Ẩm thực Việt Nam mùa nào thức nấy, luôn nổi tiếng bởi sự phong phú, đậm vị cỏ cây đồng nội. Bánh xèo là một trong số đó.

Bánh xèo là một loại bánh phổ biến ở các nước Á Đông nhất là Việt Nam, Nhật Bản, Triều Tiên… Tuy cùng làm từ gạo, xong mỗi quốc gia lại có cách làm bánh xèo riêng, hình dáng và cách thưởng thức riêng. Bánh xèo Triều Tiên gồm một lớp bột bên ngoài, bên trong có nhân gồm tôm, thịt, giá đỗ, kim chi, khoai tây, hẹ… Bánh xèo Nhật Bản lại là nhân tùy ý, tức là tùy sở thích để cho vào nhân. Bánh xèo thường được nặn nhúm lại thành hình tròn hoặc gấp lại thành hình bán nguyệt rồi rán vàng.

Ở Việt Nam, mỗi vùng miền bánh xèo lại có tên gọi khác nhau và cách chế biến cũng rất khác nhau, nhưng chủ yếu là chia làm hai kiểu: bánh xèo giòn và bánh xèo dai. Miền Bắc và miền Trung, bánh xèo khá nhỏ, còn miền Nam làm bánh xèo cỡ lớn hơn. Bánh xèo có nguồn gốc ra đời hết sức giản dị đúng như cái tên của nó. Khi lớp bột vàng đổ vào chảo dầu nóng sẽ phát ra tiếng “xèo xèo”, nên nó được gọi với cái tên bánh xèo.

Ở miền Tây, có loại bánh xèo vỏ gốc gác từ đồng bào Khmer Nam Bộ, thường không có nhân. Ở Huế, bánh xèo thường gọi là bánh “khoái”, có cho thêm trứng. bánh xèo Phan Thiết chỉ bằng cái chén nhỏ, khi ăn rim chìm trong nước chấm. Ở Sài Gòn có loại "bánh xèo hoa sen" là sự kết hợp nguyên liệu truyền thống cùng hạt sen, ngó sen, củ sen… Nhiều loại bánh xèo nổi tiếng như bánh xèo A Phủ, bánh xèo Đinh Công Tráng cũng có hương vị riêng đặc trưng không lẫn với các loại khác.

Để làm ra những chiếc bánh xèo truyền thống cũng không quá. Gạo ngon đem ngâm nước qua đêm cho nở sau đó đem xay nhuyễn thành bột. Thông thường, người dân sẽ dùng máy xay thay vì cối xay đá như ngày xưa để tiết kiệm thời gian và công sức. Nếu muốn rút ngắn giai đoạn, bạn có thể mua một số loại bột bánh xèo xay sẵn. Có thể xay cùng chút nghệ tươi để tạo cho bánh có màu vàng hoặc sử dụng nước màu dừa để tạo màu nâu vàng đẹp mắt. Tiếp đến, cho nước cốt dừa nạo nhuyễn vào hỗn hợp với bột đã xay xong, để bột nghỉ chừng nửa tiếng, rồi thêm ít hành lá cắt nhỏ vào hỗn hợp bột, trộn đều. Phần nhân bánh thường gồm thịt ba chỉ, tôm, giá… ướp với chút muối, gia vị. Khi chiên nên dùng chảo to để chiên bánh. Múc từng muỗng bột đổ vào chảo dầu đã sôi già, sau đó nghiêng chảo sao cho bột tráng dàn đều thành một hình tròn. Đậy nắp lại đến khi bột hơi chín thì mở ra, cho nhân vào giữa vỏ bánh, gấp bánh lại, tiếp tục đậy nắp lần nữa. Sau vài giây là bánh đã chín giòn, thơm phức.

Bánh xèo thường có nước chấm và rau sống ăn kèm. Nước chấm bánh xèo làm từ nước mắm ngon pha với nước dùng, chanh, đường, cà rốt thái nhuyễn, ớt, tiêu… Các loại rau ăn kèm với bánh xèo cũng rất đa dạng gồm rau diếp, cải xanh, tía tô, húng, quế, lá chiết, quả chua…

Không chỉ là hương vị, bánh xèo còn hấp dẫn thực khách ở chỗ cách ăn. Ăn bánh xèo chuẩn điệu phải là phải dùng tay cầm chiếc bánh lên gói lại bằng lá rau sống rồi chấm nước mắm chua ngọt. Thế rồi, cứ ngồi vừa nhâm nha nhai miếng bánh vừa tận hưởng cái hồn quê đang tan hòa trên đầu lưỡi.

Bánh xèo giàu năng lượng và chứa nhiều các chất khác rất có lợi cho sức khỏe. Bánh xèo thích hợp nhất là ăn vào thời tiết lạnh và ngon nhất khi ăn nóng. Đây là món ăn ưa thích không chỉ riêng đối với người Việt mà cả du khách quốc tế. Du khách từ mọi nơi về thăm Việt Nam không quên thử miếng bánh xèo nóng hổi, đậm đà hương sắc đồng nội.

