ Nghi Dân là anh ruột nên không có ý đề phòng.

Theo Việt sử giai thoại, Lê Nghi Dân tập hợp hơn một trăm thủ hạ thân tín. Ông còn có nội ứng trong triều là Lê Đắc Ninh, Phạm Đồn, Phạm Ban và Trần Lăng. Đêm 3/10/1459, Lê Nghi Dân quyết định khởi sự thí vua. Ông cùng bộ hạ bắc thang trèo tường và lẻn vào giết chết nhà vua. Hôm sau, Lê Nghi Dân giết bà Nguyễn Thị Anh và một số người khác, rồi tự lập mình làm vua.

Bấy giờ, các đại thần như Đỗ Bí, Lê Ê, Lê Ngang, Lê Thụ... đều căm tức, bí mật bàn chuyện lật đổ Lê Nghi Dân, nhưng chẳng may âm mưu bị lộ. Họ đều bị Lê Nghi Dân giết chết. Bọn gian trá, xu nịnh được dịp hoành hành.

Ngày 6/6/1460, các bậc đại thần khác là Nguyễn Xí, Lê Lăng, Đinh Liệt, Lê Niệm, Lê Nhân Thuận, Lê Nhân Qúy cùng nhiều tướng lĩnh và quan lại đồng lòng giết Lê Nghi Dân và tay chân thân tín. Triều thần đón Lê Tư Thành về, lập làm vua Lê Thánh Tông.

Như vậy, ở ngôi chưa được một năm, Lê Nghi Dân đã bị đại thần lật đổ. Sử sách thường không coi ông là vị quân chủ chính thống nhà Hậu Lê.

Nguyễn Khắc Thuần bàn trong Việt sử giai thoại: "Giết vua là mang trọng tội với nước, giết em ruột và giết người nói chung là mang tội ác không thể dung tha, dùng bọn gian xảo và xu nịnh là chà đạp lương tâm của bậc trung nghĩa, sống mà như vậy, độn thổ còn nhục, lẽ đâu lại dám cả gan ngồi lên ngai vàng"?