Trung học Phổ thông Nguyễn Thị Minh Khai TP Hồ Chí Minh

Trường Trung học Phổ thông Nguyễn Thị Minh Khai (còn được gọi là trường nữ Gia Long, trường nữ sinh Áo Tím) là một trường trung học phổ thông công lập ở Thành phố Hồ Chí Minh. Được thành lập từ năm 1913, cho đến nay trường Nguyễn Thị Minh Khai là một trong những trường phổ thông lâu đời nhất của nền giáo dục Việt Nam.

Lịch sử
Thời Pháp thuộc
Khoảng đầu thế kỷ 20, nền giáo dục còn mang tính chất Nho giáo ở Việt Nam ít chú trọng đến giáo dục nữ giới. Đến năm 1908, Nghị viên Hội đồng Quản hạt Nam Kỳ Lê Văn Trung cùng vợ của Tổng Đốc Phương đề nghị chính quyền thực dân Pháp thành lập một ngôi trường đa cấp dành cho nữ. Đề nghị được chấp nhận nhưng mãi đến 1913 ngôi trường mới được khởi công trên một khu đất rộng đường Legrand de la Liraye, Sài Gòn (nay thuộc đường Điện Biên Phủ, Thành phố Hồ Chí Minh), việc khởi công chậm này là vì không có kinh phí.


Mặt tiền Trường Nữ Sinh Áo Tím năm 1925

Năm 1915, trường được xây dựng xong và cũng trong năm ấy trường khai giảng khóa đầu tiên; toàn quyền Đông Dương khi đó là ông Ernest Nestor Roume và Thống đốc Courbeil là người cắt băng khánh thành và tuyên bố khai giảng. Khóa đầu tiên trường tuyển 42 nữ sinh, đồng phục khi này là áo dài tím, tượng trưng cho sự tinh khiết của phụ nữ Việt Nam, nên trường còn có tên là Trường Nữ sinh Áo Tím. Tất cả nữ sinh trường đều cư ngụ ở Sài Gòn và vùng lân cận, mãi về sau mới có cư xá dành cho nữ sinh đến từ các thành phố, vùng khác. Trường đào tạo thành nhiều cấp: Đồng ấu (Enfantin), Cao đẳng (Supérieur). Năm cuối Sơ học (CEP), học sinh phải thi lấy Chứng chỉ Căn bản Giáo dục sau khi tốt nghiệp những lớp cao cấp.

Năm 1918, vì số lượng học sinh gia tăng, trường xây dựng thâm một tòa nhà thứ hai song song với tòa nhà cũ. Tòa nhà mới có nhiều chức năng: tầng dưới dùng làm cư xá cho các học sinh xa nhà, phía sau là bệnh xá, phòng giặt và nhà bếp trong một ngôi nhà trệt. Đây đồng thời cũng là nơi giảng dạy các môn nữ công gia chánh và thêu thùa.

Đến tháng 9 năm 1922, toàn quyền Albert Sarraut khai giảng lớp đầu tiên của bậc Trung học Ðệ nhất Cấp. Một phiến đá bằng cẩm thạch khắc chữ COLLÈGE DES JEUNES FILLES INDIGÈNES (Trường Của Những Thiếu Nữ Bản Xứ) được dựng lên trước cổng trường, tuy nhiên trường vẫn được biết đến nhiều hơn với cái tên Trường Nữ Sinh Áo Tím. Hiệu trưởng đầu tiên là một cô giáo người Pháp tên là Lagrange. Để được vào học, học sinh phải vượt qua khóa thi căn bản giáo dục và kỳ thi tuyển vào trường. Thời gian này tiếng Pháp được dạy từ cấp lớp căn bản, là ngôn ngữ chính thức dùng trong việc giảng dạy các lớp bậc trung học đệ nhất cấp, trong trường nữ sinh chỉ được dùng tiếng Pháp để giao tiếp; còn tiếng Việt chỉ được dạy mỗi tuần 2 tiếng trong giờ Việt Văn.


