Từ xa xưa, ông cha ta vẫn luôn răn dạy chúng ta về lời ăn, tiếng nói hằng ngày bằng những câu ca dao, tục ngữ đầy ý nghĩa:

“Lời nói chẳng mất tiền mua

Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.”

Thế nhưng hiện nay, có một hiện tượng đáng quan ngại đang diễn ra đang từng ngày làm mất đi nét đẹp, sự trong sáng của văn hóa ngôn ngữ, văn hóa ứng xử: đó là hiện tượng nói tục chửi thề một cách bừa bãi.

Nói tục chửi thề, hiểu một cách đơn giản, là dùng những lời lẽ thô tục, vô duyên, thiếu văn minh, tế nhị trong giao tiếp hằng ngày nhằm thể hiện sự bức xúc, cảm xúc ức chế của bản thân hoặc sỉ nhục, xúc phạm người khác. Không thể phủ nhận rằng, nói tục chửi thề là một trong những cách giải tỏa sự ức chế vô cùng hiệu quả, có tác dụng tức thì, bằng chứng là bất kì một nền văn hóa, một dân tộc, một ngôn ngữ nào cũng có những từ tục. Ở một mức độ hợp lí, nói tục không xấu mà có thể giúp ta giảm bớt sự tức giận, căng thẳng. Thế nhưng, hiện nay, nói tục chửi thề dường như đang bị lạm dụng khi đi đến bất cứ đâu, kể cả những nơi đòi hỏi sự văn minh, thanh lịch, ta cũng có thể nghe thấy những tiếng chửi thề với mức độ vi phạm nghiêm trọng những chuẩn mực văn hóa, thuần phong mỹ tục của dân tộc, và như vậy, hiện tượng nói tục chửi thề quả là lợi bất cập hại.

Không thể phủ nhận, nói tục chửi thề là một trong những cách giải tỏa bực bội có tác dụng và ngay tức thì. Tuy nhiên, hiện nay con người ngày càng nói tục chửi thề một cách thiếu văn hóa hơn. Người ta nói tục chửi thề ở đâu? Tất cả mọi nơi trên thế giới. Nơi nào có những người ý thức văn hóa cộng đồng không cao, ở đó có những câu nói tục chửi thề đầy thô thiển. Thứ nhất là bởi, có lẽ không một ngôn ngữ nào trên thế giới, không có những từ tục. Ta bắt gặp những lời nói vô văn hóa ấy trên đường, trong siêu thị, trong trường học, và thậm chí là ngay trong ngôi nhà của mình? Những lời nói tục chửi thề đó hướng đến ai? Tất cả mọi đối tượng. Những người xa lạ? Có. Những người quen đã lâu? Có. Người thân? Có. Những người bề dưới? Có. Những người bề trên? Câu trả lời vẫn là có. Con người hiện nay có xu hướng lạm dụng tác dụng giải tỏa sự bực tức của nói tục chửi thề và ngày càng sử dụng nó như một thứ “ngôn ngữ chính thống”, một thứ “ngôn ngữ chuẩn” của xã hội. Nói tục chửi thề đã trở thành một thói quen khó bỏ, ăn sâu vào ý thức cư xử của con người. Và ngày nay, thời đại của công nghệ 4.0, nói tục chửi thề ngày càng lan rộng, thông qua các trang mạng xã hội. Không ít lần ta bắt gặp những dòng trạng thái toàn những lời thô tục trên Facebook, Twitter, Instagram,… Nói tục chửi thề ở khắp mọi nơi, trong thế giới thực, trong thế giới ảo, tạo nên một bộ mặt không mấy tốt đẹp cho xã hội.

Hiện tượng nói tục chửi thề xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Về mặt khách quan, đó là do môi trường sống thiếu lành mạnh làm ảnh hưởng đến suy nghĩ của con người, sự thiếu quan tâm, sự quản lí lỏng lẻo của gia đình, nhà trường và xã hội, sự xâm nhập của văn hóa ngoại lai, ngôn ngữ mạng của thời đại công nghệ làm mai một sự trong sáng của ngôn ngữ dân tộc. Về mặt chủ quan, đó là do nhận thức còn yếu kém, ý thức chưa tốt, tư tưởng đua đòi của một số bộ phận, đặc biệt trong giới trẻ, thích thể hiện mình, cho rằng nói tục là “ngầu”, là “người lớn”,… Để giải quyết tình trạng này, mỗi chúng ta cần tự ý thức được lời ăn, tiếng nói của mình, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức, trau dồi vốn ngôn ngữ, tôn trọng người đối diện,… Đó là cách chúng ta chung tay xây dựng một xã hội lành mạnh, thân thiện.