Ngày nay, ẩm thực trở nên vô cùng đa dạng, từ món Âu, món Á… nhưng bánh xèo vẫn có một vị trí không thể nào thay đổi với mỗi người Việt Nam và cả trong tinh hoa ẩm thực dân tộc.

Món bánh xèo của người Miền Nam có từ rất lâu đời và là một món ăn vô cùng quen thuộc với người dân Nam Bộ nói riêng và người dân Việt Nam nói chung.

Chiếc bánh xèo thường được ăn vào mùa mưa giúp cho người ăn ấm bụng hơn. Bánh xèo của từng vùng thì có mùi vị hơi khác nhau một chút, những người dân miền tây thì bánh xèo thường được tráng khá to như một chiếc bánh đa. Người miền trung thì chiếc bánh xèo nhỏ hơn một chút và thường có vị cay hơn chiếc bánh xèo của người Miền Nam, còn người miền Bắc chiếc bánh xèo thường được cuộn tròn lại rồi cắt ra thành từng miếng nhỏ để người ăn có thể dễ dàng ăn từng miếng nhỏ.

Nguyên liệu làm thành chiếc bánh xèo khá cầu kỳ được tạo thành bột gạo nhưng mùi vị thì tùy vùng, gia vị có thể có vị cay mặn ngọt tùy theo sở thích ăn uống của từng miền. Nhưng đa số người ta thường làm bánh xèo nhân thịt bò, thịt lợn, hoặc nhân tôm, có nhiều nơi bánh xèo còn trộn thêm nấm, mộc nhĩ, giá đỗ nhiều hành tươi tạo nên mùi vị dễ ăn hơn.

Ở từng vùng miền khác nhau chiếc bánh xèo thường có mùi vị đặc trưng của vùng miền đó thể hiện được hương vị văn hóa của họ. Đồng thời cũng thể hiện được thói quen ăn uống của vùng miền. Người miền Nam thường thích ăn vị hơi cay và ngọt, người miền trung thì thường có nhiều loại gia vị đi kèm, rau thơm rau húng, người miền Bắc thì không thích ăn vị ngọt nhiều nên giảm đi vị ngọt, Khi ăn bánh xèo người ta thường cuộn với bánh tráng, kèm theo rau thơm tạo nên hương vị dễ ăn và không ngán. Để làm được một chiếc bánh xèo phải trải qua rất nhiều công đoạn nghệ thuật. Trong đó khâu tạo bột là quan trọng nhất, kết hợp nước cốt dừa để tạo nên bột tạo độ ngậy cho bánh xèo, nhân của bánh làm từ thịt xay, trộn với mộc nhĩ, nấm hương, tạo cho nhân thơm ngon và không bị béo. Khi làm nhân bánh người làm thường nêm nếm gia vị cho vưa miệng hoặc hơi nhạt một chút để khi ăn người ăn có thể chấm nước chấm.

Khách ăn bánh xèo đúng điệu, thường phải dùng tay gói, người ăn phải trải chiếc lá non trên tay rồi bỏ bánh xèo kết hợp với các loại rau sống cuộn tròn lại rồi chấm nước chấm được pha từ nước mắm, chan, tỏi, ớt, đường, tiêu… rồi cho vào miệng thưởng thức vị ngon của bánh.

Bánh xèo miền Nam là một món ăn quen thuộc của người dân nhiều vùng miền nước ta, nhưng chỉ ăn ở miền Nam là đúng vị nhất. Bạn chỉ cần ăn một lần là các bạn sẽ nhớ mãi hương vị đậm đà khó quên của món bánh này. Bánh xèo chính là một món ăn ẩm thực thể hiện được nét đẹp ẩm thực của người dân Việt Nam. Vượt ra khỏi biên giới của đất nước ta chiếc bánh xèo đã được người dân nước ta mang đi giới thiệu với bạn bè năm châu quốc tế. Khách nước ngoài khi ghé thăm xứ Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, vùng miền Tây nước ta đều tấm tắc khen hương vị chiếc bánh xèo Việt Nam vô cùng độc đáo, thơm ngon tạo được dấu ấn riêng của mình trong lòng các du khách quốc tế.

Trong các món bánh mặn của Nam bộ, bánh xèo là món phổ biến, được người ăn ưa thích nhất.

Ăn bánh xèo có đông người mới vui vì khi làm bánh phải qua nhiều công đoạn nên cần nhiều người. Người ta phân công nhau bằng những câu vè vui vẻ như: “Người nào xấu xấu xay bột, lật hành. Người nào lanh lanh băm nhân, dò bánh..."

Muốn cho bánh ngon phải chịu khó, chịu cực một chút. Bột bánh là phần quan trọng nhất, bánh có ngon hay không là ở khâu này. Dân nông thôn không chịu loại bột gạo bịch sẵn, bày bán ở chợ vì đó là gạo dơ ngâm nước cho bã ra nhiều nước rồi gạn lấy bột nên chất bột bị chua và lạt, không còn bổ dưỡng, thơm ngon.

