Xã hội ngày càng phát triển, tri thức nhân loại ngày càng được đổi mới và phong phú, đa dạng bắt buộc chúng ta phải luôn luôn học tập, trau dồi và tiếp thu thêm những kiến thức mới. Để đáp ứng được những yêu cầu, đổi mới, đa dạng đó ta cần nghĩ đến việc tự học. Vậy tinh thần tự học đóng vai trò quan trọng như thế nào trong cuộc sống của chúng ta?

Vậy học là gì? Đó là quá trình chúng ta tiếp thu kiến thức của nhân loại dưới sự hướng dẫn của thầy cô hoặc do chúng ta tự đúc kết những kinh nghiệm, thất bại của mình mà thành. Còn tinh thần tự học có nghĩa như thế nào? Đó là ý thức tự trau dồi, rèn luyện để thu nhận kiến thức và hình thành kỹ năng bằng chính sức lực, khả năng của riêng mình mà không cần ai giúp sức. Vậy thì tại sao chúng ta phải có tinh thần tự học? Bởi vì với đà ngày càng phát triển của nhân loại, nếu như ta không tiếp thu cái mới, những kiến thức của thế giới mà chỉ bó hẹp kiến thức của mình thì chắc chắn trong một tương lai không xa chúng ta sẽ trở nên lạc hậu. Kiến thức nhân loại thì bao la, mà sự hiểu biết của con người có hạn cho nên bắt buộc ta phải học hỏi thêm. Tự học còn giúp cho ta những kiến thức mà sách vở chưa đủ cung cấp. Ví như khi ta học một bài học trên lớp, với kiến thức thầy cô truyền đạt mà sau đó ta còn đọc thêm các sách tham khảo, tư liệu có liên quan thì sẽ bổ khuyết những kiến thức mà ta còn chưa rõ để nắm chắc bài học trên lớp hơn.

Bên cạnh đó, tự học còn giúp cho chúng ta có tính tự giác cao trong học tập. Nếu như việc học đã được giúp ta tạo thành thói quen thì tính tự giác sẽ được hình thành song song nhắc nhở chúng ta trong việc tự học. Ngoài ra, việc tự học còn có thể giúp cho chúng ta trong sự sáng tạo, đột phá trong việc học tránh làm cho ta có tư tưởng ỉ lại hay phụ thuộc vào một ai đó. Nó giúp cho ta sáng tạo thêm những phương pháp, cách thức học tập mới mẻ hơn. Do tính chất của việc tự học là một công việc khó khăn, gian khổ cần có sự nỗ lực nhiều nên đã giúp cho ta rèn luyện những phẩm chất đạo đức tốt khác như kiên nhẫn, tự tin, khiêm tốn…Nó còn giúp cho chúng ta có được niềm vui, hạnh phúc lớn lao trong việc chiếm lĩnh tri thức của nhân loại.
Trong quá trình tự học như vậy ta có thể tự tìm thấy cho mình niềm vui, hạnh phúc lớn lao trong việc chiếm lĩnh tri thức của nhân loại. Tiêu biểu trong việc tự học ta có thể lấy Bác Hồ làm minh chứng là rõ ràng nhất. Trong cuộc đời buôn ba của bác thì việc học ngoại ngữ là vấn đề nan giải nhưng tuyệt vời đối với Bác Hồ. Mặc dù biết nói rất nhiều thứ tiếng nhưng thứ tiếng mà Bác thông thạo như người bản ngữ là tiếng Trung Quốc, Tiếng Anh, Tiếng Pháp, Tiếng Mỹ, Tiếng Nga….Bác đã tự học viết báo bằng tiếng nước ngoài, học ở bất kỳ nơi đâu, học ở bất kì người nào mà bác học được. Tinh thần tự học của Bác thật đáng nể, dẫu gian khó, cực khổ nhưng vì độc lập cho dân tộc thì bác vẫn cố gắng, nỗ lực thực hiện. Hay như trong lịch sử xưa kia, Trạng Nguyên Mạc Đĩnh Chi tự học chữ bằng cách bắt đom đóm bỏ vào vỏ quả trứng mà thắp sáng đêm đêm học tập mà đỗ đạt trạng nguyên. Hay như nhà khoa học Edison tuy đã thất bại rất nhiều lần nhưng nhờ tinh thần kiên trì, tự học, tự nghiên cứu ông đã phát minh ra chiếc bóng đèn tròn. Ông tự nghiệm ra những soi sót của mình và cuối cùng ông đã thành công.

Trong cuộc sống vẫn còn rất nhiều người có hành động lười biếng, ỉ lại vào bạn bè, không thấy được tầm quan trọng của việc học. Điều đó thực sự đã đi ngược lại với tinh thần tự học. Bên cạnh đó, chúng ta cũng cần phê phán những con người khi có bằng cấp thì lại không tiếp tục chịu học hỏi, có tư tưởng "ếch ngồi đáy giếng" xem như là ta đã biết hết. Nhiều học sinh ỉ lại vào thầy cô, cho rằng việc học ở thầy cô như vậy là đủ nhưng như thế là chưa đúng. Do không có sự sáng tạo trong học tập dẫn đến việc học sinh học vẹt, học tủ, khiến cho bản thân ngày càng sa sút hơn trong học tập. Những con người này thật đáng chê trách.
Lê-nin đã từng nói: "học, học nữa, học mãi". Việc tự học phải luôn là công việc lâu dài và mãi mãi bởi vì kiến thức nhân loại bao la, rộng lớn mà nếu chúng ta không cố gắng học tập, trau dồi thì ta sẽ là người thất bại trong tương lai.