Dọc theo chiều dài hình chữ S của đất nước Việt Nam xinh đẹp, ta sẽ bắt gặp rất nhiều những loài cây quen thuộc và gẫn gũi như: dưa hấu, mít, nhãn, xoài ở miền Bắc; sầu riêng, mãng cầu ở miền Nam ... Và không thể không kể đến cây dừa. Dừa là một loại cây vô cùng quen thuộc với người dân Việt Nam. Đặc biệt, dừa còn là loài cây không thể thiếu trong đời sống hằng ngày của người dân xứ Nam này. Dừa đóng một vai trò vô cùng thiết yếu và quan trọng đối với cuộc sống thường nhật của chúng ta.

     Dừa là loại cây thuộc loại cây ở vùng ôn đới. Dừa có thể chịu được thời tiết ở nhiều vùng, miền và địa hình khác nhau. Dừa có thể được trồng ở chỗ có nhiều cát, gió như ở bãi biển, hoặc cũng có thể trồng ở vùng nội địa ở trong đất liền. Dừa là loại cây có thân thẳng đứng. Dừa rất cao. Chiều cao trung bình của một cây dừa rơi vào khoảng 5m – 6m. Thân dừa cao, thẳng và trơn. Thân dừa không có là mà nhẵn bóng giống như thân cây cau. Rễ dừa rất chắc, có thể ăn sâu vào trong lòng đất mẹ, hút chất dinh dưỡng để nuôi cây. Lá dứa thuộc loại lá bản to. Lá dừa có màu xanh, to và mọc thành từng khóm dày. Điều thú vị nhất ở cây dừa đó chính là quả dừa. Quả dừa tùy từng loại. Loại lấy nước thì vỏ bên ngoài có màu xanh lá cây đậm, cùi bên trong mỏng và mọng nước. Loại lấy cùi thì vỏ bên ngoài có màu nâu, thớ vỏ hơi cứng và cùi dày, ít nước và nước của loài dừa này thường là chua, không ngọt như loại dừa lấy nước.

     Dừa là loại cây có rất nhiều công dụng. Lá dừa có thể dùng để gói xôi, vừa giữ được mùi thơm của xôi hay giúp cho xôi có thêm hương thơm của cỏ cây tự nhiên vừa có thể bảo vệ môi trường, hạn chế được việc sử dụng những bao nilon khó có thể phân hủy. Qủa dừa có thể dùng để lấy nước. Nước dừa là một sản phẩm được mọi người ưa chuộng và vô cùng thích sử dụng bởi nước dừa không quá ngọt và cũng không quá nhiều dinh dưỡng, nó thanh, nhẹ và mát. Rất thích hợp uống vào những thời tiết oi nóng. Dừa còn được dùng để chiết xuất thành các loại chăm sóc da rất tốt cho chị em phụ nữ. Đặc biệt là cùi dừa có rất nhiều công dụng. Nó có thẻ dùng để làm mứt dừa. Mứt dừa là món ăn không thể thiếu của người Việt Nam trong lễ hội, và nhất là trong những dịp Tết đến xuân về. Cùi dừa còn có thể kho với thịt ba chỉ rất ngon và ngậy. Đây là một món ăn phổ biến trong bữa cơm của mỗi gia đình Việt Nam.

    Như vậy, cây dừa có rất nhiều những công dụng có ích trong cuộc sống của chúng ta. Nó không chỉ tô điểm cho vẻ đẹp của đất nước quê hương mình mà còn có những công dụng vô cùng hữu ích trong cuộc sống của chúng ta.
^^

Dừa là một loại cây trồng phổ biến ở các vùng quê khắp cả đất nước, đặc biệt tập trung nhiều ở các miền ven biển nước ta. Cây dừa đóng góp rất nhiều lợi ích vào trong đời sống của con người, trở thành cây trồng quen thuộc, hữu ích và kinh tế cao.