Dãy Bà Huyện Thanh Quan

Tuy trường khi này do người Pháp quản lý nhưng phong trào đấu tranh chống thực dân trong học sinh vẫn âm ỉ; trong thập niên 1920, ít nhất đã hai lần nữ sinh trường xuống đường: một lần vào khoảng đầu năm 1920 nhân khi một giáo viên người Pháp yêu cầu học sinh người Việt phải nhường ghế ở hàng đầu cho học sinh người Pháp ngồi, và vào năm 1926 để tang cho Phan Châu Trinh. Đến hè năm 1940, quân đội Nhật chiếm đóng cơ sở trường rồi sau đó đến quân đội Anh, trường dời về trường tiểu học Ðồ Chiểu tại vùng Tân Ðịnh; cũng trong những năm 1940, trường đổi tên: Collège Gia Long, rồi Lycée Gia Long.

Năm 1947, khi được người Anh trao trả, trường bị hư hại nhiều đến nỗi vị hiệu trưởng lâm thời phải vận động quyên góp tài chính để tu sửa trường. Năm 1949, trường lại được mở rộng: một tòa nhà hai tầng được xây mới ở đường Bà Huyện Thanh Quan để đáp ứng số lượng học sinh ngày càng tăng. Cũng trong năm 1949, nữ sinh trường cùng với nam sinh trường Petrus Ký tổ chức bãi khóa kỷ niệm ngày Nam Kỳ Khởi Nghĩa dẫn đến việc trường bị nhà cầm quyền cho đóng cửa.


Lối đi dẫn đến thư viện và dãy học mới


Hồ bơi

Thời Quốc gia Việt Nam
Đến năm 1950, sau một cuộc đấu tranh dài hơi có sự góp sức của đông đảo học sinh các trường khác ở khắp vùng Sài Gòn-Gia Định (trong số ấy có nhiều học sinh đã hy sinh, như Trần Văn Ơn của trường Petrus Ký) trường được mở cửa lại và đánh dấu một sự kiện lớn: lần đầu tiên hiệu trưởng là người Việt đồng thời cũng là một cựu nữ sinh của trường: cô Nguyễn Thị Châu. Đến 1952, chương trình giáo dục Việt dần thay thế chương trình giáo dục Pháp; nữ sinh phải học cả hai ngoại ngữ là Anh-Pháp song song. Kỳ thi tuyển vào trường rất khó và được đem so sánh với kỳ thi vào trường dành cho nam là Lycée Petrus Ký với số học sinh tham dự đến từ khắp nơi trong miền Nam: Sài Gòn, Chợ Lớn, Gia Định, Biên Hòa, Tân An... (một cuộc tuyển sinh vào hệ trung học trường vào khoảng năm 1971 được ghi nhận như sau: có tổng cộng 8000 học sinh ghi danh và thi tuyển nhưng chỉ có 819 đậu.) Năm 1953, đồng phục trường đổi từ áo dài tím sang áo dài trắng với phù hiệu của trường là đóa mai vàng khâu lên trên áo. đồng thời sau đó chương trình giáo dục bằng tiếng Pháp của trường cũng được đổi sang tiếng Việt và tên trường đổi thành tên tiếng Việt Trường Nữ Trung học Gia Long.

Thời Việt Nam Cộng hòa
Suốt những năm sau đó, trường vẫn tiếp tục phát triển: 1965, xây thêm thư viện; 1964 trường bỏ nội trú, sửa các phòng ở thành phòng học; số lượng lớp của trường chừng 55 lớp học từ đệ Tứ đến đệ Nhất (tường đương lớp 9 đến lớp 12 bây giờ) học buổi sáng; 45 lớp từ đệ Thất đến đệ Ngũ (tương đương lớp 6 đến lớp 8 bây giờ) học buổi chiều với tổng cộng 3000 học sinh.

