Nét nổi bật trong quan hệ đối ngoại giữa Trung Quốc với Liên Xô trong những năm 1959-1978?

Năm 1969, giữa Trung Quốc và Liên Xô xảy ra xung đột quân sự ở biên giới, Liên Xô huy động gần 1 triệu quân đến đóng chốt tại khu vực biên giới giáp với Trung Quốc và Mông Cổ, đe dọa thật sự đến an ninh quốc gia của Trung Quốc. 
- Trong thời kỳ này, cho dù về chủ quan Trung Quốc mong muốn mở rộng không gian sinh tồn quốc tế của mình, đặc biệt là khu vực biên giới với các nước ở Châu Á, nhưng trong cục diện thế giới lúc bấy giờ thì đó là điều không có tính khả thi. 

- Tháng 5/1966, Trung Quốc xảy ra “Cách mạng văn hóa”, ở trong nước “lấy đấu tranh giai cấp làm cương lĩnh”; về mặt ngoại giao, Trung Quốc xảy ra tranh chấp ngoại giao với rất nhiều nước, gần như ở vào trạng thái cô lập trên thế giới.

- Cũng trong thời gian này, Trung Quốc với sức mạnh nội lực của chính bản thân, đã nghiên cứu và chế tạo thành công vũ khí hạt nhân. Trước bối cảnh tình hình quốc tế phức tạp, việc Trung quốc sở hữu vũ khí hạt nhân đã phá vỡ thế cân bằng về sức mạnh hạt nhân chiến lược thế giới. Từ đó, Trung Quốc bắt đầu phát huy sức mạnh ảnh hưởng của mình trên trường quốc tế, ngăn chặn một cách có hiệu quả những cuộc tấn công vào Trung Quốc mà hai siêu cường quốc có thể tiến hành.
Thập niên 70 của thế kỷ XX: 
- Do sức mạnh bị suy yếu trong cuộc chiến tranh tại Việt Nam, Mỹ bị lép vế trong cuộc chạy đua trên quy mô toàn cầu với Liên Xô. Sau khi chiến tranh tại Việt Nam kết thúc, quan hệ Trung–Mỹ bắt đầu xuất hiện dấu hiệu hòa hoãn.

- Từ đó, ngoại giao Trung Quốc có một loạt điều chỉnh, từ bỏ chiến lược đối ngoại “hai mũi tiến công ” (tức là dựa vào đông đảo các nước Á-Phi-Mỹ Latinh, chống lại chủ nghĩa đế quốc do Mỹ đứng đầu và chủ nghĩa xét lại do Liên Xô đứng đầu với phe phản động ở các nước), bắt tay với Mỹ chống lại Liên Xô trở thành trào lưu chủ đạo trong chính sách ngoại giao của Trung Quốc.
Sau khi quan hệ Trung –Mỹ được cải thiện, Trung Quốc và Nhật Bản nối lại quan hệ ngoại giao (29/9/1972).

Trung Quốc cũng đã khôi phục lại được vị trí hợp pháp của mình tại LHQ (10/1971), cục diện ngoại giao cuối cùng đã được mở ra, môi trường an ninh biên giới được cải thiện.

1976, Mao Trạch Đông qua đời, đất nước rơi vào tình trạng mất ổn định ảnh hưởng ít nhiều đến đường lối đối ngoại của Trung Quốc bấy giờ.
Thập niên 80 của thế kỷ XX:
Đặc điểm của thời kỳ này là Trung Quốc cải cách mở cửa, tiếp tục phát triển, không ngừng hướng tới thế giới, địa vị quốc tế ngày một nâng lên.

Bối cảnh trực tiếp để ngoại giao Trung Quốc có những thay đổi lớn là Hội nghị toàn thể trung ương 3 khóa 11 của Đảng Cộng sản Trung Quốc tháng 12/1978 đã chấm dứt đường lối tư tưởng “lấy đấu tranh giai cấp làm cương lĩnh” ở trong nước, xác lập chiến lược cải cách mở cửa lấy xây dựng kinh tế làm trung tâm; từng bước hòa hoãn, cải thiện và phát triển mối quan hệ với các nước, trong đó có Liên Xô và Việt Nam.

Trong khi đó, kể từ khi 2 nước Trung Quốc và Mỹ thiết lập quan hệ ngoại giao, những tồn tại trong vấn đề Đài Loan, nhân quyền vẫn có tác động nghiêm trọng và ảnh hưởng đến quan hệ Trung – Mỹ.
Do vậy, bắt đầu từ thập niên 1980, tuy chiến lược “liên kết với Mỹ” vẫn là nội dung chủ yếu và đặc trưng của quan hệ Trung – Mỹ trước khi Chiến tranh lạnh kết thúc nhưng có phần mờ nhạt hơn.

Trung Quốc đưa ra chủ đề thế giới hòa bình và phát triển, nhấn mạnh ngoại giao phục vụ cho xây dựng kinh tế trong nước. Năm 1980, Trung ương quyết định thiết lập các đặc khu kinh tế Thâm Quyến, Chu Hải, Sán Đầu và Hạ Môn, “ngoại giao đối ngoại” của Trung Quốc chính thức khởi động. 

Tuy nhiên, cuối những năm 80 thế kỷ 20, sóng gió quốc tế thay đổi bất ngờ. Đông Âu biến động, Liên Xô tan rã, tình hình quốc tế có những thay đổi căn bản. Tháng 6/1986 Trung Quốc xảy ra làn sóng biểu tình sinh viên “4/6”, phe phương Tây đứng đầu là Mỹ lập tức thực thi trừng phạt Trung Quốc.