Dừa có nguồn gốc ở khu vực đông nam châu Á, sau đó trở nên phổ biến khắp thế giới nhờ những dòng chảy của biển mang quả dừa khô đi đến mọi nơi. nhờ khả năng chịu hạn, sức sống bền bỉ, giúp cây dừa trở thành loại cây định cư bên các bờ biển nhiệt đới một cách tương đối dễ dàng. Thậm chí, tại các vùng núi cao, cây dừa vẫn phát triển tốt.

Dừa là một loài cây trong họ Cau, thuộc loại cây lớn, thân đơn trục, có thể cao tới 30m, với các lá đơn xẻ thùy lông chim một lần, cuống và gân chính dài 4 – 6 m, các thùy với gân cấp hai có thể dài 60 – 90cm; lá kèm thường biến thành bẹ dạng lưới ôm lấy thân; các lá già khi rụng để lại vết sẹo trên thân.

Ở nước ta, cây dừa phát triển rất phong phú. Căn cứ vào hình thức bên ngoài hoặc đặc trong bên trong quả, hoặc vùng miền phát triển, người ta phân dừa thành nhiều loại: Dừa xiêm, dừa bị, dừa nếp, dừa dâu, dừa dứa, dừa sáp. Các giống dừa trồng phổ biến ở địa phương có dừa ta, dừa dâu, dừa lửa, dừa xiêm, dừa cỏ, dừa Tam Quan, dừa lùn.

Hoa của dừa là loại tạp tính (có cả hoa đực lẫn hoa cái và hoa lưỡng tính), với cả hoa đực và hoa cái trên cùng một cụm hoa. Dừa ra hoa liên tục với hoa cái tạo ra hạt. Dừa là loại quả khô đơn độc được biết đến như là quả hạch có xơ. vỏ quả ngoài thường cứng, nhẵn, nổi rõ 3 gờ, lớp vỏ quả giữa là các sợi xơ gọi là xơ dừa và bên trong nó là lớp vỏ quả trong hay gáo dừa hoặc sọ dừa, lớp vỏ quả trong hóa gỗ, khá cứng, có ba lỗ mầm có thể nhìn thấy rất rõ từ phía mặt ngoài khi bóc hết lớp vỏ ngoài và vỏ giữa (gọi là các mắt dừa). Thông qua một trong các lỗ này thì rễ mầm sẽ thò ra khi phôi nảy mầm. Bám vào thành phía trong của lớp vỏ quả trong là vỏ ngoài của hạt với nội nhũ dạng anbumin dày, là lớp cùi thịt, gọi là cùi dừa, nó có màu trắng và là phần ăn được của hạt.

Có lẽ trong tất cả các loại cây trái ở Việt Nam, cây dừa là loại cây cống hiến cả cuộc đời mình cho con người. Tất cả các phần của quả dừa và cây dừa đều có thể được sử dụng. Không một chi tiết nào trên thân dừa lại không có chỗ dùng. Rễ dừa dùng để làm chất đốt, có nơi còn làm thuốc nhuộm. Lá dừa dùng để lợp nhà, gói bánh dừa, tàu dừa chặt ngắn lá dùng để trang trí nhà rạp, cổng hoa trong những tiệc cưới ở làng quê. Lá dừa khô được bó lại thành cây làm đuốc soi đường trong những vùng sâu thiếu thốn ánh đèn phố thị. Sông lá dùng để đan những giỏ hoa giỏ đựng trái cây trông rất thanh mảnh và trang trọng.

Thân dừa thường dùng để bắc ngang con mương nhỏ làm cầu. Sau khi bào bỏ lớp vỏ bên ngoài, người ta lấy thân làm cột, làm kèo xây nhà, hoặc sáng tạo ra các mặt hàng thủ công mĩ nghệ khác hoặc làm chén đũa… Bông dừa tươi được hái xuống để cắm trang trí, vừa thanh nhã vừa lạ mắt.

