Tên của tôi là Thạch Sanh. Tôi sinh ra thì đã mồ côi cha. Vài năm sau, mẹ tôi cũng qua đời. Kể từ đó, tôi sống một mình dưới gốc đa. Tài sản lớn nhất của tôi là lưỡi rìu mà cha để lại.

Vào một hôm, tôi đang ngồi dưới gốc đa thì có người tên là Lí Thông đến hỏi chuyện. Anh ta muốn kết nghĩa anh em với tôi. Vốn sống một mình không nơi nương tựa, tôi liền đồng ý ngay. Sau đó, tôi dọn đến nhà sống cùng với mẹ con Lí Thông. Hằng ngày, tôi lên rừng kiếm củi, còn Lí Thông đi bán rượu. Mọi việc trong nhà tôi đều tự nguyện làm giúp.

Một hôm, tôi đi kiếm củi trở về thì thấy trong nhà đã bày sẵn rượu thịt. Hai anh em tôi vừa ăn, vừa trò chuyện. Anh Lí Thông nói với tôi:

- Đêm nay làng sai anh đi canh miếu thờ, vậy em chịu khó đi thay cho anh một đêm, đến sáng lại về.

Tôi chẳng nghi ngờ mà đồng ý ngay. Đêm hôm đó, tôi đang lim dim ngủ. Bỗng nhiên, một con chằn tinh lao đếm định ăn thịt tôi. Tôi cầm lấy rìu đánh nhau với con quái vật. Chẳng bao lâu, lưỡi rìu của tôi đã xé xác con chằn tinh làm đôi. Tôi chặt đầu con quái vật đem về.

Về nhà, tôi cất tiếng gọi anh Lí Thông. Nhưng anh ta có vẻ sợ hãi, còn van xin tôi tha mạng. Tôi liền nói:

- Anh ơi, em là Thạch Sanh đây mà!

Rồi kể rõ mọi việc cho anh Lí Thông nghe. Sau đó, anh ta nói với tôi:

- Đó là con vật nuôi của vua, giết nó là mang tội. Nhân lúc trời còn chưa sáng, em hãy trốn đi. Mọi việc để anh giải quyết.

Tôi lấy làm cảm kích, từ biệt Lí Thông rồi trốn về gốc đa cũ. Một hôm, tôi đang ngồi dưới gốc đa thì nhìn thấy con đại bàng rất to đang quắp một cô gái. Tôi liền lấy cung tên bắn nó bị thương. Tôi lần theo vết máu thì tìm ra chỗ ở của đại bàng.

Mấy ngày sau, tôi thấy dân làng mở hội. Tôi đến xem thì tình cờ gặp được Lí Thông. Biết được việc Lí Thông đang tìm con chim đại bàng để cứu công chúa. Tôi nói rằng mình biết nơi ở của đại bàng, và sẽ cùng Lí Thông đi cứu công chúa. Đến hang, tôi xin xuống trước. Tôi đánh nhau với đại bàng, cứu được công chúa. Nhưng Lí Thông đã ra lệnh cho quân sĩ vần đá lớn lấp kín cửa hang lại, rồi kéo nhau về.

Đến đây, tôi nhận ra mình đã bị Lí Thông lừa. Tôi đành đi khắp hang để tìm lối ra. Đi mãi đến cuối hang thì thấy một chàng trai bị nhốt trong cũi sắt. Tôi lấy dùng cung tên bắn tan cũi sắt cứu chàng trai. Hỏi ra mới biết chàng là con trai của vua Thủy tề. Sau đó, tôi được mời xuống Thủy cung chơi. Trước khi trở về, vua Thủy Tề còn tặng cho tôi một một cây đàn thần.

Về đến trần gian, chưa rõ sự tình ra sao, tôi đã bị đám lính canh bắt vào ngục với tội ăn cắp rồi bị bắt giam vào ngục. Ở trong ngục, tôi lấy cây đàn được vua Thủy Tề tặng ra đánh để bày tỏ nỗi oan khuất. Kì lạ thay, nhà vua cho người giải tôi đến. Khi nghe vua hỏi, tôi liền kể hết mọi chuyện. Nhà vua giao Lí Thông cho tôi trừng trị, và hứa sẽ gả công chúa cho tôi. Nể tình xưa, tôi tha cho Lí Thông được trở về quê cũ.

Lễ cưới của tôi và công chúa đang được tổ chức thì hoàng tử các nước chư hầu trước kia bị công chúa từ hôn đem quân sang đánh. Tôi đem đàn ra gảy, tiếng đàn của chàng vừa cất lên đã khiến quân sĩ mười tám nước bủn rủn chân tay xin hàng. Sau đó, tôi sai người nấu cơm thiết đãi. Thấy niêu cơm bé xíu, họ tỏ ý coi thường. Nhưng quân sĩ ăn mãi vẫn không hết niêu cơm, mới khâm phục và kéo nhau về nước. Về sau, vua không có con trai nên đã nhường ngôi cho tôi.

Tôi là con trai của Ngọc Hoàng. Biết dưới trần gian có hai vợ chồng già tốt bụng mà chưa có con, Ngọc Hoàng liền cho tôi xuống đầu thai để làm con của họ. Khi tôi ra đời, cha tôi lâm bệnh rồi mất.

Khi tôi lớn khôn thì mẹ tôi cũng mất. Tôi sống lủi thủi trong túp lều cũ dựng dưới gốc đa. Cả gia tài của tôi chỉ có chiếc rìu của cha tôi để lại. Khi còn sống, cha tôi dùng chiếc búa ấy để chặt củi bán kiếm sống qua ngày. Khi tôi biết dùng búa thì Ngọc Hoàng sai thiên thần xuống dạy cho tôi đủ các môn võ nghệ và mọi phép thần thông.

Một hôm, có người hàng rượu tên là Lí Thông đi qua chỗ tôi. Thấy tôi gánh về một gánh củi lớn. Lí Thông lân la gợi chuyện và nói kết nghĩa anh em với tôi. Mồ côi cha mẹ nên khi Lí Thông nói muốn kết nghĩa anh em với tôi, tôi vui vẻ nhận lời. Lí Thông là anh, còn tôi là em. Tôi từ giã gốc đa, đến sống chung với mẹ con Lí Thông.