Rùng Xà Nu - Chương 4 (Nguyễn Trung Thành)

Tiếng cụ Mết vang vọng, như dội lại từ cái đêm xa xôi ấy.
- ...Cũng như đêm nay đây, quanh cái bếp này đây. Trời cũng mưa nhỏ lấm tấm như thế này. Tôi ngồi chỗ này, đúng chỗ này. Thằng Tnú ngồi chỗ này. Còn con Mai thì ngồi đây, chỗ con Dít ngồi bây giờ... Phải không, Tnú?
Phải rồi! Tất cả cũng in hệt như thế này. Cũng mưa lấm tấm đều đều trên lá vả, cũng lửa xà nu cháy giần giật, cũng máng nước đầu làng lách tách trong đêm khuya. Dân làng cũng tụ tập tất cả ở đây để mừng Tnú thoát ngục Công Tum trở về. Mai cũng ngồi trước mặt Tnú như vậy đấy, cũng đôi mắt có hai hàng lông mày đậm đến che tối cả tròng đen long lanh, ừ có lẽ đôi mắt đó ít trang nghiêm hơn, chứa chất nhiều yêu thương hơn, nhưng cũng bình thản như vậy, cứng rắn như vậy đó. Và cụ Mết không kể chuyện như bây giờ. Cụ chỉ nói:
- Mai, đưa cái giấy của anh Quyết đây. Tnú, đọc lên cho cả làng nghe.
Sau khi Tnú bị bắt ít lâu, anh Quyết chuyển sang huyện Bảy rồi hy sinh ở đó. Anh bị thương nặng trong một trận phục kích, đưa về trong rừng thì chết. Trước khi chết, anh gửi cho làng Xô Man bức thư này. Tnú cầm mảnh giấy soi lên ánh lửa xà nu:
"Em Tnú, em Mai và đồng bào Xô Man. Tui chết. Người còn sống phải chuẩn bị giáo, mác, vụ, rựa, tên, ná. Giấu kỹ trong rừng, đừng cho giặc lấy. Sẽ có ngày dùng tới.
Còn Tnú phải học chữ cho giỏi, thay tui làm cán bộ..."

Ừ, cũng đông đủ như thế này đây. Cụ Tâng, anh Pre, chị Blum, bà Prôi, cụ Leng. Chỉ khác là còn có Mai. Tnú đọc giấy anh Quyết rồi cả làng đốt đuốc xà nu, theo cụ Mết, đi dưới mưa. Đêm càng khuya mưa càng nặng hạt, họ vào rừng lấy giáo, mác, vụ, rựa đã giấu kỹ từ ngày được thư anh Quyết. Tnú đi ba ngày lên núi Ngọc Linh, nhưng không mang về một xà lét đá trắng làm phấn như ba năm trước. Anh mang về một gùi nặng đá mài. Núi Ngọc Linh, trên ngọn của nó, có một mỏ đá mài đủ dùng cho một trăm cuộc khởi nghĩa.
Đêm đêm, làng Xô Man thức, mài vũ khí. Ban ngày thì theo cụ Mết đi phát hết các rẫy củ, trồng pom chu và sắn, xanh mượt cả núi rừng...
Tin làng Xô Man mài giáo đến tai bọn giặc ở đồn Đác Hà. Giữa mùa suốt lúa, chúng kéo về một tiểu đội, vừa đúng lúc đứa con trai đầu lòng của Mai và Tnú ra đời. Cũng thằng chỉ huy năm trước, thằng Dục, nó đội mũ đỏ màu máu. Nó gầm lên:
- Lại thằng Tnú chứ không ai hết. Con cọp đó mà không giết sớm, nay nó làm loạn rừng núi này rồi.
Cụ Mết và Tnú dẫn thanh niên lánh vào rừng. Họ không đi đâu xa, chỉ luẩn quẩn các gốc cây, hốc đá quanh làng, bám sát giặc. Chúng nó đóng lại trong làng bốn đêm. Ngọn roi của nó không từ một ai. Tiếng kêu khóc dậy cả làng. Thằng Dục lăm lăm khẩu súng lục:
- Đứa nào ra khỏi làng bắt được bắn chết ngay tại chỗ!
Không ai lọt ra được. Chỉ có con Dít nhỏ lanh lẹn, cứ sẩm tối lại bò theo máng nước đem gạo ra rừng cho cụ Mết, Tnú và thanh niên. Tảng sáng ngày thứ tư thì chúng bắt được con bé khi nó ở ngoài rừng về. Chúng để con bé đứng giữa sân, lên đạn tôm-xông rồi từ từ bắn từng viên một, không bắn trúng, đạn chỉ sượt qua tai, sém tóc, cày đất quanh hai chân nhỏ của Dít. Váy nó rách tượt từng mảng. Nó khóc thét lên, nhưng rồi đến viên thứ mười, nó chùi nước mắt, từ đó im bặt. Nó đứng lặng giữa bọn lính, cứ mỗi viên đạn nổ, cái thân hình mảnh dẻ của nó lại giật lên một cái nhưng đôi mắt nó thì vẫn nhìn bọn giặc bình thản lạ lùng, bình thản như đôi mắt chị bí thư bây giờ vậy.