Bông dừa già cắt khúc kết lại với nhau làm thành giỏ hoa, chụp đèn treo tường có giá trị thẩm mĩ cao. Đọt dừa non hay còn gọi là củ hủ dừa là một thứ thức ăn độc đáo. Có thể làm gỏi, lăn bột, xào,… rất thích hợp với người ăn chay. Thậm chí ngay cả con sâu sống trên cây dừa (còn gọi là đuông dừa) cũng là một thứ món ăn ngon. Tuy nhiên, thứ có giá trị nhất vẫn là trái dừa. Trái dừa tươi được chắt ra lấy nước giải khát, có công năng hạ nhiệt, giải độc. Dừa khô có nhiều công dụng hơn nữa.

Nước dừa dùng để kho cá, kho thịt, thắng nước màu, cơm dừa rám dùng để làm mứt, cơm dừa dày được xay nhuyễn, vắt nước cốt làm kẹo dừa, nấu dầu dừa, làm xà phòng. Bã dừa dùng làm bánh dầu, để bón phân hoặc làm thức ăn cho gia súc. Gáo dừa được sử dụng làm than hoạt tính, chất đốt hoặc làm các mặt hàng thủ công mĩ nghệ rất được ưa chuộng ở các nước phương Tây. Xơ dừa được đánh tơi ra dùng làm thảm, làm nệm, làm dép đặc trị cho những người bệnh thấp khớp hoặc bện làm dây thừng, lưới bọc các bờ kè chống sạt lở ven sông.

Các sản phẩm của dừa còn được làm thuốc chữa bệnh, đồ mĩ nghệ và các vật dụng đồ đạc hết sức tiện lợi và bền bỉ. Tại một số nước, trái dừa còn là vật phẩm dâng lên các vị thần trong những ngày lễ quan trọng. Cây dừa, quả dừa và tên gọi của nó là là biểu trưng cho sự tinh khiết, sức sống bền bỉ, có ý nghĩa biểu thị cho sự an lành.

Dừa phát triển tốt trên đất pha cát và có khả năng chống chịu mặn tốt cũng như ưa thích các nơi sinh sống có nhiều nắng và lượng mưa bình thường (750 – 2.000 mm hàng năm), điều này giúp dừa trở thành loại cây định cư bên các bờ biển nhiệt đới một cách tương đối dễ dàng. Dừa cần độ ẩm cao đế có thể phát triển một cách tối ưu nhất, điều này lí giải tại sao nó rất ít khi được tìm thấy trong các khu vực có độ ẩm thấp (ví dụ khu vực Địa Trung Hải), thậm chí cả khi các khu vực này có nhiệt độ đủ cao.

Nó rất khó trồng và phát triển trong các khu vực khô cằn. Khi quả còn non thì lớp vỏ rất cứng, nhưng quả dừa non hiếm khi rụng, ngoại trừ khi bị bệnh như nấm chẳng hạn hoặc do chuột, dơi,… phá hoại. Trong thời gian quả rụng tự nhiên, lớp vỏ trở thành màu nâu và xơ dừa trở nên mềm và khô hơn, như thê quả sẽ ít bị hư hại khi rụng.

Dừa được trồng nhiều ở nhiều nơi từ Bắc chí Nam, nhất là các vùng duyên hải. Cây dừa đã trở thành một hình ảnh quen thuộc trong cuộc sống của nhân dân ta. Có thể thấy điều này qua các bức tranh dân gian Đông Hồ hoặc các lễ hội hái dừa ở vùng đồng bằng tư Nam Bộ. Trái dừa luôn có mặt trong mâm ngũ quả thờ cúng trong ngày Tết cổ truyền.

Từ bao đời nay, cây dừa vẫn bền bỉ, kiên trung với đất, với người, dâng cho cuộc sống biết bao hoa thơm trái ngọt. Cây dừa là biểu tượng của sức sống phi thường, lòng quả cảm, đức hi sinh mà con người Việt Nam đời đời gắn bó, trân trọng và biết ơn.

“Dừa xanh đứng sừng sững giữa trời
Đem thân mình hiến cho đời thủy chung”.

Cây dừa cứ thế tự nhiên đi vào thơ ca văn chương. Dừa xanh đã trở thành loài cây quen thuộc, gắn bó với người dân Việt Nam, đặc biệt là người dân miền trong.

