- Hoàn cảnh lịch sử: Đầu thế kỉ XX, sau khi Pháp xâm lược Việt Nam, luồng văn hóa phương Tây tràn vào Việt Nam khiến cho nền Hán học và chữ nho bị mất vị thế vốn có của nó. Chế độ thi cử phong kiến bị bãi bỏ, nền văn hóa dân tộc có nguy cơ bị sụp đổ. Điều này kéo theo vị thế của các nhà nho cũng bị sụt giảm theo, từ chỗ là "linh hồn" của nền văn hóa truyền thống dân tộc đến chỗ bị lạc lõng, bơ vơ trước thời cuộc và vắng bóng.

        - Hoàn cảnh sáng tác bài Ông đồ: Trong những năm cuối thế kỉ XIX, hình ảnh các ông đồ với mực tàu, giấy đỏ đang dậm tô những nét chữ tươi tắn bên hè phố Hà Nội tấp nập người mua chữ đã in sâu vào tâm trí nhà thơ, tuy nhiên cho đến đầu thế kỉ XX, những hình ảnh đẹp đẽ đó dần biến mất, ông đồ vẫn ở đó vào dịp Tết đến nhưng thay vào đó là sự thờ ơ, vô tâm của người đời. Năm 1936, Vũ Đình Liên sáng tác bài thơ Ông đồ, đăng lần đầu tiên trên báo Tinh Hoa.