Muốn cho bột bánh xèo ngon phải là loại gạo thơm, gạo mới, ngâm trong một buổi hoặc một đêm rồi đem xay nhuyễn. Ngày nay có bột bánh xèo pha chế sẵn cũng tiện dụng nhưng phải trộn thêm theo công thức, một bịch bột bánh xèo pha thêm một bịch bột chiên giòn hoặc bột bắp và nước cốt dừa thì bánh mới béo giòn.

Dùng bột gạo tươi thì sau khi lược bột xong, pha thêm một bịch bột chiên giòn, nước cốt dừa, đường, muối sao cho độ béo ngọt theo khẩu vị người ăn, bỏ thêm hành lá xắt nhỏ, bột nghệ, trứng gà đánh nhuyễn. Người Nam bộ rất thích nước cốt dừa nên pha đậm đặc càng ngon (mà vị béo của nước cốt dừa không có vị béo nào sánh kịp), bánh khi chín có nước cốt dừa rất dễ lấy ra.

Nhân bánh muốn ngon phải có nấm rơm, nấm hương, nấm kim chi hay nấm đông cô, tôm hoặc tép, thịt gà hay thịt vịt băm nhuyễn, giá sống và củ sắn, có người còn bỏ cá cơm dừa xắt sợi, hoặc đậu xanh nấu chín, nhưng hai loại này làm cho dễ ngán không ăn được nhiều. Nấm làm nhân bánh có thể thay đổi theo từng mùa. Mùa nấm rơm thì làm nấm rơm, không có nấm rơm thì hải nấm mèo trên các cây so đũa hoặc mùa mưa thì có bông điên điển...

Từ lâu bánh xèo đã trở thành loại bánh mang tính đặc trưng của vùng quê Việt Nam, đặc biệt ở miền Nam và miền Trung. Hiện nay bánh xèo rất nổi tiếng ở Việt Nam và cộng đồng người Việt trên khắp thế giới.

Bánh xèo là một món ăn dân dã, ra đời ở các vùng quê từ khá lâu. Không ai biết thời gian xuất hiện và thuộc miền xứ sở nào vì từ Huế trở vào phía Nam nơi nào cũng có.

Cái tên gọi "bánh xèo" cũng làm người ta nghĩ suy "có phải rằng tiếng xèo xèo khi đổ làm nên tên gọi của chiếc bánh". Chiếc bánh ở từng vùng cũng khác nhau về kích cỡ và cách làm nhân: bánh xèo Huế, bánh xèo Phan Thiết thường nhỏ nhưng bánh xèo Nam Bộ lại khác hẳn, to và nhiều nhân. Nhất là ai đã về miền Tây Nam Bộ thưởng thức chiếc bánh xèo giòn rụm với đủ loại rau chắc khó thể nào quên.

Bánh xèo Nam Bộ thường thì mùa nào thức nấy, ngày thường bà nội trợ hay dùng giá hoặc củ sắn thái sợi cùng thịt ba chỉ, tép bạc làm nhân. Đến mùa mưa măng mọc, nấm mối rộ trong vườn, bánh xèo được thay nhân mới bằng măng tươi thái sợi, nấm mối xào ngon tuyệt cú mèo, đến mùa nước lên điên điển đơm bông, nhân bánh lại rực một màu vàng. Ngày nay trong các nhà hàng sang trọng bánh xèo được sáng tạo nên nhiều loại nhân khác nhau: nấm kim châm, hải sản, phi lê gà…cũng hấp dẫn không kém. Với chiếc bánh xèo đầy màu sắc lẫn mùi vị đó khi ăn lại được cuốn trong các loại rau xanh và chấm với nước mắm chua ngọt, trong có để cà rốt và củ cải trắng ngâm giấm. Rau xanh đủ loại, đủ thành phần từ trong vườn, dưới ruộng và cả ven sông: đọt lụa, lá cách, lá điều, đọt xoài, đọt cóc, đinh lăng, quế nước, xà lách, cải bẹ xanh, các loại rau thơm: tía tô, quế, húng lũi, húng cây…

Ðể được cái bánh xèo cho khéo là cả một nghệ thuật. Bánh có màu đặc trưng là sắc vàng của nghệ, thêm vị béo, hương thơm của nước cốt dừa, mép ngoài của bánh mỏng và giòn. Cái để lại dấu ấn cho bữa ăn bánh xèo chính là các loại lá để ăn với bánh. Từ cái vị chát chát, chua chua của đọt xoài non, bằng lăng, đến cái mùi hăng hăng của cải xanh, diếp cá, rau thơm…

Vượt ra khỏi biên giới quốc gia, bánh xèo đã được mang đi giới thiệu ở rất nhiều nơi trên thế giới và đã được rất nhiều người ưa thích không chỉ ở mùi vị đặc trưng của bánh mà còn giá trị dinh dưỡng cao ở những cái bánh xèo nóng hổi.