Nguồn gốc của cây Dừa này không ai rõ, nhưng một số học giả cho rằng nó có nguồn gốc từ Đông Nam Châu Á và cũng có người cho rằng chúng có nguồn gốc từ miền tây bắc Nam Mỹ. Dừa phát triển tốt trên đất pha cát và có khả năng chống chịu mặn tốt cũng như nó ưa thích các nơi sinh sống có nhiều nắng và mưa. Vì vậy chúng đã trở thành người dân định cư không thể thiếu trên những bờ biển vùng nhiệt đới. Chúng gần như không thể sống được ở những vùng có nhiệt độ khắc nghiệt như Địa Trung Hải. Ở Việt Nam dừa xuất hiện nhiều ở các tỉnh miền Trung như Bến Tre, Cà Mau, Bình Định.

Thân dừa cao có những đốt như hổ vằn, thường có màu nâu sậm, đường kính khoảng 45cm, cây dừa khỏe cao đến 25m. Còn thân dừa lùn có màu xanh, nhiều đốt, đốt trên cùng là nơi xuất phát những phiến lá ôm lấy thân rồi tỏa ra. Mỗi cây dừa đều gồm: thân, lá, hoa, buồng, trái. Với những loại dừa cảnh, thân dừa thường có màu xanh, nhiều đốt, đốt trên cùng là nơi xuất phát những phiến lá ôm lấy thân rồi tỏa ra. Lá dừa to, có màu xanh, gồm nhiều tàu,khi già lá sẽ vàng dần rồi héo và có màu hơi nâu. Hoa dừa có màu trắng, nhỏ, kết thành chùm. Cây dừa ra hoa rồi kết trái, quả dừa có lớp vỏ dày bên ngoài. Bên trong mỗi lớp vỏ cứng là cùi dừa và nước dừa. Quả dừa khi mọc sẽ kết thành buồng, mỗi cây có rất nhiều buồng và mỗi buồng dừa có nhiều quả, trung bình mỗi buồng từ 5 đến 10 trái dừa, có buồng lại có hơn 15 trái.

Họ hàng nhà dừa rất phong phú và đa dạng.Kể đến như dừa xiêm: là loại có quả nhỏ, có màu xanh, nước dừa rất ngọt, thường dùng để uống. Dừa bị thì trái thường to, vỏ màu xanh đậm, thường được dùng trong chế biến thực phẩm. Dừa nếp lại có trái vàng xanh mơn mởn. Hay dừa sáp là loại có cơm dừa vừa xốp, vừa mềm mại lại dẻo như bột đã được nhào sệt, đồng thời lại có màu vàng đục như sáp. Mỗi loại dừa sẽ có cách sử dụng khác nhau tùy theo nhu cầu người dùng.

Dừa có nhiều công dụng. Người ta lấy thân dừa làm cột, làm kèo xây nhà, hoặc sáng tạo ra các mặt hàng thủ công mỹ nghệ khác hoặc làm chén đũa…Bông dừa tươi được hái xuống để cắm trang trí vừa tươi mát lại vừa duyên dáng và độc đáo. Bông dừa già cắt khúc kết lại với nhau làm thành giỏ hoa, chụp đèn treo tường là một trong những mặt hàng thẩm mỹ cao. Đọt dừa non hay còn gọi là củ hủ dừa là một thứ thức ăn dân giã mà lạ miệng. Có thể làm gỏi, xào rất thích hợp với người ăn chay. Trên thân dừa có những con đuông dừa sinh sống. Do ăn đọt dừa non nên đuông dừa béo múp míp. Người ta chế biến đuông thành nhiều món ăn khoái khẩu và bổ dưỡng. Và nó trở thành đặc sản kì lạ của nhiều nước có trồng dừa.