Sau năm 1975
Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, trường được chính quyền mới đổi tên thành Trường Phổ thông cấp 2-3 Nguyễn Thị Minh Khai. Niên khóa 1978-1979, Trường giải thể cấp 2, thu nhận nữ sinh lẫn nam sinh, đổi tên thành Trường Trung học Phổ thông Nguyễn Thị Minh Khai tới bây giờ.
Năm 2003, trường được đưa vào danh mục của 55 công trình đề nghị điều tra xác lập di tích kiến trúc cổ của Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh.
Hiện nay, cách Thành phố Hồ Chí Minh khoảng 20 cây số có một khu làng đặc biệt, được cất lên từ năm 2000. Đặc biệt vì khu làng mang tên Làng Gia Long (tên cũ của trường PTTH Nguyễn Thị Minh Khai) và bây giờ, là nơi các thế hệ thầy, cô học trò trường Áo Tím - Gia Long - Minh Khai có thể về đây sum họp khi lớn tuổi.

Danh sách hiệu trưởng
Năm học     Hiệu trưởng
1914-1920     Cô Lagrange
1920-1922     Cô Lorenzi
1922-1926     Cô Pascalini
1926-1942     Cô Saint Marty
1942-1945     Cô Fourgeront
1945-1947     Cô Malleret
1950-1952     Cô Nguyễn Thị Châu
1952-1963     Cô Huỳnh Hữu Hội
1963-1964     Cô Nguyễn Thu Ba
1964-1965     Cô Trần Thị Khuê
1965-1969     Cô Trần Thị Tỵ
1969-1975     Cô Phạm Văn Tất
1975-1992     Cô Trần Thị Tỵ
1992-1997     Cô Nguyễn Thị Thanh Tâm
1997-2011     Cô Dương Thị Trúc Bạch
2011-nay     Cô Phạm Thị Lệ Nhân

Thành tích
Năm 1989, bằng khen của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng Chính phủ)
Năm 1999, Huân Chương Lao động hạng III do Chủ tịch nước trao tặng
Năm 2003, Huân Chương Lao động hạng II do Chủ tịch nước trao tặng
Đoạt thành tích cao trong các kì Olympic 30/04; các kì Hội khỏe phù đổng, SEAGAME...
Năm 2006, bằng khen của TW Đoàn TNCS Hồ Chí Minh vì thành tích xuất sắc nhiều năm liên tục
Năm 2007, bằng khen của Thủ tướng Chính phủ
Năm 2007-2008, bằng khen và cờ của Tổng Liên Đoàn Lao động Việt Nam
Năm 2008, bằng khen của Công đoàn Giáo dục Việt Nam (nhiệm kỳ III)
bằng khen của Hội liên hiệp Phụ nữ Việt Nam
Lá cờ đầu ngành Giáo dục Thành phố
Cờ đơn vị dẫn đầu khối Trung học phổ thông của Thành Đoàn
Nhiều bằng khen của Bộ Giáo dục - Đào tạo, ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh và CĐ Giáo dục Thành phố Hồ Chí Minh
Năm 2013, được chủ tịch nước tặng Huân Chương Lao động hạng I

Đào tạo và Mở rộng quan hệ
Đào tạo
Giáo viên được phân làm các tổ bộ môn chuyên trách Văn học, Sử học, Địa lý, GDCD, Ngoại ngữ, Toán học, Vật Lý, Hoá Học, Sinh Học, Kĩ thuật, Tin Học, Thể dục. Ngoài ra còn có các phòng ban chức năng khác: Công đoàn, Đoàn Thanh niên. Trường có tổng cộng 68 phòng học chia ra làm 3 khối 10-11-12 kèm thêm các phòng khu vực chức năng như Thư viện, phòng thí nghiệm, Phòng vi tính, Phòng Bộ môn, Phòng thực hành, Phòng Đồ dùng DH, Phòng tập Judo, Phòng gym, hồ bơi. Năm học 2012-2013 trường có 15 lớp 10, 15 lớp 11 và 16 lớp 12.

