Con người ta không thể sống mà không có niềm tin vào bất cứ thứ gì. Niềm tin cũng có những sức mạnh rất diệu kì của riêng nó, nhất là niềm tin vào chính bản thân mình. Bởi thế, có ý kiến cho rằng: “Một người đã đánh mất niềm tin vào bản thân thì chắc chắn sẽ còn đánh mất thêm nhiều thứ quý giá khác nữa” (Theo sách “Dám thành công”- nhiều tác giả, NXB Trẻ, 2008, tr.90).
Về nội dung trực tiếp, câu trích trên nói về hậu quả của việc đánh mất niềm tin vào bản thân.
Về thực chất, ý kiến này đề cập đến vai trò quyết định của lòng tự tin.
Niềm tin là một danh từ có ý nghĩa trái ngược với sự nghi hoặc, nghi ngại, nghi ngờ, hoài nghi, thậm chí là thất vọng hoàn toàn, không tin tưởng vào bất cứ thứ gì, ngay cả bản thân mình.
Tự tin là tự mình không nghi ngờ bản thân. Người có lòng tự tin luôn khẳng định năng lực và phẩm chất của mình, coi đó là nguồn sức mạnh có ý nghĩa quyết định, giúp con người vững vàng, lạc quan và thành công trong cuộc sống. Câu hỏi đặt ra là, trong 30 năm gian khổ trường kỳ kháng chiến chống Pháp và Mỹ, nếu dân tộc Việt Nam không có niềm tin thì liệu chúng ta có được độc lập như ngày hôm nay hay không? Cuộc sống này có muôn vàn màu vẻ, có vui, có buồn, có thành công, có thất bại, có hạnh phúc, có khổ đau, có thuận lợi và có cả những khó khăn,… Trong bài hát “Niềm tin chiến thắng” có câu: “Niềm tin chiến thắng, sẽ đưa ta đến bến bờ vui; Niềm tin chiến thắng nối con tim yêu thương mọi người”. Cha con John Roebling và Washinton quyết định xây dựng cây cầu Brooklyn nối giữa hai thành phố Manhattan và Brooklyn. Công việc vừa mới bắt đầu thì một tai nạn bất ngờ ập đến. Jonh qua đời còn Washinton thì phải nằm liệt giường vĩnh viễn. Washinton chỉ có thể nói chuyện với mọi người bằng một ngón tay duy nhất còn cử động được. Song với một niềm tin mãnh liệt, suốt 13 năm trời, Washinton đã dùng ngón tay duy nhất còn cử động của mình để thiết kế, chỉ đạo và cuối cùng đã hoàn tất việc xây dựng cây cầu Brooklyn kỳ vĩ như ngày nay. “Người phụ nữ chạy nhanh nhất hành tinh”, ba lần giành huy chương vàng Olympic 1960, Marilyn King, đã từng bị chấn thương nặng trước khi tham dự Olympic. Nhưng nhờ tự tin và luôn tin rằng mình có thể hồi phục, có thể có đầy đủ khả năng tham dự Olympic nên chị đã thực sự trở lại đường đua và thành công ngoài sự tưởng tượng của tất cả mọi người.
Qua đây, ta thấy, niềm tin vào cuộc sống và niềm tự tin luôn là đức tính tối cần thiết trong cuộc đời mỗi con người. Đức tính ấy giúp ta mãi mãi yêu đời, yêu người, mãi mãi hy vọng vào những gì tất đẹp hơn. Niềm tin vào bản thân là niềm tin cần thiết nhất trong tất cả các niềm tin. Nền tảng của sự thành công thực sự và bền vững là chỉ có thể dựa vào chính mình chứ không thể dựa vào bất cứ cái gì ngoài mình. Khi ta có niềm tin, ta có thể dám nghĩ, dám làm, dám đương đầu với tất cả khó khăn, thử thách trong cuộc đời. Nhờ đó, ta có thể thành công hoặc chí ít ta cũng có thể học hỏi được kinh nghiệm từ những thất bại. Mà người đời nói: “Thất bại là mẹ của thành công”. Mỗi thất bại được ươm mầm trên mảnh đất của niềm tin màu mỡ là một cơ hội tốt để suy nghĩ, hành động của ta có dịp được đơm hoa, kết trái. Dân gian nói: “Con không khóc, mẹ đâu cho bú”. Ngạn ngữ nói: “Bạn không gõ, làm sao cửa mở”; “Bạn không đi, biết đâu là đường”. Cũng như vậy, nếu bạn không tự tin suy nghĩ và hành động thì làm sao cơ hội cho cuộc đời của bạn được mở ra! Mà dù cho cơ hội ấy có đến nhưng vì bạn không tự tin nắm bắt lấy nó thì cơ hội hiếm hói ấy cũng sẽ nhanh chóng vuột khỏi tầm tay của bạn, bỏ lại bạn cô đơn suốt đời trên con đường không ánh sáng. Cho nên, xin khẳng định lại một lần nữa rằng: Niềm tin và nhất là tự tin là đức tính vô cùng quý báu đối với mỗi con người.
Trái ngược với niềm tin, với tự tin là tự ti, là mất tự tin. Khi ấy, con người không còn tin vào năng lực và phẩm chất của chính bản thân mình. Do đó, con người cũng sẽ đánh mất những điều kiện cơ bản và cần thiết giúp họ đạt đến những giá trị quý báu: nghị lực và ý chí, hy vọng và lạc quan,…
Mất niềm tin, nhất là mất tự tin, con người không còn khả năng đương đầu với những khó khăn thử thách nên dễ dàng buông xuôi, bỏ mất những cơ hội trong cuộc sống.
Một nghệ sĩ xiếc đi trên dây sẽ ngã “lộn cổ” nếu mất tự tin. Một đứa trẻ sẽ không bao giờ biết đi xe đạp nếu nó không bao giờ tin là nó có thể đi xe đạp. Một học sinh sẽ không bao giờ học giỏi nếu luôn nghĩ rằng mình không có khả năng bằng bạn bằng bè. Một Na- pô- lê- ông sẽ luôn chỉ là một người lính nếu ông ta không bao giờ tin rằng mình có tể làm tướng, rồi làm hoàng đế,…
Tất nhiên, niềm tin cũng cần có cơ sở của nó. Đó là cơ sở thực tế, bắt rễ từ thực tế. Nếu người ta chỉ tin vào một điều viển vông, không có thật, nếu người ta chỉ tin mà không chịu suy nghĩ, học hỏi và hành động để thực hiện niềm tin ấy thì đó chỉ là một niềm tin mù quáng. Và niềm tin ấy sẽ khiến người ta lầm đường, lạc lối trong suốt cuộc đời.
Vậy, làm thế nào để có niềm tin đích thực, để có sự tự tin đúng nghĩa? Thiết nghĩ, điều đầu tiên ta cần phải rèn luyện chính là không ngừng học hỏi, lắng nghe, hợp tác, tu dưỡng phẩm chất và trau dồi những năng lực của bản thân. Những thứ ấy sẽ giúp ta hiểu rõ đâu là niềm tin mù quáng, đâu là niềm tin đích thực. Như đã nói, cuộc sống này có muôn vàn thử thách, khó khăn. Những lúc ấy, ta cần phải luôn nêu cao bản lĩnh, không được đánh mất niềm tin. Đến đây, ta lại nhớ, có người nói: “Mất tiền mất của còn có thể lấy lại được nhưng mất niềm tin là mất tất cả”.