Bố cục:

   - Phần 1 (từ đầu ... năm Mậu Thân (1788)) : Nhận tin cấp báo, Nguyễn Huệ lên ngôi, cầm quân ra Bắc.

   - Phần 2 (tiếp ... rồi kéo vào thành) : cuộc hành quân thần tốc và những chiến thắng vẻ vang.

   - Phần 3 (còn lại) : thảm họa của bè lũ bán nước.

Câu 1 (trang 72 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

   Đại ý của bài văn : Hình ảnh người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ qua chiến công đại phá thần tốc quân Thanh, sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh và số phận vua tôi Lê Chiêu Thống.

Câu 2 (trang 72 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

   - Hình ảnh người anh hùng dân tộc Quang Trung – Nguyễn Huệ :

       + Mạnh mẽ, quyết đoán (sau khi lên ngôi liền xuất chinh), có kiến thức, am hiểu lịch sử, bình dị, gần gũi (mở cuộc duyệt binh, phủ dụ tướng sĩ).

       + Có tài năng quân sự : hành quân thần tốc, có phán đoán tài tình, mưu kế kì diệu.

       + Sáng suốt trong việc dùng người, nhìn xa trông rộng : hiểu rõ bản chất Sở, Lân và kế lui quân của Ngô Thì Nhậm, định sẵn mưu lược, tính kế lâu dài.

       + Thấu tình đạt lí : tha tội cho tướng Lân, Sở dù họ thua trận, đánh giặc vì đại nghĩa.

   - Nguồn cảm hứng chi phối ngòi bút tác giả : tư tưởng trung quân của Nho giáo trong tác giả với nhà Lê. Cùng đó là sức mạnh của phong trào Tây Sơn và người anh hùng áo vải bên cạnh vua quan hèn hạ.

Câu 3 (trang 72 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

   * Số phận thảm bại của nhà Thanh và vua tôi Lê Chiêu Thống :

   - Quân tướng nhà Thanh :

       + Sầm Nghi Đống thắt cổ chết, Tôn Sĩ Nghị “sợ mất mật, ngựa không kịp đóng yên, người không kịp mặc áo giáp chuồn trước qua cầu phao”.

       + Binh lính thây nằm đầy đồng, máu chảy thành suối ; tan tác chạy tranh nhau sang sông, rơi xuống nước làm sông tắc nghẽn.

   - Vui tôi nhà Lê : trở thành kẻ phản động “cõng rắn cắn gà nhà” ; cướp thuyền bỏ chạy, mấy ngày không ăn mệt lử, cuống quýt, than thở, oán giận, chảy nước mắt.

Câu 4 (trang 72 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

   Nghệ thuật trần thuật của đoạn trích : không ghi chép sự kiện một cách gấp gáp qua từng mốc thời gian, còn miêu tả cụ thể hành động, lời nói. Miêu tả được thế đối lập giữa hai đội quân : xộc xệch, nhát gan với xông xáo, dũng mãnh, có tổ chức.

Luyện tập (trang 72 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1): Dựa theo tác phẩm, hãy viết một đoạn văn ...

Đoạn văn ngắn :

   Sau khi lên ngôi vua, vào tối 30 Tết vua Quang Trung đã lập tức lên đường ra Bắc. Quân ra đến sông Gián làm tan vỡ nghĩa binh trấn thủ. Nửa đêm mồng 3 tháng giêng, nghĩa quân bao vây Hà Hồi. Mờ sáng mồng 5 tiến sát đồn Ngọc Hồi đánh bại quân Thanh làm nên chiến thắng oanh liệt.