Đổi mới
Từ những năm cuối của thập kỉ trước, trường Trung học phổ thông Minh Khai đã trở thành những trường tiên phong trong phương pháp giảng dạy với hàng loạt đổi mới mà nổi bật trong đó là áp dụng các phương pháp dạy học tối ưu hiện tại cùng việc ứng dụng công nghệ thông tin vào thiết kế bài giảng. Với sự phát triển công nghệ thông tin trong trường học, năm 2004, trường đã được tập đoàn INTEL (Mỹ) mời tham gia các dự án và phương pháp học tập mới. Tiếp đến, tập đoàn VVOB (Bỉ) và Microsoft tiếp tục đề nghị trường tham gia dự án học tập khác vào các năm kế.

Các dự án nhanh chóng nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của các học sinh và giáo viên. Thành công được ghi nhận bằng việc cựu chủ tịch tập đoàn INTEL toàn cầu - Craig Barrett, thứ trưởng Bộ Giáo dục Nguyễn Tấn Phát cùng nhiều quan chức cấp cao viếng thăm ngày 27 tháng 02 2006. Năm 2008, tập đoàn VVOB mời tổ Vật lý tham gia ghi hình một tiết học để làm tư liệu mẫu cho tất cả các quốc gia trên thế giới có tham gia dự án.

Năm 2003, trường được đưa vào danh mục của 55 công trình đề nghị điều tra xác lập di tích kiến trúc cổ của Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh

Mở rộng quan hệ
Giao lưu và liên kết giáo dục
Hằng năm trường đều đón tiếp hai phái đoàn từ các trường Pháp sang thăm, và gửi hai lượt học sinh sang Pháp giao lưu học tập.
Ngoài việc liên kết với các trường Pháp, trường còn liên kết với các tổ chức giáo dục Đức và gửi học sinh sang Đức giao lưu học tập hằng năm.
Trường còn kết nối với các đại học lớn trên thế giới như Thái Lan, Nhật Bản, Đài Loan và Singapore... hợp tác liên kết đào tạo. Cho phép các trường thuộc Đại học Quốc gia Singapore và Đại học Công nghệ Nanyang tổ chức các buổi hội thảo mời gọi du học tại Singapore.

Các trường liên kết
Hiện trường đang kết nghĩa với khoảng 20 trường Pháp và 1 trường Úc.
Albert Camus (Paris), Jean-Moulin (Lyon)...
2008-2009: kết nghĩa với trường Trung học Canley Vale, Úc.

Nhân vật tiêu biểu
Học sinh tiêu biểu
Nguyễn Thị Diệu.
Lê Đoan, nhà báo nữ đầu tiên ngã xuống chiến trường miền Nam.
Mẹ Việt Nam anh hùng Bùi Thị Mè (1921), nguyên Thứ trưởng Bộ Thương binh - Xã hội Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam
Nguyễn Ngọc Dung, đại sứ Việt Nam đầu tiên tại Liên Hiệp Quốc, nguyên Vụ trưởng Vụ báo chí Bộ Ngoại giao.
Trương Mĩ Lệ, nguyên phó ban tổ chức Thành Ủy.
Võ Thị Thắng, Tổng cục trưởng Tổng cục du lịch.
Đoàn Lê Hương, Chủ tịch Hội chữ thập đỏ Việt Nam.
Lê Tú Cẩm, phó giám đốc Sở Văn hóa - Thông tin Thành phố Hồ chí Minh.
Anh hùng lao động Nguyễn Thị Ngọc Phượng, giám đốc Bệnh viện Phụ sản Thành phố Hồ Chí Minh.
Phạm Uyên Nguyên, giám đốc công ty Chứng khoán Bảo Việt Thành phố Hồ Chí Minh.
Nguyễn Anh Nguyên, phó tổng giám đốc Công ty Unilever Việt Nam.
Bà Vũ Kim Hạnh - Nhà báo
Đàm Loan, diễn viên.
Thiệu Ánh Dương, luật sư, diễn viên.
Nguyễn Thị Tú.
Phạm Thị Yên.
Hồ Thị Chí.
Nguyễn Thị Chơn.
Mã Thị Chung.
Bùi Thị Nga.
Kiều Thị Nghê.
Nguyễn Thị Hồng Vân.
Lê Thị Phương Thảo.
Ánh Tuyết.
Bà Tùng Long (hay Lê Thị Bạch Vân), nhà văn, nhà giáo.
PGS.TS Vũ Thị Nhung.
Minh Thư, ca sĩ.
Sỹ Luân, Nhạc sĩ, ca sĩ, người dẫn chương trình.
Ngô Mỹ Uyên, Người mẫu quốc tế Ai Cập, ảo thuật gia.
Nhan Cẩm Trí, Người dẫn chương trình truyền hình.
Thanh Ngọc và Thuý Nga, ca sĩ của nhóm hát Mắt Ngọc.
Minh Thuận, ca sĩ, diễn viên điện ảnh.
Trần Nguyên Cát Vũ (nghệ danh Tim), ca sĩ.
Vũ Long, diễn viên truyền hình.
Ông Cao Thắng, ca sĩ
Nguyễn Hoàng Phúc (Dustin Nguyễn) - VJ kênh truyền hình MTV.

