Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long đã đem đến cho người đọc những cảm nhận sâu sắc và lòng trân quý về những con người đang lao động miệt mài không quản ngày đêm để cống hiến sức trẻ cho đất nước. anh thanh niên trong truyện chính là nhân vật đại diện cho những lớp người lao động ấy. Gấp trang sách lại là kết thúc một tác phẩm văn học, nhưng ta lại có thể mở ra những suy nghĩ sâu sắc, lòng cảm phục về lẽ sống cao đẹp, đáng quý kia.

Mở đầu tác phẩm, anh thanh niên hiện lên qua câu chuyện của bác lái xe với người họa sĩ già cùng cô kĩ sư trẻ. Đó là một chàng trai hai mươi bảy tuổi, anh đang sống một mình với công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu trên đỉnh Yên Sơn - một đỉnh núi cao hơn hai ngàn mét. Nhưng có lẽ, điểm gây ấn tượng nhất về nhân vật này với người đọc chính là sự “thèm người” của anh. Thậm chí, anh còn từng ngáng đường xe dừng lại để được gặp người, đọc nhìn và trò chuyện cùng con người.

Lên đỉnh Yên Sơn, ta bắt gặp một anh thanh niên với tầm vóc nhỏ bé cùng nét mặt rạng rỡ. Anh sống một mình tại nơi đây, nhưng sự cô độc lại không làm anh quen với thói cẩu thả. Trái lại, anh có vẻ là một người có lối sống giản dị và ngăn nắp. Anh yêu đời, anh say mê cái công việc của mình và anh chẳng bao giờ tỏ ra buồn chán với nó cả.

Anh thanh niên chào đón các vị khách một cái nồng nhiệt. Anh cởi mở giới thiệu công việc của mình, anh ca ngợi những người bạn cũng đang làm việc miệt mài tại Sa Pa. Anh nồng hậu, quý khách đến mức mang tặng những vật phẩm chính tay mình làm ra, nào là củ tam thất biếu vợ bác lái xe, nào là giỏ trứng của nhà trao cho bác họa sĩ, lại có cả những bông hoa rực rỡ cho cô kỹ sư. Anh yêu người đến thế, và cũng thơ mộng, lãng mạn đến thế!

Những chi tiết tiếp theo của câu chuyện sẽ khiến người đọc không khỏi xúc động, ngạc nhiên và khâm phục anh khi anh nói lên những suy nghĩ về công việc của mình. Anh là một thanh niên mang trong mình bao hoài bão lớn lao và những ước mơ với cuộc đời muôn sắc ngoài kia. Nhưng anh đã chấp nhận rời xa cuộc sống đô thị xa hoa, rời xa gia đình ấm êm để gắn bó với công việc khắc nghiệt này.

Mỗi ngày anh đều phải “đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất để dự vào việc báo trước thời tiết hằng ngày, phục vụ sản xuất, phục vụ chiến đấu”. Anh phải dậy đúng giờ, báo cáo đúng giờ, lại còn phải vượt qua cả những khó khăn, nguy hiểm của công việc. Nhưng đáng sợ nhất vẫn là phải đối diện với sự cô độc.

Tưởng như sự cô độc có thể giết chết trái tim của một tâm hồn non trẻ, nhưng anh lại giữ cho mình một tinh thần lạc quan và yêu đời. Anh coi công việc với mình là đôi, coi đó là một việc làm có ích, mà làm được gì đó cho đời chính là niềm vui của anh. Không chỉ thế, đây còn là công việc gắn liền với công việc của bao anh em đồng chí khác, nên anh nào có cô độc?

Người họa sĩ cảm thấy bối rối khi bất ngờ được chiêm ngưỡng một chân dung đẹp đẽ đến thế. Nhưng khi ông xin được phác họa chân dung của anh, anh thanh niên lại từ chối, rồi anh lại kể cho ông họa sĩ nghe về những người khiến anh ngưỡng mộ. Có lẽ, anh nghĩ công việc của mình thật nhỏ bé, và vì nhỏ bé, nên nó chẳng đáng được tôn vinh như thế. Từ đó, ta có thể cảm nhận được khát khao mãnh liệt được cống hiến cho đời cùng sự khiêm tốn của chàng trai trẻ trên đỉnh Sa Pa.

Cùng với những kỹ sư trồng rau, nhà khoa học nghiên cứu sét… anh thanh niên đã trở thành một biểu tượng cho những lớp người đang ngày đêm hăng say lao động để cống hiến sức mình cho Tổ quốc. Nhân vật này đã để lại trong lòng người đọc những tình cảm tốt đẹp cùng sự cảm phục sâu sắc. Hình ảnh của anh đã, đang và sẽ tiếp tục động viên cho thế hệ trẻ hôm nay noi gương và đi theo những bước chân cao đẹp của thế hệ đi trước.