Côn Đảo còn được biết đến qua những cái tên khác nhau như Côn Sơn, Côn Lôn hay Côn Nôn, cũng có tên khác theo cách gọi của người Khmer là Koh Tralach.

Côn Đảo là một quần đảo tiền tiêu nằm ở Đông Nam của Tổ Quốc ta. Tổng diện tích là 76km2. Tọa độ địa lý: từ 106036’ đến 106045’ kinh độ Đông và từ 8034’ đến 8049’ vĩ độ Bắc, cách Vũng Tàu 97 hải lý (khoảng 180km); cách TPHCM 239km. Nơi từ Côn Đảo đi đất liền gần nhất là cửa Sông Hậu với với 47 hải lý (khoảng 83km). Hình dạng của Côn Đảo tương tự như một con Trân nước hay là một con Gấu khổng lồ, lưng quay về phía đất liền, chân hướng ra biển Đông, bụng là vùng mặt tiền của trung tâm Côn Đảo (Vịnh Đông Nam), hai chân trước là mũi Cỏ Ống và mũi Lò Vôi, hai chân sau là mũi Cá Mập và Hòn Bà (Côn Lôn nhỏ).

Côn Đảo bao gồm một hệ thống với 16 hòn đảo lớn nhỏ, trong đó Hòn Côn Lôn Lớn (còn có tên gọi hòn Phú Hải) là hòn đảo lớn nhất của quần đảo, diện tích 51,52km2, chiếm gần 2/3 tổng diện tích cả quần đảo, có chiều dài khoảng 15km, chiều ngang chỗ rộng nhất 9km, chỗ hẹp nhất 1km (tính theo đường chim bay).

Hòn Đảo lớn nhất này cũng là nơi tập trung toàn bộ đời sống kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của cả quần đảo. Với vị thế địa lý như trên, nên Côn Đảo từ lâu đã là nơi mang ý nghĩa chiến lược về an ninh Quốc phòng và chiến lược phát triển kinh tế biển của Đảng và Nhà nước ta.

Quần đảo Côn Lôn nguyên thủy do sự phun trào của núi lữa tạo thành một dãy núi mà hầu hết là cường thạch (granit). Đất ở đây phần lớn là nham thạch biến thể. Khu trung tâm (từ mé biển đến chân núi) có nhiều dòng cát trìu nằm song song theo bờ biển, trên có mọc nhiều cây tạp, chồi nhỏ.

Giữa những dòng cát có nhiều khoảng đất thấp, trên mặt là đất cát pha mùn (humus), lớp dưới là đất sét, sâu nữa là đá xanh. Kế tiếp sau những dòng cát là đất dốc thoải lên chân núi, phần lớn là đất cát nhỏ rất nhuyển, pha chút ít chất mùn trông như đất đỏ vùng Xuân Lộc (Bà Rịa). Lớp đất mặt không sâu, lớp dưới là đất sét trộn đá sỏi và nhiều chỗ đá nhô lên tới mặt đất.

Trái với khu trung tâm, tại khu Cỏ Ống dòng cát lại nằm theo chiều trục thẳng đứng đối với bờ biển, cát nhiều hơn, có chút ít mùn. Tính chất đất giống như khu trung tâm nhưng nhờ ở đây là một thung lũng có hình lòng chảo nên giữ được chất mùn, đất tôt hơn.

Côn Đảo có hệ thống động thực vật rất phong phú, đặc trưng cho nhiều vùng khác nhau. Động vật cũng như thực vật đều có loài sống trên cạn và những loài sống dưới nước, đặc biệt có những lâm sản quý như gỗ Găng, Quăng,… hải sản quý thì có DuGong, Vích, Đồi Mồi, Yến sào, Trai ngọc… Do tính phong phú, đa dạng và có nhiều điều kiện thuận lợi trong việc nuôi trồng bảo dưỡng, nên tháng 03/1984, Hội đồng Bộ trưởng đã quyết định xây dựng ở Côn Đảo một khu bảo tồn thiên nhiên với diện tích 6.043ha đất rừng. Sau này, khu bảo tồn thiên nhiên chuyển thành Vườn Quốc Gia Côn Đảo.

Bên cạnh du lịch tâm linh, về nguồn, nhiều du khách đang biết đến Côn Đảo là thiên đường nghỉ dưỡng, điểm phượt lý thú còn nhiều điều khám phá.