Giáo viên tiêu biểu
cô Trần Thị Tỵ, cựu hiệu trưởng
Cô Nguyễn Thị Thanh Tâm, cựu hiệu trưởng
cô Nguyễn Bạch Hồng
cô Phạm Thị Thiệt
cô Dương Thị Trúc Bạch,nguyên hiệu trưởng
cô Nguyễn Thị Kim Hoa, nguyên hiệu phó
thầy Trần Văn Khánh, nhà giáo ưu tú và hiệu phó
cô Quyền Thị Kim Yến - tổ trưởng tổ Lý, nhận giải thưởng Võ Trường Toản lần I, 1998
cô Nguyễn Thị Phi Hồng - tổ trưởng tổ Văn, nhận giải thưởng Võ Trường Toản lần V, 2002
cô Trần Thị Ngọc Hoài - nguyên tổ trưởng tổ Sử, nhận giải thưởng Võ Trường Toản lần VII, 2004
cô Hoàng Thuý Anh - tổ trưởng tổ Sinh, nhận giải thưởng Võ Trường Toản lần VIII, 2005
cô Trần Thị Thu Thủy - tổ trưởng tổ Hóa, nhận giải thưởng Võ Trường Toản lần X, 2007
cô Cao Ngọc Phương Trinh và Trần Vũ Thị Hiếu Hạnh
Cùng nhiều giáo viên nhận được bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giáo dục, Chủ tịch ủy ban nhân dân...

Văn hoá
Văn học
Nhạc sĩ Phạm Duy trong bài Con đường tình ta đi có nhắc tới người tình học ở Trưng Vương, và sau đó là Gia Long:
Hỡi người tình Gia Long,
Hỡi người trong cuộc sống
Con đường này xin dâng
Cho người bình thường

Màu áo tím, hay được viết gọn là Áo tím Gia Long đã gợi hứng cho nhiều nghệ sĩ sáng tác. Như bài thơ Hoa Trắng Thôi Cài Trên Áo Tím của Kiên Giang Hà Huy Hà:
Mười năm trước em còn đi học
Áo tím điểm tô đời nữ sinh
Hoa trắng cài duyên trên áo tím
Em là cô gái tuổi băng trinh.

Và bài hát "Người yêu của lính" của Trần Thiện Thanh:
Hỡi người em gái Gia Long ơi
Hỡi người em chốn xa xôi
Áo trinh thơm mùi giấy
Có khi anh ngỡ là mình quen nhau từ kiếp trước
Đến bây giờ mơ ước tròn tơ duyên
Để má em thêm hồng.

Điện ảnh - Truyền hình
Với dáng vẻ uy nghi cổ kính, trường Trung học Phổ thông Minh Khai từng nhiều lần được chọn làm bối cảnh cho các xuất phẩm điện ảnh và truyền hình, trong đó có thể kể đến các phim:
Mười: Truyền thuyết về bức chân dung, ra mắt năm 2007 (cảnh mở màn)
Phần ba của Kính vạn hoa, ra mắt hè 2008