Không làm gì được con bé, thằng Dục dùng đến nước đòn cuối cùng. Nó bắt Mai.
- Bắt được con cọp cái và cọp con, tất sẽ dụ được cọp đực trở về.
Tnú nghe rõ câu nói đó của thằng Dục. Anh nấp ở gốc cây cạnh máng nước đầu làng. Từ chỗ ấy nhìn thấy sân làng rõ mồn một. Hai bàn tay anh bíu chặt lấy gốc cây khi bọn lính gồm mười thằng dẫn Mai ra giữa sân. Mai địu con trên lưng, thằng bé chưa được một tháng. Ai cũng bảo nó giống Tnú lạ lùng. Không đi Công Tum mua vải được, Tnú phải xé đôi tấm dồ của mình ra làm tấm choàng cho Mai địu con. Thằng bé nằm trong tấm choàng ấy, ngủ say trên lưng mẹ.
Thằng Dục hỏi:
- Chồng mày ở đâu, con mọi Cộng sản kia?
Mai xốc lại đứa con trên lưng, giương đôi mắt to nhìn thằng Dục.
- Mày câm à, con chó cái! - Nó quát bọn lính - Đứng ỳ ra đó à!
Một thằng lính to béo nhất liếc mắt nhìn thằng Dục, tay cầm một cây sắt dài bước tới cạnh Mai. Nó lè lưỡi liếm quanh một lượt, rồi chậm rãi giơ cây sắt lên. Mai thét to một tiếng. Chị vội tháo tấm địu, vừa kịp lật đứa con ra phía bụng thì cũng vừa lúc cây sắt giáng xuống sống lưng.
- Thằng Tnú ở đâu, hả?
Cây sắt thứ hai đập vào trước ngực Mai, chị lật đứa bé ra sau lưng. Nó lại đánh sau lưng, chị lật thằng bé ra trước ngực. Trận mưa cây sắt mỗi lúc một dồn dập. Không nghe thấy tiếng thét của Mai nữa. Chỉ nghe đứa bé khóc ré lên một tiếng rồi im bặt. Chỉ còn tiếng cây sắt nện xuống hừ hự.
Tnú bỏ gốc cây của anh. Đó là một cây vả. Anh đã bứt đứt hàng chục trái vả mà không hay. Anh chồm dậy. Một bàn tay níu anh lại. Tiếng cụ Mết nặng trịch:
- Không được, Tnú! Để tau!
Tnú gạt ông cụ ra. Ông cụ nhắc lại:
- Tnú!
Tnú quay lại. Ông cụ không nhìn ra Tnú nữa. Hai con mắt anh bây giờ là hai cục lửa lớn. Ông cụ buông vai Tnú ra
o O o
Một tiếng thét dữ dội. Tnú đã nhảy xổ vào giữa bọn lính. Anh không biết anh đã làm gì. Chỉ thấy thằng lính giặc to béo đã nằm ngửa ra sân, thằng Dục tháo chạy vào nhà ưng. Tiếng lên đạn lách cách quanh anh. Rồi Mai ôm đứa con chúi vào ngực anh. Hai cánh tay rộng lớn như hai cánh lim chắc của anh ôm chặt lấy mẹ con Mai.
- Đồ ăn thịt người, tau đây, Tnú đây!...
Tnú không cứu sống được Mai.
- ...Ừ, Tnú không cứu sống được mẹ con Mai...
Tiếng ông cụ Mết vẫn trầm và nặng. Ông cụ vụng về trở tay lau giọt nước mắt. Bỗng nhiên ông cụ nói to lên:
- Tnú không cứu sống được vợ, được con. Tối đó, Mai chết. Còn đứa con thì đã chết rồi. Thằng lính to béo đánh một cây sắt vào ngang bụng nó, lúc mẹ nó ngã xuống, không kịp che cho nó. Nhớ không, Tnú, mày cũng không cứu sống được vợ mày. Còn mày thì bị chúng nó bắt, mày chỉ có hai bàn tay trắng, chúng nó trói mày lại. Còn tau thì lúc đó tau đứng sau gốc cây vả. Tau thấy chúng nó trói mày bằng dây rừng. Tau không nhảy ra cứu mày. Tau cũng chỉ có hai bàn tay không. Tau không ra, tau quay đi vào rừng, tau đi tìm bọn thanh niên. Bọn thanh niên thì cũng đã đi vào rừng, chúng nó đi tìm giáo mác. Nghe rõ chưa, các con, rõ chưa? Nhớ lấy, ghi lấy. Sau này tau chết rồi, bay còn sống phải nói lại cho con cháu: chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo!...
Chúng nó trói chặt Tnú bằng dây rừng, khiêng ném vào góc nhà ưng rồi kéo đi ăn thịt con heo của anh Brôi.
Tnú nằm trong góc nhà. Bóng tối đã dày đặc. Anh suy nghĩ, ngạc nhiên tự thấy mình rất bình thản: "Đứa con chết rồi. Mai chắc cũng chết rồi. Tnú cũng sắp chết. Ai sẽ làm cán bộ? Đến khi có lệnh Đảng cho đánh, ai sẽ làm cán bộ lãnh đạo dân làng Xô Man đánh giặc? Cụ Mết đã già. Được, còn có bọn thanh niên. Rồi con Dít sẽ lớn lên. Con bé ấy còn vững hơn cả chị nó. Không sao... Chỉ tiếc cho Tnú. Tnú không sống được tới ngày cầm vũ khí đứng dậy với dân làng..."
Thằng Dục không giết Tnú ngay. Nó đốt một đống lửa ở nhà ưng, lùa tất cả dân làng tới, cởi trói cho Tnú, rồi nói với mọi người:
- Nghe nói chúng mày đã mài rựa, mài giáo cả rồi, phải không? Được, đứa nào muốn cầm rựa, cầm giáo thì coi bàn tay thằng Tnú đây!
Nó hất hàm ra hiệu cho thằng lính to béo nhất. Chúng nó đã chuẩn bị sẵn cả. Thằng lính mở tút se, lấy ra một nhúm giẻ. Giẻ đã tẩm dầu xà nu. Nó quấn giẻ lên mười đầu ngón tay Tnú. Rồi nó cầm một cây lửa. Nhưng thằng Dục bảo:
- Để đó cho tau!
Nó giật lấy cây lửa.
Tnú không kêu rên một tiếng nào. Anh trợn mắt nhìn thằng Dục. Nó cười sằng sặc. Nó gí cây lửa lại sát mặt anh:

