Làm người ăn tối lo mai. Việc mình hồ dễ để ai lo lường.

Nước lã mà vã nên hồ. Tay không mà nổi cơ đồ mới ngoan

Có khó mới có miếng ăn. Không dưng ai dễ đem phần đến cho

Đói thì đầu gối phải bò. Cái chân hay chạy cái giò hay đi

Dù ai nói ngã nói nghiêng. Lòng ta vẫn vững như kiềng ba chân

Có thân phải lập thân

Muốn ăn phải lăn vào bếp

Có thân thì lo

Giúp lời, không ai giúp của; giúp đũa, không ai giúp cơm

Đầu người nào tóc người ấy

1. Ăn đói qua ngày, ăn vay nên nợ. 2. Thân tự lập thân. (Tự rèn luyện bản thân từ bên trong cả nhân cách lẫn tư tưởng. Không chờ đợi, không xao động từ các tác nhân bên ngoài, phải luôn tự chủ được bản thân) 3. Có thân thì lo. (Phải biết tự lo cho bản thân mình, thân là của mình không dựa dẫm vào ai. Đối với người trưởng thành phải biết tự lập, không dựa dẫm vào gia đình) 4. Có thân phải khổ, có khổ mới nên thân. (Phải tự mình vượt qua khó khăn, gian khổ trong cuộc sống mới có được nhiều kinh nghiệm, nhiều bài học trên đường đời. Trải qua gian nan mới trưởng thành và tự lập được) 5. Hữu thân hữu khổ. (Con người phải trải qua nhiều thử thách, vượt qua mọi khó khăn để đạt được nguyện vọng của mình, thỏa mãn các nhu cầu mà mình mong muốn) 6. Có trời cũng phải có ta. (Những việc thành bại trong cuộc sống là do quy luật khách quan, thành bại là chuyện thường tình nhưng nguyên nhân chính là do bản thân mình quyết định) 7. Giúp lời, không ai giúp của; giúp đũa, không ai giúp cơm. (Chẳng có ai giúp đỡ hoàn toàn cho mình trong việc gì cả nếu giúp cũng chỉ một phần, phải tự mình giải quyết mọi công việc của bản thân, tự lập trong mọi vấn đề) 8. Đầu người nào tóc người ấy. (Câu nói về tính tự lập, cuộc sống của ai thì phải tự lo, tự quyết định, đừng trông chờ vào người khác giải quyết giúp mình) 9. Muốn ăn phải lăn vào bếp. (Phải biết tự vận động, để có miếng ăn thì phải bỏ công sức ra làm bằng chính đôi tay của mình, không ai mang thức ăn đến dâng sẵn cho ta) 10. Sông sâu sóng cả, chớ ngã tay chèo. (Hàm ý về tính tự chủ, phải luôn tin tưởng vào khả năng của mình, chủ động trong mọi việc, tự quyết định, không hoang man dao động trước khó khăn) 11. Tự lực, tự cường. (Tự mình thực hiện, tự bản thân đứng lên dù có vấp ngã) 12. Tự lực cánh sinh. (Sống và làm việc một mình, không trông cậy vào sự giúp đỡ của người khác) 13. Đừng ăn thoả đói, đừng nói thoả giận. Những câu ca dao về tự lập, tự chủ hàm ý sâu xa 1. Nước lã mà vã nên hồ Tay không mà nổi cơ đồ mới ngoan. 2. Có khó mới có miếng ăn Không dưng ai dễ đem phần đến cho. 3. Bàn tay ta làm nên tất cả Có sức người sỏi đá cũng thành cơm. 4. Đói thì đầu gối phải bò Cái chân hay chạy cái giò hay đi. 5. Giàu người ta chẳng có tham Khó thì ta liệu ta làm ta ăn. 6. Ăn 1 mình đau tức Làm 1 mình cực thân. 7. Làm người ăn tối lo mai Việc mình hồ dễ để ai lo lường. 8. Khi ăn chẳng nhớ đến ai Đến khi chết bỏng cứ tai mà rờ! Xã hội hiện đại, tự lập, tự chủ là một yếu tố vô cùng cần thiết đối với mỗi người. Cuộc sống của mình thì mình tự quyết định, tự chịu trách nhiệm chứ đừng nên chờ đợi sự “cứu rỗi” từ người khác. Người giúp mình chưa chắc có ý tốt. Những câu ca dao, tục ngữ về tự lập, tự chủ trên đây là những bài học rất đáng giá, hãy sống cuộc sống của mình đừng nên phụ thuộc vào người khác.