Tuy nhiên kết tinh đẹp nhất của cây dừa với tất cả những gì tinh túy lại là trái dừa. Trái dừa tươi được chắt ra lấy nước giải khát, có công năng hạ nhiệt, tốt cho hệ tiêu hoá, có thể dùng trong băng bó vết thương. Ngoài ra nước dừa dùng để chế biến món ăn kho cá, kho thịt, thắng nước màu, thổi xôi. Phần cùi dừa dùng để làm mứt, cơm dừa dày được xay nhuyễn, vắt nước cốt làm kẹo dừa, dầu dừa, làm xà phòng. Bã dừa dùng làm bánh dầu, để bón phân hoặc làm thức ăn cho gia súc. Phần vỏ cứng của trái dừa được sử dụng làm than hoạt tính, chất đốt hoặc làm các mặt hàng thủ công mỹ nghệ rất được ưa chuộng ở các nước phương Tây. Xơ dừa được đánh tơi ra dùng làm thảm, làm nệm, làm dép đặc trị cho những người bệnh thấp khớp hoặc bện làm dây thừng, lưới bọc các bờ kè chống sạt lở ven sông.

Ngoài ra cây dừa còn có tác dụng to lớn với nghệ thuật văn chương khi hình ảnh cây dừa trở thành hình ảnh quen thuộc có giá trị với những thi sĩ.

“Tôi lớn lên đã thấy dừa trước ngõ
Dừa ru tôi giấc ngủ tuổi thơ
Cứ mỗi chiều nghe dừa reo trước gió
Tôi hỏi nội tôi: “Dừa có tự bao giờ?”

(Dừa ơi)

hay:

“Ai đứng như bóng dừa, tóc dài bay trong gió
Có phải người còn đó là con gái của Bến Tre…”

(Dáng đứng Bến Tre)

Trải dài khắp dải đất miền Trung của Việt Nam, những hàng dừa xanh vẫn đứng rì rào trong gió. Cây dừa không chỉ quen thuộc với cuộc sống con người Việt Nam mà còn trở thành một phần kinh tế của những con người nơi đây.

Cây dừa là một trong những loài cây phổ biến ở khắp mọi miền trên lãnh thổ Việt Nam, nhưng phổ biến nhất có lẽ là ở khu vực miền Nam Trung Bộ,bởi ở đây đất đai khí hậu nóng ẩm vô cùng thích hợp để trồng loại cây này. Quê em tuy không phải ở Nam Trung Bộ nhưng trồng rất nhiều dừa, đó là một vùng quê nằm ở phía Đông của đồng bằng Sông Hồng, tuy đất đai, điều kiện có phần không thuận lợi như ở Nam Bộ nhưng những cây dừa quê em đều phát triển vô cùng tươi tốt, cho nhiều trái ngon, quả ngọt.

Trong cuộc sống thường ngày của chúng ta, nhắc đến quả dừa, nước dừa… thì hẳn ai cũng đều biết, đều có thể tự hình dung, phác họa trong đầu của mình đó là một trái màu xanh, vỏ cứng, nước ngọt, ruột thơm vô cùng bổ dưỡng. Nhưng nói đến cây dừa thì không phải ai cũng biết. Bởi sinh ra và lớn lên ở khu vực thành thị, không có điều kiện chứng kiến, nhìn nhận được cây dừa là một điều hoàn toàn dễ hiểu. Vì vậy mà đối với một số bạn nhỏ sinh sống ở thành phố ngày nay tuy rất quen thuộc với quả dừa nhưng nói đến cây dừa thì rất có thể các bạn đều không biết, không thể hình dung, tượng tượng ra được.

Để các bạn có thể hiểu rõ hơn về cây dừa, tôi sẽ chỉ ra những đặc điểm, những đặc trưng của cây dừa như sau: Dừa là một loại cây ăn quả họ cau, vì vậy mà thân của cây dừa không phải là loại cây thân gỗ mà cũng không quá mềm mại như loài thực vật thân mềm. Thân dừa không quá cứng nhưng đủ vững chắc để nuôi những chum quả trĩu nặng, tuy không quá cứng cáp nhưng nhờ có mộ rễ lớn, ăn sâu vào lòng đất mà dù cho có gió bão cũng không thể quật ngã được nó. Thân của cây dừa có màu nâu nhạt, sần sùi và thẳng tắp.