- Coi kỹ cái mặt thằng Cộng sản muốn cầm vũ khí này xem sao! Số kiếp chúng mày không phải là số kiếp cầm giáo mác. Bỏ cái mộng cầm giáo mác đi, nghe không!
Một ngón tay Tnú bốc cháy. Hai ngón, ba ngón. Không có gì đượm bằng nhựa xà nu. Lửa bắt rất nhanh. Mười ngón tay đã thành mười ngọn đuốc.
Tnú nhắm mắt lại, rồi mở mắt ra, nhìn trừng trừng.
Trời ơi! Cha mẹ ơi! Anh không cảm thấy lửa cháy ở mười đầu ngón tay nữa. Anh nghe lửa cháy trong lồng ngực, cháy ở bụng. Máu anh mặn chát ở đầu lưỡi. Răng anh đã cắn nát môi anh rồi. Anh không kêu rên. Anh Quyết nói: "Người Cộng sản không thèm kêu van..." Tnú không thèm, không thèm kêu van. Nhưng trời ơi! Cháy! Không, Tnú sẽ không kêu! Không!
Tiếng cười giần giật của thằng Dục. Các cụ già chồm dậy. Bọn lính gạt ra. Tiếng kêu ré của đồng bào. Tiếng chân ai rầm rập quanh nhà ưng. Ai thế?

Tnú thét lên một tiếng. Chỉ một tiếng thôi. Nhưng là tiếng thét vang dội. Tiếp theo là tiếng "Giết!". Tiếng chân người đạp trên sàn nhà ưng rào rào. Tiếng bọn lính kêu thất thanh. Tiếng cụ Mết ồ ồ: "Chém! Chém hết!" Cụ Mết, đúng rồi, cụ Mết đã đứng đấy, lưỡi mác dài trong tay. Thằng Dục nằm dưới lưỡi mác của cụ Mết. Và thanh niên, tất cả thanh niên trong làng, mỗi người một cây rựa sáng loáng, những cây rựa mài bằng đá mà Tnú mang từ đỉnh núi Ngọc Linh về...
Tiếng anh Brôi nói, trầm tĩnh:
- Tnú! Tnú! Tỉnh dậy chưa? Đây này, chúng tôi giết hết rồi. Cả mười đứa, đây này! Bằng giáo, bằng mác. Đây này!
Lửa đã tắt trên mười đầu ngón tay Tnú. Nhưng đống lửa xà nu giữa nhà vẫn đỏ. Xác mười tên giặc ngổn ngang quanh đống lửa đỏ.
Cụ Mết chống giáo xuống sàn nhà, tiếng nói vang vang:
- Thế là bắt đầu rồi. Đốt lửa lên! Tất cả người già, người trẻ, người đàn ông, người đàn bà, mỗi người phải tìm lấy một cây giáo, một cây mác, một cây vụ, một cây rựa. Ai không có thì vót chông, năm trăm cây chông! Đốt lửa lên!
Tiếng chiêng nổi lên...
Đứng trên đồi xà nu gần con nước lớn, suốt đêm nghe cả rừng Xô Man ào ào rung động. Và lửa cháy khắp rừng...


