Bài thơ Lượm của nhà thơ Tố Hữu là một tác phẩm nổi tiếng trong văn học Việt Nam, ca ngợi tinh thần yêu nước, dũng cảm và hy sinh của thiếu niên Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp. Bài thơ có phương thức biểu đạt tự sự, miêu tả và biểu cảm, tạo nên một bức tranh sống động và xúc động về hình ảnh chú bé liên lạc Lượm.

Phương thức biểu đạt tự sự được thể hiện qua góc nhìn của người chú, là một người bạn đồng chí của Lượm. Người chú kể lại cuộc gặp gỡ đáng nhớ giữa hai chú cháu ở thành phố Huế trong “ngày Huế đổ máu”, sự hy sinh anh dũng của Lượm khi làm nhiệm vụ và hình ảnh sống mãi của Lượm. Người chú dùng những từ ngữ gần gũi, thân mật, tràn đầy tình cảm để miêu tả Lượm: “Chú bé loắt choắt”, “Cái xắc xinh xinh”, “Cái chân thoăn thoắt”, “Cái đầu nghênh nghênh”, “Ca-lô đội lệch”, “Mồm huýt sáo vang”… Những từ ngữ này không chỉ diễn tả ngoại hình, tính cách mà còn phản ánh quan điểm, thái độ và cảm xúc của người kể. Người chú tự hào, yêu quý và ngưỡng mộ Lượm, một chú bé hồn nhiên, vui tươi, hăng hái và dũng cảm.

Phương thức biểu đạt miêu tả được sử dụng để khắc hoạ bối cảnh, không khí và sự kiện trong bài thơ. Nhà thơ dùng những chi tiết cụ thể, sinh động để mô tả khung cảnh buổi gặp gỡ giữa hai chú cháu ở Hàng Bè: “Như con chim chích / Nhảy trên đường vàng…” Hay khung cảnh Lượm hi sinh trên cánh đồng lúa: “Bỗng loè chớp đỏ / Thôi rồi, Lượm ơi! / Chú đồng chí nhỏ / Một dòng máu tươi! / Cháu nằm trên lúa / Tay nắm chặt bông / Lúa thơm mùi sữa / Hồn bay giữa đồng…” Những miêu tả này không chỉ làm nổi bật hình ảnh của Lượm mà còn tạo ra những hiệu ứng âm thanh, ánh sáng và mùi vị, làm cho người đọc có cảm giác như được sống lại những khoảnh khắc trong bài thơ.

Phương thức biểu đạt biểu cảm được biểu hiện qua những lời nói trực tiếp và gián tiếp của các nhân vật trong bài thơ. Những lời nói trực tiếp là những câu thoại của Lượm và người chú, phản ánh trạng thái tâm lý và quan hệ của họ. Ví dụ: “Cháu đi liên lạc / Vui lắm chú à / Ở đồn Mang Cá / Thích hơn ở nhà!” Hay “Thôi, chào đồng chí!” Những lời nói gián tiếp là những câu nói của người kể, thể hiện sự xúc động, thương tiếc và ca ngợi của người kể đối với Lượm. Ví dụ: “Ra thế Lượm ơi!”, “Lượm ơi, còn không?”

Qua bài văn nghị luận này, chúng ta có thể thấy rằng phương thức biểu đạt của bài thơ Lượm là sự kết hợp hài hoà giữa tự sự, miêu tả và biểu cảm. Nhờ đó, bài thơ đã tạo nên một bức tranh sống động và xúc động về hình ảnh chú bé liên lạc Lượm, một biểu tượng của tuổi trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp.