Vai trò của pháp luật rất đa dạng vì thế cần xem xét vai trò pháp luật trong các mối quan hệ phổ biến của pháp luật: trong quan hệ với kinh tế, nhà nước, đạo đức, văn hóa truyền thống, quyền và lợi ích chính đáng của công dân v .v… Sau đây sẽ lần lượt xem xét các mối quan hệ tiêu biểu của pháp luật thông qua đó nghiên cứu vai trò của pháp luật.
vai trò của pháp luật đối với nhà nước pháp luật dùng để quản lý xã hội,  là công cụ chủ yếu và quan trọng nhất. ví dụ: Pháp luật quy định cấm săn bắt các động vật có trong danh mục cấm săn bắt hoặc trong sách đỏ...
Vai trò của pháp luật đối với kinh tế Pháp luật là công cụ chủ yếu trong quản lý kinh tế của nhà nước, tạo lập hành lang pháp lý an toàn cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh, bảo đảm kỷ cương xã hội, lợi ích cá nhân, cộng đồng doanh nghiệp và xã hội. ví dụ: pháp luật quy định rõ các tội về thao túng thị trường, tích cơ tích trữ....
Vai trò của pháp luật trong việc bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng của công dân. Pháp luật là phương tiện ghi nhận, bảo đảm và bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Mọi hành vi xâm phạm đến các quyền và lợi ích hợp pháp, lợi ích chính đáng của công dân đều bị xử lý nghiêm minh. ví dụ: phá luật quy định các quyền bất khả xâm phạm đến thân thể, sức khỏe, tính mạng của công dân và các quyền khác...