Bài thơ Nghe tiếng giã gạo: “Gạo đem vào giã bao đau đớn. Gạo giã xong rồi trắng tựa bông. Sống ở trên đời người cũng vậy. Gian nan rèn luyện mới thành công” ở trong tập thơ nào của Hồ Chí Minh?

Tập thơ chữ Hán của Chủ tịch Hồ Chí Minh Nhật ký trong tù (Ngục trung nhật ký) gồm 133 bài thơ viết theo thể tứ tuyệt, được sáng tác trong khoảng thời gian Người bị bắt giữ vô cớ từ ngày 29.8.1942 – 10.9.1943. Càng đi sâu tìm hiểu về những bài thơ trong tác phẩm ta càng hiểu rõ hơn về tư tưởng và những bài học mà Bác dành cho chúng ta, đặc biệt là bài “Nghe tiếng giã gạo”.
“Gạo đem vào giã bao đau đớn
Gạo giã xong rồi trắng tựa bông
Ở trên đời người cùng vậy
Gian nan, rèn luyện mới thành công”
Bài thơ thật sự trở thành phương châm sống của nhiều người. Có thể một ai đó cho rằng triết lý sống ở đây thật giản đơn, như dân gian thường nói: “Lửa thử vàng gian nan thử sức”. Cũng có thể! Chỉ có điều triết lý ấy sở dĩ có sức sống, sức lan truyền mạnh mẽ là bởi Người đã tự rút ra từ cuộc đời sôi nổi, cao đẹp và thật giàu ý nghĩa của chính mình.
Trong hoàn cảnh hiện nay của việc xây dựng chỉnh đốn Đảng bài này lại có một ý vị rất đặc biệt, đây là một triết lý rèn luyện, thực hành đạo đức suốt đời của người cách mạng. Bác thường nhấn mạnh là chống chủ nghĩa cá nhân và chống giặc nội xâm là một cuộc chiến đấu suốt đời và sẽ có không ít sự đau đớn ở trong lòng. Thì trong thơ Bác, “gạo đem vào giã bao đau đớn” chính là tự chống chính mình, chống những điều hư hỏng lỗi thời ở trong con người, chống lại danh và lợi, chống lợi ích cá nhân, tự tư, tự lợi để có thể suốt đời đứng ngoài vòng danh lợi phấn đấu toàn tâm toàn ý cho dân cho nước.
Đặc biệt trong phương pháp dùng người của Bác, chúng ta còn phải học tập rất nhiều. Bác đã dặn rèn đạo đức phải như “giã gạo”, nhưng dùng người, dùng cán bộ Bác khuyên chúng ta chớ có dùng theo lối “giã gạo”. Ý của Bác chính là phải giáo dục bồi dưỡng rèn luyện, phải có chương trình khoa học cụ thể, đồng thời phải kiểm soát công việc của cán bộ tránh cho cán bộ mắc phải sai lầm. Nếu làm không tốt sẽ để cán bộ trôi nổi trong phong trào, thấy tốt thì nhấc lên đề bạt bổ nhiệm, không có kiểm tra giám sát, không có chính sách tạo động lực cho cán bộ phát triển, để họ mắc phải sai lầm thì lại kỷ luật vùi dập. Bác đưa ra hình ảnh so sách, Bác nói cứ nhấc lên đập xuống như vậy thì hỏng cả một đời cán bộ. chính vì vậy dùng người không được dùng như lối giã gạo.
Đối với thế hệ trẻ chúng ta hiện nay đặc biệt là những đảng viên, đoàn viên thanh niên, 4 câu thơ như ngọn hải đăng dẫn đường chỉ lối, là tấm gương sáng để chúng ta học tập và noi theo trên suốt chặng đường dài.
Dù đứng ở góc độ nào, chúng ta đều có thể thấy được ý chí đấu tranh kiên cường, bất khuất, chịu đựng mọi gian khổ, khó khăn song vẫn đầy lạc quan cánh mạng, lòng yêu nước và tinh thần nhân đạo sâu sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh.