Một con người chỉ thực sự trưởng thành khi vượt qua được những gian nan thử thách của cuộc đời và điều ấy đòi hỏi phải có niềm tin, ý chí, nghị lực thật lớn. Ông cha ta từ ngàn đời xưa đã hiểu nguyên tắc sống ấy nên đã răn dạy con cháu trong câu tục ngữ: “Có chí thì nên”. Câu tục ngữ vô cùng súc tích, ngắn gọn mà chứa đựng bài học thật quý báu, đó là chìa khóa dẫn tới thành công của cuộc đời.

Vậy ta nên hiểu câu tục ngữ “Có chí thì nên” như thế nào? Nên phân biệt rõ ràng giữa “trí” và “chí”. “Trí” là sự thông minh, hiểu biết của con người, có được sau quá trình nỗ lực học tập. “Chí” chính là lòng quyết tâm, là ý chí, sức mạnh tinh thần giúp con người ta dũng cảm làm điều gì đó, có được sau quá trình rèn giũa bản thân. “Nên” ở đây được hiểu là sự thành công khi có nghị lực “chí”. Đó chính là thành quả lao động, những trái ngọt mà ta phải đánh đổi bao vất vả, cố gắng để đạt được. Vậy câu tục ngữ khuyên dạy ta rằng: nếu có lòng quyết tâm, hoài bão, sự cố gắng không ngừng nghỉ thì ta sẽ dễ dàng đạt được mục tiêu, ước mơ của bản thân đề ra. Những điều tốt đẹp nhất sẽ chỉ xuất hiện khi nó được đánh đổi bằng nỗ lực, phấn đấu. Thiếu đức tính này, ta sẽ nhanh bị chán nản, mệt mỏi khi đối mặt với những khó khăn. Nghĩa chung của câu tục ngữ này cũng tương tự như câu “Có công mài sắt có ngày nên kim”, “Nước chảy đá mòn” vậy.

“Sức mạnh không đến từ thể chất, nó đến từ ý chí bất khuất” (Mahatma Gandhi). Ý chí chính là động lực lớn lao giúp ta tiến thẳng đến mục tiêu bản thân mà không chút ngần ngại, e sợ. Cuộc đời sẽ không bao giờ báo cho ta biết những khó khăn, vất vả sắp tới nên muốn thành công thì cần tôi luyện cho bản thân một tinh thần thép. Tuyệt vời hơn, ý chí còn là ngọn đèn trong đêm tối mỗi khi ta cảm thấy muốn buông xuôi, gục ngã. Nó sẽ nhắc nhở cho ta lý do mà ta bắt đầu, tiếp thêm sức mạnh cho ta bước tiếp những chặng đường sau này. Nhìn vào cuộc sống, ta sẽ bắt gặp vô vàn tấm gương với ý chí phi thường. Họ đã làm được bao điều lớn lao cho đời, thật đáng ngưỡng mộ. Ông Cao Bá Quát xưa tuy có tài năng văn phú hơn người nhưng vì chữ xấu mà luôn thấy xấu hổ với mọi người. Ông đã tự răn mình bằng cách thường xuyên thức khuya rèn chữ, buộc tóc lên trần nhà, ngủ gật thì tóc sẽ giật đau, tỉnh dậy lại rèn chữ tiếp. Nhờ sự kiên trì nỗ lực, ông để lại tiếng thơm muôn đời không chỉ bởi văn chương tài ba mà còn bởi chữ viết như “rồng bay phượng múa.” Trông rộng ra hơn một chút, ở nước ngoài, Thomas Edison - nhà sáng chế với hơn mười nghìn lần thất bại để tìm ra chất liệu cho dây tóc bóng đèn. Tự hỏi rằng nếu ngày ấy từ bỏ sớm, liệu nhân loại sau này có thể được hưởng nền văn minh như bây giờ? Và có lẽ, đáng ngưỡng mộ hơn cả là bác Hồ. Hơn ba mươi năm trời người đi khắp bốn bể năm châu để đi tìm con đường cứu nước: “Ăn một miếng ngon cũng đắng lòng về tổ quốc/Chẳng yên lòng khi ngắm một cành hoa” (Chế Lan Viên). Cả một đời Người cố gắng vì dân vì nước và đã đánh đổi tất cả cho chúng ta hưởng sự yên bình của hôm nay.

Thật đáng thương cho những người dễ nản chí, nhụt chí, thấy khó khăn đã vội chùn bước mà không nghĩ đến cách giải quyết nó. Họ sẽ dễ có những cái nhìn bi quan về cuộc sống, cảm thấy áp lực với mọi việc xung quanh. Họ sống không mục đích, không lý tưởng mà dễ trở nên oán trách xã hội, quay lại hại những người khác. Điều đó thật đáng sợ biết bao! Tự họ lại biến thành gánh nặng của người khác, làm chậm lại quá trình phát triển của xã hội. Cần làm gì để ta có thể tránh được tình trạng trên? Mỗi người chúng ta hãy trân trọng bài học mà câu tục ngữ “Có chí thì nên” gửi gắm. Đừng hiểu nó là điều gì quá đỗi lớn lao hay xa xôi. “Chí” ấy có thể bắt nguồn từ những việc đơn giản nhất. Hôm nay, bạn quyết tâm tìm cách giải một bài toán khó, đề ra và quyết tâm thực hiện mục tiêu học tập của mình… đã là đáng khen ngợi. Phải rèn luyện cho bản thân tính nhẫn nại và nỗ lực hoàn thành ước mơ, khi ấy ta mới có thể trở thành con người có ích cho cộng đồng, xã hội.

Câu tục ngữ “Có chí thì nên” thực sự là lời dạy vô cùng quý giá mà ông cha ta đã dạy dỗ cho thế hệ sau. Cuộc sống sẽ thật tẻ nhạt nếu không có mục tiêu và phương hướng rõ ràng, và sẽ càng tẻ nhạt hơn nếu ta không đủ nghị lực để đạt được những mục tiêu đó. Sự cố gắng sẽ mặn vị của mồ hôi, thậm chí là nước mắt nhưng thành quả lại vô cùng ngọt ngào, tươi mát. Bạn có muốn được nếm vị ngọt ngào đó? Vậy hãy cố gắng ngay từ hôm nay thôi, từ khi ta vẫn là học sinh vẫn đang ngồi trên ghế nhà trường, hãy cố gắng từ những điều nhỏ nhất, để mang những điều tốt đẹp cho bản thân và rộng hơn là cho đời.