Trước hết, nói tục chửi thề cũng như con dao hai lưỡi, nó có thể giúp cho người phát ngôn tức thời giải tỏa những bức xúc cá nhân nhưng sẽ tạo nên một ấn tượng không mấy tốt đẹp trong mắt người đối diện. Nói nhiều sẽ thành quen, nói tục chửi thề trở thành những câu cửa miệng đầy thô tục trong những cuộc hội thoại. Ngay cả khi không có yêu cầu được giải tỏa cảm xúc, con người cũng nói tục chửi thề, như thêm thắt một “ món gia vị” vào câu chuyện của mình. Điều đó không chóng thì chầy sẽ trở thành một việc làm gây hại đến chính bản thân người nói. Khi nói tục chửi thề trở thành những lời cửa miệng của anh, một lẽ tất yếu là ấn tượng của anh trong mắt người đối diện sẽ bị giảm sút rất nhiều. Có thể anh rất giỏi, anh rất tài nhưng lời nói đó của anh thể hiện anh là một kẻ thiếu văn hóa. Có ai còn tiếp tục muốn có một cuộc trò chuyện khác với một người ngay trong lần gặp đầu tiên đã có những lời nói thiếu mĩ miều? Có ai muốn kí một hợp đồng làm ăn với một tên giám đốc có những câu nói vô tình điểm thêm những ngôn từ thiếu văn minh, văn hóa? Giữ thói quen nói tục chửi thề lâu ngày sẽ trở thành một phản xạ ngôn ngữ không điều kiện. Ngay cả khi anh không có suy nghĩ về những lời nói thô tục ấy trong đầu, anh vẫn bất chợt thốt lên theo con đường mòn của não bộ. Quả đúng là “ cái miệng hại cái thân”.

Theo cách giải thích ở trên, ta thấy hiện tượng nói tục chửi thề là hiện tượng có nhiều tác hại, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhân cách, đạo đức của thế hệ học sinh nói riêng và xã hội hiện nay nói chung. “Nói tục chửi thề” làm đạo đức và nhân cách của người học sinh bị suy đồi. Biến con người mình thành kẻ thiếu học thức, bị đánh giá là vô văn hóa, bị mọi người xa lánh, ghê tởm như căn bệnh. Việc nói tục chửi thề làm cho kỹ năng giao tiếp của học sinh trở nên yếu kém vì những phát ngôn lệch chuẩn. Từ đó khiến cho các cuộc giao tiếp trở nên thiếu lịch sự, đôi khi trở thành “thảm họa”. Không chỉ vậy, việc nói tục, chửi thề còn ảnh hưởng rất lớn đến người khác. Nhất là trong các trường hợp nói tục chửi thề với mục đích lăng mạ, sỉ nhục người đối diện. Hành động đó làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến danh dự, lòng tự trọng của người bị lăng mạ. Nếu việc này lặp đi lặp lại xảy ra nhiều lần, có thể gây ra tâm lý bức bối, không kiểm soát được bản thân, có những hành động có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Thực sự đã có nhiều vụ bạo lực học đường đau lòng xảy ra cũng chỉ vì một lời nói tục, một cái nhìn đểu. Nguy hiểm hơn nữa là nếu không ngăn chặn thói xấu này, dần sẽ tạo nên một hệ lụy khôn lường. Từ một người nói tục, cả bàn nói tục, cả lớp nói tục, cả trường nói tục rồi lan ra cả ngoài xã hội. Khi đó xã hội văn minh sẽ biến mất mà thay vào đó là một xã hội thiếu văn hóa trầm trọng.

Đừng quên rằng, một lời ta nói ra có thể gây ra hạnh phúc hoặc tổn thương. Vì vậy, hãy luôn cẩn thận với những lời mình nói ra để bản thân không bao giờ phải hối hận, bạn nhé!