o O o
Không ai nhận thấy đêm đã khuya. Mưa mỗi lúc một nặng hạt.

Cụ Mết ngừng, nhìn mọi người. Chòm râu trên ngực cụ rung rung:
- Đó, tau kể đã hết. Làng Xô Man cầm giáo từ đêm đó, Tnú cũng ra đi từ đó. Lành mười ngón tay rồi nó ra đi. Lành thật, ngón nào cũng cụt một đốt, nhưng còn hai đốt cũng cầm giáo, bắn súng được. Thằng Tnú đi tìm Cách mạng. Nghe nói bên kia núi Ngọc Linh cũng có thằng Dục, người bên đó cũng nổi dậy rồi. Làng phái nó đi tìm. Nó đi từ đó đến giờ... Cha mẹ mày, đi lâu thế! Để cho lũ con gái chúng nó lớn lên chẳng còn thằng thanh niên nào cho nó bắt chồng!... Thôi, tau kể hết rồi đó. Bây giờ đến mày. Ba năm nay mày đi, mày đã làm xấu hổ cái làng Xô Man này những gì, kể cho bà con đây nghe nào! Mày đã làm những gì, con! Giết được mấy thằng Diệm, thằng Mỹ rồi?
Tnú đứng dậy. Anh bước tới trước bếp lửa, đứng lặng hồi lâu. Biết kể gì đây. Lòng anh tràn ngập thương yêu. Anh nói:
- Cụ Mết! Đồng bào! Tui... Ừ, tui đã gặp thằng Dục rồi...
- Thằng Dục à? Nó ở đâu?
- Nó ở trong đồn.
- Mày giết nó chưa?
- Giết rồi!
- Ừ, mày cho nó ăn cái đạn này chứ?
- Không.
- Sao thế?
Tnú cởi khẩu súng ở vai ra, để xuống một bên.
- Thế này: bữa đó đánh đồn. Lính nó, mình giết hết.
- Sạch à?
- Sạch. Chỉ còn thằng chỉ huy dưới hầm. Kêu nó không lên. Bỏ lựu đạn, nó có ngách. Người chỉ huy mình hỏi: - Ai xuống? - Tui xuống. Tối lắm. Tui mò thấy nó. Nó bắn. Tui giật được súng nó. Nó vật tui. Nhưng tui mạnh hơn. Tui tống đầu gối lên ngực nó. Tui bấm đèn pin lên mặt nó. - Dục, mày có nhớ tau không? - Nó lắc đầu. - Được, đây này, hai bàn tay tau đây này, nhớ chưa? Tau vẫn cầm được súng! Mắt nó trắng dã. Tui nói: Này tau có súng đây, tau có cả dao găm đây. Nhưng tau không giết mày bằng súng, tau không đâm mày bằng dao, nghe chưa? Dục! Tau giết mày bằng mười ngón tay cụt này thôi!
Dít hỏi, bình thản:
- Chết chớ?
- Chết rồi.
- Nhưng có đúng thằng Dục không?
- Đúng chớ... Chúng nó đứa nào cũng là thằng Dục.
Cụ Mết cũng đứng dậy, cụ lại đặt bàn tay nặng như sắt lên vai Tnú:
- Được! Hà hà...
Theo tiếng cười của ông cụ, tiếng cười nói xôn xao lại rộn cả căn nhà nhỏ.
Đại bác từ đồn giặc bắn vào đồi xà nu ngoài con nước lớn, nhưng chẳng ai nghe thấy, tiếng cười tiếng nói át cả tiếng súng.
Tnú lại ra đi. Cụ Mết và Dít đưa anh ra đến rừng xà nu gần nước lớn. Trận đại bác đêm qua đã đánh ngã bốn năm cây xà nu to. Nhựa ứa ra ở những vết thương đang đọng lại, lóng lánh nắng hè. Quanh đó vô số những cây con đang mọc lên. Có những cây mới nhú khỏi mặt đất, nhọn hoắt như những mũi lê.
Ba người đứng ở đấy nhìn ra xa. Đến hút tầm mắt, cũng không thấy gì khác ngoài những rừng xà nu nối tiếp chạy đến chân trời...