Nguyễn Trung Thành là cây bút chuyên viết truyện ngắn và kí trưởng thành từ cuộc kháng chiến chống Pháp với nhiều tác phẩm độc đáo, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn đọc. Truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” là một trong số những tác phẩm xuất sắc nhất của ông. Ra đời trong chuyến đi thực tế lên Lào Cai vào mùa hè năm 1970, truyện đã khắc họa thành công hình tượng những người lao động bình dị với những vẻ đẹp đáng quý và tiêu biểu nhất là nhân vật anh thanh niên, Đồng thời, thông qua nhân vật anh thanh niên giúp chúng ta hiểu thêm về ý nghĩa, nội dung tư tưởng của tác phẩm.

Như chúng ta đã biết, công việc của anh thanh niên chính là “làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu” và nói rõ ra, công việc chính của anh chính là đưa ra những dự báo chính xác để phục vụ cho chiến đấu và sản xuất thông qua việc đo nắng, đo gió, đo chấn động địa cầu,... Có thể nói, đó là một công việc hết sức khó khăn, đầy những gian nan. Song có lẽ, nơi ở của anh thanh niên còn khiến người đọc bất ngờ và khâm phục hơn nữa. Ở cái tuổi còn rất trẻ, ấy vậy mà anh thanh niên lại sống một mình trên đỉnh núi Yên Sơn với độ cao hơn 2600 mét và ở cái độ cao ấy, suốt bốn mùa chỉ toàn “cây cỏ và mây mùa lạnh lẽo”. Hoàn cảnh sống khắc nghiệt, thiếu thốn, công việc đầy những khó khăn thế nhưng anh thanh niên vẫn luôn hiện lên với những vẻ đẹp, những phẩm chất đáng trân quý.

Ở anh thanh niên, trước hơn hết, chúng ta thấy hiện lên vẻ đẹp của một con người có trách nhiệm, yêu lao động và luôn hoàn thành công việc, nhiệm vụ được giao. Sống một mình giữa đỉnh núi cao, với một công việc đòi hỏi sự chính xác cao, không có ai theo dõi, quản lí nhưng anh thanh niên vẫn luôn hoàn thành công việc đúng giờ theo quy định, báo kết quả công việc của mình về “nhà” theo đúng giờ đã đặt ra - “bốn giờ, mười một giờ, bảy giờ tối và lại một giờ sáng”. Dẫu với mọi người, công việc của anh khó khăn và đầy những vất vả nhưng anh lại luôn có một quan niệm thật đẹp về công việc của mình “khi ta làm việc, ta với công việc là một, sao lại gọi là một mình được”. Hơn thế nữa, anh rất yêu công việc của mình, xem nó là cuộc sống của mình bởi với “Công việc của cháu gian khổ thật đấy chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất” và có lẽ cũng bởi tình yêu ấy nên anh luôn nói về công việc của mình với tất cả tình yêu, sự hào hứng.

Không chỉ yêu lao động, có trách nhiệm trong công việc, anh thanh niên còn là người có tấm lòng cởi mở, hiếu khách và biết cách quan tâm những người xung quanh. Sống một mình giữa đỉnh núi cao, anh luôn mong muốn có người đến thăm, nói chuyện, kể cho anh những câu chuyện ở miền xuôi bởi lẽ anh luôn cảm thấy “thèm người”. Anh thanh niên đã tiếp đón những người khách đến thăm nhà mình bằng tất cả tấm lòng nhiệt thành, tấm lòng cởi mở, sự nồng hậu, ấm áp. Anh mời những người khách đến thăm nhà mình nước chè được pha từ nước mưa Yên Sơn, anh tặng cho cô gái bó hoa và khi mọi người ra về anh còn tặng mọi người làn trứng gà. Không chỉ hiếu khách, anh thanh niên còn rất mực quan tâm tới người khác. Anh tặng bác lái xe của tam thất anh vừa đào được chỉ bởi lần trước anh thấy bác lái xe nói bác gái đang ốm. Những hành động, cách ứng xử của anh thanh niên đã để lại ấn tượng thật đẹp trong lòng mọi người và để rồi, ông họa sĩ phải thốt lên rằng “người con trai ấy đáng yêu thật”.

Đồng thời, anh thanh niên còn là người biết sắp xếp công việc, cuộc sống một cách khoa học và hợp lí. Sống một mình trên đỉnh núi cao, chắc hẳn mọi người đều nghĩ anh sẽ không mấy để ý sắp xếp cho nơi ở của mình như suy nghĩ của ông họa sĩ “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gặp chăn chẳng hạn” nhưng về thăm nơi ở của anh thanh niên mọi người sẽ thấy hoàn toàn ngược lại. Nơi ở của anh là một căn phòng trên đỉnh núi, anh sống một mình nhưng vẫn sắp xếp mọi thứ thật gọn gàng và vẫn giữ những thói quen thật tuyệt - anh trồng hoa, cả một vườn hoa với muôn vàn màu sắc, anh còn nuôi gà, uống nước chè mỗi ngày,... Và đặc biệt, anh rất thích đọc sách và có lẽ với anh, những cuốn sách ấy là người bạn để anh trải lòng mình, làm giàu có thêm cho tâm hồn và tri thức của bản thân. Để rồi, những người khách khi ghé thăm nơi anh ở sẽ mãi ấn tượng với khung cảnh “một căn nhà ba gian sạch sẽ với bàn ghế, sổ sách, biểu đồ, thống kê, máy bộ đàm. Cuộc đời riêng của anh thanh niên thu gọn lại trong một góc trái gian với chiếc giường con, một chiếc bàn học, một giá sách”.

Thêm vào đó, ở anh thanh niên ta còn thấy hiện lên vẻ đẹp của một người sống khiêm tốn, chân thật. Mặc dù, công việc của anh có mối quan hệ mật thiết với công cuộc chiến đấu, sản xuất nhưng với anh đó vẫn chỉ là công việc bình thường như biết bao công việc khác. Đặc biệt, sự khiêm tốn ở anh còn được thể hiện rõ nét khi ông họa sĩ muốn vẽ anh, anh đã từ chối vì với anh, còn có rất nhiều người đáng để ngợi ca, để vẽ hơn mình - “Không, xin bác đừng mất công vẽ cháu. Cháu không xứng đáng đâu, để cháu giới thiệu với bác những người khác đáng vẽ hơn”.

Như vậy, anh thanh niên trong tác phẩm “Lặng lẽ Sa Pa” hiện lên với nhiều vẻ đẹp, phẩm chất đáng quý và qua đó đã thể hiện ý nghĩa, chủ đề của tác phẩm. Thông qua hình tượng nhân vật anh thanh niên, tác giả Nguyễn Thành Long đã ngợi ca những con người lao động, hi sinh thầm lặng để cống hiến sức mình cho quê hương, đất nước. Đồng thời, chính cuộc sống lao động giản dị nhưng cao đẹp ấy sẽ góp phần tạo nên vẻ đẹp tâm hồn trong mỗi con người.

Tóm lại, với những câu văn nhẹ nhàng, trong sáng, cùng lối kể chuyện tự nhiên, hấp dẫn, truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” đã xây dựng thành công hình tượng nhân vật anh thanh niên với nhiều vẻ đẹp đáng quý trọng. Anh thanh niên chính là hình ảnh tiêu biểu cho những người lao động bình dị, đang âm thầm nỗ lực, cố gắng để góp phần xây dựng quê hương, đất nước ngày càng tốt đẹp, giàu mạnh hơn.