Khác với những loài cây khác, cây dừa không có cành mà chỉ có lá, mặt khác lá của cây dừa cũng không mọc ở thân cây mà chỉ mọc ở ngọn cây. Chiều cao của một cây dừa trung bình từ bảy đến chín mét. Tù từng nơi, từng giống dừa mà chiều cao của cây dừa cũng có sự khác nhau. Bộ phận thứ hai của cây dừa có thể nói đến, đó chính là lá dừa, lá dừa rất giống lá của cây cau, nhưng nó lớn hơn và cứng cáp hơn rất nhiều. Lá dừa mọc thành từng tàu nên gọi là tàu dừa, lá dừa dày dặn và rất dài, ở giữa của mỗi chiếc lá đều nổi lên một đường gân lá lớn, cứng.

Và những chiếc lá dừa này cũng được sử dụng vô cùng phổ biến, đối với trẻ em ở nông thôn thì những chiếc lá dừa là nguyên liệu làm nên những đồ vật, đồ chơi vô cùng đẹp mắt, đó là những con chuồn chuồn, cào cào, những chiếc đồng hồ… tuy những đồ chơi ấy được tạo ra từ những vật liệu đơn giản nhưng nó vô cùng đẹp, ngày nay người ta còn dùng lá dừa làm ra các đồ thủ công mĩ nghệ, vật lưu niệm cho du khác. Ngoài ra, lá dừa còn được dùng để trang trí, đặc biệt là trang trí cho các đám cưới ở vùng quê. Những chiếc cổng cưới được dựng lên bằng tàu dừa vô cùng khéo léo, trên mỗi tàu dừa lại được tết thành những bông hoa, những hình trái tim vô cùng đẹp mắt.

Lá dừa còn được dùng để lợp mái nhà, được dùng để đun nấu thay cho rơm…nói chung chỉ một tàu dừa đơn giản thôi nhưng mang trong mình biết bao nhiêu công dụng hữu ích. Phần rễ của dừa có dạng hình tròn, nhỏ, mọc thành chum ăm sâu vào trong đất, phạm vi dễ dừa phát triển có thể từ hai đến năm mét từ vị trí mọc của cây dừa. Vì vậy mà cây dừa vô cùng chắc chắc, dù có gió bão thổi qua cũng không thể quật ngã được nó.

Phần có giá trị nhất của cây dừa chính là quả dừa, quả dừa thường có màu xanh, to bằng quả bóng và thường mọc thành từng trùm. Quả dừa có rất nhiều công dụng hữu ích, vỏ dừa sau khi phơi khô được dùng để đun nấu, vỏ dừa cháy rất bén vì nó có dầu dừa, phần sọ của quả dừa vì cứng cáp nên những người nông dân sau khi thu hoạch thì rất khéo léo không làm nó bị vỡ và sau đó dùng làm gáo đựng nước. Phần ruột dừa vô cùng thơm ngon, nhiều công dụng nhất, nó có thể dùng để rang với thịt, dùng để ăn.Ngày nay nó còn được dùng để ép nước cốt dừa, làm đẹp cho da, làm thuốc chữa bệnh. Nước dừa thì để giải khát rất tốt, dùng để tắm cho trẻ sơ sinh…

Cây dừa mang trong mình rất nhiều công dụng hữu ích cho cuộc sống hàng ngày, dù là bộ phận nào của cây dừa cũng có thể phục vụ cho cuộc sống hàng ngày. Và hơn hết, cây dừa còn là một người bạn thân thiết của người dân Việt Nam qua bao đời nay. Nhà thơ Trần Đăng Khoa cũng từng viết về cây dừa với đầy sự yêu thương như sau:

“Cây dừa xanh tỏa nhiều tàu

Dang tay đón gió, gật đầu gọi trăng

Thân dừa bạc phếch tháng năm

Quả dừa- đàn lợn con nằm trên cao”