Trong các câu văn trên, tác dụng của phép so sánh là tạo ra một sự tương phản hoặc mô tả một đặc điểm so sánh giữa hai vật hoặc hiện tượng khác nhau.

1. "chắc chỉ người thạo mới cầm nổi bút thước": Sự so sánh ở đây là so sánh giữa người thạo và người không thạo việc cầm bút thước. Nó tạo ra một ý nghĩ rằng việc cầm bút thước là khó khăn và chỉ có người thạo mới làm được.

2. "như con chim con đứng bên bờ tổ": Sự so sánh ở đây là so sánh giữa học trò và con chim con. Nó tạo ra hình ảnh một bức tranh tượng trưng để hình dung trạng thái bồng bột và ngập ngừng của học trò mới.

3. "một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ": Sự so sánh ở đây là so sánh giữa các cổ tục và các vật khác như hòn đá, cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ. Nó tạo ra một ý nghĩa rằng các cổ tục đã làm đau đớn mẹ và tác động mạnh mẽ đến cảm xúc của tác giả.